Laat buitenlandse bouwvakkers dezelfde sociale bijdragen en toeslagen betalen als Belgen en stort ze door naar het zendland, zegt TOM DELEU. Niet alleen worden Belgen dan niet meer uit de markt geprijsd, bovendien verdwijnt zo een instrument om buitenlanders uit te buiten.

De voorbije dagen is ophef ontstaan over de 33.000 buitenlandse bouwvakkers die op Belgische werven actief zouden zijn en Belgische jobs innemen (DS xx en xx augustus). Deze werknemers zijn in ons land aan de slag via het systeem van detachering. Detacheren van werknemers is een activiteit waarbij een onderneming uit een andere lidstaat tijdelijk zijn werknemers uitzendt om een bepaald werk uit te voeren in een andere Europese lidstaat. Bij detachering, wat mogelijk is sinds het eind van de jaren 1990, moeten de loon- en arbeidsvoorwaarden van het werkland toegepast worden.

Het schoentje wringt, en dat is nog zacht uitgedrukt, bij de praktische afdwingbaarheid van deze afspraken. Welke lonen moeten worden betaald? Het minimumloon of de sectorale lonen? En hoe zit het met de toeslagen? En de sociale zekerheidsbijdragen? In geval van detachering blijft de sociale zekerheid van het zendland van toepassing.

Zo verzeilden we in de situatie waarbij loonkosten heel gemakkelijk gedrukt kunnen worden en lagere of helemaal geen socialezekerheidsbijdragen betaald worden. Tegelijk is het heel moeilijk om controles uit te voeren. En haast onmogelijk om te bestraffen. Geen onbelangrijk detail: op het moment de detacheringsrichtlijn werd aangenomen, bestond de Europese Unie nog uit vijftien lidstaten. De Centraal- en Oost-Europese landen waren nog niet toegetreden. Hun toetreding veranderde alles. Opeens was een groot ‘reservoir’ van goedkope en geschoolde werknemers beschikbaar.

Resultaat: Belgische bouwvakkers worden uit de markt geprijsd door zeer liberale en oncontroleerbare regels. Dat is iets helemaal anders dan 33.000 jobs die door buitenlanders worden ingenomen.

Asociaal verdienmodel

Detachering heeft allang niets meer te maken met dat oorspronkelijke principe van tijdelijke uitzending. Het is een asociaal verdienmodel geworden. Kosten moeten worden gedrukt in een bouwmarkt waar de dictatuur van de laagste prijs heerst. En dus richten werkgevers van hier schijnfilialen op in het buitenland en fraudeert men met attesten die het statuut van werknemers moeten garanderen. Er is een bloeiende markt in bepaalde lidstaten voor postbusondernemingen en er worden valse attesten afgeleverd over de bijdragen aan de sociale zekerheid. Allemaal niet te controleren.

Als er dan toch een overtreding wordt vastgesteld, zijn de werklanden volledig afhankelijk van de bereidwillige medewerking van de overheden uit het zendland. Elke poging van de Belgische overheid om die logica om te draaien wordt steevast én onmiddellijk de kop ingedrukt door de Europese instituties, blind voor de enorme impact omdat de regels niet toegepast kunnen worden. Denk aan de antimisbruikbepaling van voormalig staatssecretaris John Crombez (SP.A).

Het voorbeeld van Polen en Duitsland

Maar het kan ook anders. De Belgische en Europese sociale partners van de bouw kwamen onlangs met een ambitieus actieplan om sociale dumping aan te pakken. Een van de voorstellen is om de socialezekerheidsbijdrage in het werkland te betalen. De bevoegde overheidsdiensten kunnen nagaan of de correcte lonen zijn betaald én de correcte bijdragen. De Belgische diensten kunnen de socialezekerheidsbijdragen daarna doorstorten naar het land van oorsprong. Win-win. De regels in het werkland worden correct toegepast het uitzendland ontvangt de correcte inkomsten. Dat het kan, bewijst de bilaterale samenwerking tussen Duitsland en Polen voor de Poolse arbeiders die actief zijn in de Duitse landbouw. Duitsland int de bijdragen en stort door naar Polen.

Eind dit jaar komt de Europese Commissie met een alomvattend wetgevend pakket rond arbeidsmobiliteit. De verordening over sociale zekerheid zal ook herbekeken worden. Dit is een kans om hervormingen door te voeren en om misbruiken aan te pakken. Ons uitgangspunt: alle werknemers zijn welkom, maar wij verzetten ons tegen de georganiseerde sociale dumping die vandaag massaal jobs vernietigt en de oorzaak is van heel wat uitbuiting. Als de Europese leiders opnieuw wat vertrouwen willen opbouwen op de werf, is dit de enige weg.

Tom Deleu (internationaal secretariaat ACV Bouw-industrie en Energie) - (eerder gepubliceerd in De Standaard op) 1 september 2015