Het weekend stond opnieuw in het teken van de avonturen van Donald Trump. Het Saudische oorlogsdansje (letterlijk en figuurlijk), het ontbreken van een mensenrechtendiscours en de designjurk van Melania bleken het onderwerp van talloze commentatoren (DS 22 mei) . Honderd miljard euro aan wapenleveringen zijn goed voor 'Amerikaanse jobs en voor veiligheid in de regio'. De stelling dat Amerikaanse wapens de beste zijn – met bijbehorend handgebaar – is iets dat Trump weet, maar dat ook de talloze Amerikanen die hun eigen wapentuig al eens op zichzelf gericht kregen, niet is ontgaan. Meestal in het kader van de 'veiligheid in de regio'.
De eerste buitenlandreis van Trump staat in schril contrast met twee belangrijke gebeurtenissen. Zo koos zondag 58,2 procent van de Zwitsers voor de 'energiestrategie 2050' van president en energieminister Doris Leuthard (DS 22 mei) . Een duidelijke keuze voor hernieuwbare energiebronnen en de sluiting van kernreactoren. Gelijktijdig kondigde Al Gore zondag zijn nieuwe klimaatfilm An Inconvenient Sequel aan in Cannes. De film gaat vandaag in première, elf jaar na An Inconvenient Truth. Niet alleen draagt de sequel concrete oplossingen aan, ook gaf Gore te kennen dat de 'klimaatbeweging niet meer te stoppen is'. De vraag rijst evenwel of dit klimaatbewustzijn niet te traag verloopt en of nationale zelfverplichting wel voldoende is om de internationale klimaatgevolgen in te perken.
De klimaatopties die Trump neemt met zijn America first energy-plan, tonen aan dat hij ervoor kiest om 'gewoon door te gaan'. Steenkool en fossiele brandstoffen zijn op korte termijn goed voor jobs en klimaatverandering is vermoedelijk een 'Chinees complot'.
De gevolgen van de strategie om gewoon door te gaan, werden al in 2008 haarfijn beschreven in het boek Klimaatoorlogen van Harald Welzer. Na decennia van analyse van historisch geweld richtte de auteur zich op actuele en toekomstige uitdagingen: stijgende migratiedruk, gewelddadige milieuconflicten en een toename van asymmetrisch geweld, zoals terrorisme.
Een individuele politicus die gewoon zou doorgaan, beschreef Welzer als een sociopathisch persoon, die niet alleen uitblinkt in desinteresse voor de leefomstandigheden van (zijn) kinderen en kleinkinderen, maar ook voor het feit dat honderden miljoenen mensen honger lijden en talloze miljoenen op de vlucht zijn voor de klimaatgevolgen. We weten daarbij dat de ergste klimaatgevolgen voornamelijk die samenlevingen zullen treffen die over de minste oplossingen beschikken.
De geschiedenis leert ons dat geweld hanteren steeds een optie is. Socioloog Norbert Elias gaf aan dat menselijke overlevingsgemeenschappen ook vernietigingsgemeenschappen zijn. In de eenentwintigste eeuw zullen mensen minder uit ideologische motieven vechten, maar wegens de gemeenschappelijke aanspraak op dezelfde levensnoodzakelijke hulpbronnen. De sociale gevolgen van klimaatverandering zijn al duidelijk merkbaar. Een treffend voorbeeld is de verwoestijning van de Sahel-regio, het Boko Haram-gerelateerde geweld en de pregenocidale situatie in Zuid-Soedan.
Ervaren burgers en politici de klimaatgevolgen als bedreigend genoeg voor hun eigen bestaan? Zien ze welke migratiedruk en milieuconflicten ze meebrengen? Hoezeer ik Leuthard en Gore ook als goede huismoeder en huisvader beschouw, ik vraag me af of internationale milieuakkoorden – gebaseerd op zelfverplichting – zullen volstaan. Net zoals het huidige Internationale Strafhof van Den Haag zijn oorsprong vond in sociale catastrofes zoals de wereldoorlogen en de Holocaust, moeten we dringend werk maken van supranationale instituten die de klimaatontkenners ter verantwoording roepen. Want zij zijn stille doders voor de miljoenen mensen die nu worden bedreigd, en de miljoenen die daar bijkomen als we deze uitdaging niet radicaal aanpakken.
Christophe Busch
Directeur Kazerne Dossin