In grote letters schreef ze het boven haar werktafel: ONVERBIDDELIJK. Het was het advies dat Marieke Lucas Rijneveld zichzelf gaf bij het schrijven van haar romandebuut De avond is ongemak, nadat ze het ingefluisterd werd door goeie vriendin Lize Spit. En dat bleek geen loze raad, Marieke Lucas heeft haar entree in het literaire veld niet gemist. In De avond is ongemak wordt een gereformeerd boerengezin ontwricht door de vroege dood van de oudste zoon. Dochter Jas houdt sinds de verdwijning van haar broer dwangmatig haar jas aan, om het onheil buiten te houden. Bang om zwaar ziek te worden, bang om haar ouders te belasten met het verlies van nog een kind. Dat de piepjonge Marieke Lucas zelf haar oudere broer verloor en opgroeide in een gereformeerd gezin, doet begrijpen waarom ze zichzelf inpeperde onbarmhartig te zijn. Aanvankelijk bleven haar zinnen te bloemrijk en metaforisch, en zijzelf te bang om te kwetsen. Maar ze bleef herschrijven en dieper graven - soms zelfs in pyjama onder de dekens zodat ze de wereld niet onder ogen hoefde te komen - tot ze niet langer bang was om haar ouders, zichzelf en de geloofsgemeenschap waarin ze opgroeide, te krenken. Het resultaat is een ongenadig sterk boek. Want nadat de Volkskrant haar had uitgeroepen tot literair talent van 2016 voor haar poëziedebuut, werd ook haar roman door lezers en critici de hemel in geprezen. Al die lovende woorden, het doet haar wat ongemakkelijk schuifelen. Als mens, meer dan als schrijver. Want ze lijkt zich makkelijker te voelen in die afgebakende rol van auteur, dan als mens zoekend "in het niemandsland tussen kindertijd en volwassenheid". Op een gelijkaardige manier tast ze de maatschappelijke genderrollen af. Toen ze twaalf was, gooiden klasgenoten haar de vraag voor haar voeten: "Ben je jongen of meisje?" Ze had er nooit eerder over nagedacht. Anderhalf jaar geleden veranderde ze haar naam van Marieke in Marieke Lucas. Omdat het goed voelde, omdat het 'klopte'. "Me alleen Lucas noemen zou ik een te grote stap vinden, maar ik word nooit meer alleen Marieke."

We brengen Marieke Lucas samen met Joke van Leeuwen die dit jaar 40 jaar schrijverschap viert. Zo zacht en bedachtzaam ze praat, zo stellig gaat ze in tegen zo veel hokjesdenken. Sterke kinderliteratuur kent geen leeftijdsgrenzen, en als die er zijn, gooit ze die met speels je-m'en-foutisme omver. En met net zo veel aanstekelijke overtuiging kiest deze taalminnaar ervoor om niet te kiezen tussen poëzie en verhalen, tussen Vlaanderen en Nederland. Toen ze als meisje met haar gezin de grens overstak en in het kosmopolitische Brussel ging wonen, was het best pittig. Maar het bracht zo veel goeds met zich mee, het verrijkte haar leven en haar taalgevoel. "Vooral het besef dat je eigen blik zo relatief is, heeft me geholpen bij mijn schrijven." Ze voelt zich even lekker als schrijver op het podium als kauwend op zinnen in de eenzame luwte van haar schrijfkamer. Een artistieke ziel die houdt van woord én beeld, van schrijven én tekenen. Ze verenigt het allemaal elegant in één persoon. En dat wérkt. Ze kan haar muren behangen met de lovende recensies, en haar kasten volproppen met Gouden Griffels, Zilveren Penselen en een AKO-literatuurprijs. De Lage Landen zijn als een blok gevallen voor Joke van Leeuwen, en daar liggen wij gezellig bij.

Een Festivalbabbel met een jong veulen die nog maar pas - maar wel met een ijzersterk debuut - komt piepen en een prachtige auteur die dit jaar 40 jaar schrijverschap viert. Een Festivalbabbel over de dwangmatige zoektocht naar schoonheid en de zoektocht naar wie je zelf wil zijn. Over steun zoeken, en over hoe sommige mensen dat bij God doen en anderen bij elkaar. Over de angst voor teleurstelling en fantasie als houvast. Over helden naar wie je opkijkt, en zelf gezien willen worden. Over niet in een keurslijf passen, en je afvragen wie dat keurslijf of die verstikkende normen ooit heeft bepaald. Over de woorden kunnen vinden om een complexe gelaagde en menselijke werkelijkheid te vatten.

© Foto Marieke Lucas: Valentina Vos

Zaterdag 15/12 13:30-14:30

LOCATIE
Balzaal Vooruit

Bron: http://www.festivalgelijkheid.be/programma/marieke-lucas-rijneveld-lukas-dhont