In Parijs werd dan op zaterdag 12 december toch een akkoord bereikt rond klimaatopwarming. De Franse president Hollande en andere politieke leiders reageerden euforisch. Een aantal wetenschappers zoals vb. de Belg JJ Van Yperseele lieten weten het goed te vinden dat er uiteindelijk een akkoord is maar stelden onmiddellijk ook dat het akkoord ruim onvoldoende is. James Hansen (ex-NASA wetenschapper) noemt het akkoord gewoon “Bullshit”. Het verschil met vb. vrijhandelsverdragen is groot.

Terwijl Climaxi en Friends Of The Earth samen met andere actievoerders in de straten van Parijs reageren op het akkoord, maakten we een eerste analyse van de volledige tekst.

De tekst bestaat uit 31 bladzijden en kan je hier (farde Parijs) downloaden. Het klopt dat alle 195 landen op de conferentie de tekst tekenden en in die zin voor een historisch akkoord zorgden. Vraag is of dit akkoord voldoende is om de aangekondigde klimaatopwarming en alle gevolgen van dien tegen te houden.

In elk geval is al duidelijk dat het akkoord van een vacuüm zorgt van ongeveer vijf jaar.  In het oude Kyoto-akkoord werd afgesproken om de uitstoot te verminderen met iets meer dan  5 procent tegenover 1990. Dit moest gebeurd zijn in 2012. Bij gebrek aan akkoord werd die termijn verlengd tot 2020.  Voordien gebeurt er niets. Men gaat de staten die wat achter blijven of niet tekenden ‘stimuleren’, ‘aanzetten tot’, ‘uitnodigen’ enz. Ondanks het feit dat die vijf procent in 2012 al moest behaald zijn, gaat men dat cijfer ook niet opdrijven of aanpassen.

Vanaf 2020 komt er dan een systeem waarbij landen via vrije bijdrage gaan bekend maken hoeveel CO2 ze minder gaan uitstoten. Geen percentages meer, wel een engagement om op die manier de temperatuurstijging beperkt te houden tot 2° C. En als het even kan tot 1,5 ° C. Elk land dient zijn eigen plan binnen. Die worden gepubliceerd op een speciale website van de VN.

160 van de 195 landen hebben dit al gedaan. Voor alle duidelijkheid: België nog niet. Op basis van de ingediende documenten kwam men tot een temperatuurstijging van 2,7° C. Wat heeft men dus gedaan: geconstateerd dat men er momenteel niet komt en afgesproken dat men er in 2020 wél wil komen…maar zonder daar ook maar één sanctie, duidelijk cijfer of richtlijn rond  vast te leggen. Als je bedenkt hoe Kyoto afgelopen is (met het niet behalen van doelstellingen) dan moet er zéér veel veranderen op wereldvlak om ervoor te zorgen dat mensen in dit soort van niet-afspraken enig vertrouwen kunnen hebben.

Er is dan ook een duidelijk verschil tussen klimaatakkoorden en vrijhandelsakkoorden: de laatsten zitten vol van strikte verboden en zelfs (privé) rechtbanken die allerhande zaken moeten regelen. Schadevergoedingen en bedragen worden afgesproken. Wat klimaatakkoorden betreft is de betrokkenheid blijkbaar minder groot.

De ex-NASA expert James Hansen zegt het zo: “Dit is gewoon bullshit. Men zegt eigenlijk dat men voor 2 ° stijging gaat en nadien gaat proberen om het om de vijf jaar beter te doen. Dit zijn holle woorden. Beloftes. Er is geen enkel instrument zoals vb. een internationale fossiele-brandstoftaks die dit garandeert.”

“Dit is een verdrag in het voordeel van vervuilers niet mensen”, zegt Susann Scherbarth van onze internationale koepel Friends of The Earth “Als de EU zijn warme woorden wil waar maken, dan moeten we naar een gefaseerd en concreet programma om fossiele brandstoffen af te bouwen tegen 2050.”

"Men raakt het gewoon om over een temperatuurstijging van 2° C te spreken", stelt Giza Gaspar Martens, voorzitter van de Minst Ontwikkelde Landen: “De wetenchappelijke consensus zegt ons dat ook bij een stijging van anderhalve graad velen onder ons niet meer veilig zijn.”

Emissiehandel

Wat er verder gaat gebeuren met de emissiehandel, die momenteel op veel kritiek stuit, is ook onduidelijk. Via dit handeltje kunnen landen die teveel uitstoten bij diegenen die te weinig hebben rechten opkopen. Dit kan zelfs onder bedrijven. Die maken er soms gretig gebruik van om een flinke stuiver bij te verdienen door via een ingewikkeld kluwen van dochter- en nevenfirma’s handeltjes op te zetten. Volgens de tekst komt er een aangepast marktmiddel op dit vlak.

Hulp en mensenrechten naar 'annex'

Een aantal zaken zijn ook verwezen naar de annex. Zo een akkoord bestaat uit twee delen: een eigenlijke tekst, die overeen gekomen werd en een annex. Het statuut van die zogezegde ‘annex’ is veel onduidelijker. In elk geval is wat daar in belandt minder tot niet juridisch afdwingbaar. Zo stelt de oorspronkelijke tekst dat de ontwikkelingslanden vanaf 2020 100 miljard dollar per jaar zouden ontvangen om zich te wapenen tegen de klimaatopwarming. In heel wat delen van de wereld moeten nu al dijken gebouwd worden om mensen te beschermen tegen het oprukkende zeewater. Op andere plaatsen moet woestijnvorming bestreden worden. Uiteindelijk verhuist dit voornemen in het huis van de vage beloften naar de kelder van de annex. Concreet betekent dit dat er allicht nog minder van in huis komt dan vroeger. Eén voorbeeld: volgens Alma De Walsche in Mo-magazine zegde België in de periode 2010-2012 jaarlijks 150 miljoen euro toe. In de praktijk werden het nog geen 93 miljoen op drie jaar tijd.

Hetzelfde gebeurde, onder druk van sommige Arabische landen, met de verwijzingen rond mensenrechten, inheemse volkeren en andere ethische paragrafen. Voor ons betekent dit dan ook dat het akkoord te weinig sociale reflexen bevat.

Concretiseren

Voor Climaxi hebben akkoorden zonder concrete regelingen weinig zin. Zo werd er ook rond vliegverkeer niets concreet afgesproken. In de toekomst blijft het dan allicht ook zo dat vliegen goedkoper blijft dan reizen met de trein. Climaxi wil dat in dit soort van zaken concrete verandering komt. Wij willen dit historisch lege-dozen-akkoord de komende vijf jaar verder opvolgen. Wij verzamelden in België duizend concrete voorstellen die klimaatverandering kunnen tegen houden. Eén derde van de mensen die wij aanspraken ziet mogelijkheden om via het openbaar vervoer de klimaatopwarming te beperken. Samen met de bevolking en de spoorwerknemers wil Climaxi o.m. verder werken aan goedkoper en efficiënter openbaar vervoer en andere zéér concrete eisen. Op 22 april 2016 willen de Verenigde Naties tijdens een grote ceremonie het verdrag ondertekenen. Climaxi stelt voor dat dit een internationale dag wordt van verzet en alternatieven rond dit akkoord.

Filip De Bodt - 13 december 2015