De gebeurtenissen over het vluchtelingenbeleid stemmen me somber. Met de regelmaat van een klok trekken mensenrechtenorganisaties aan de alarmbel over de penibele situatie van de vluchtelingen veroorzaakt door een zwak Europese beleid. Machteloos moet ik toekijken hoe de Europese toppolitici keer op keer samen komen in het Europese hoofdkwartier in Brussel, maar telkens besluiten om ons collectief geheugen steeds donkerder zwart te kleuren. Onze kinderen zullen beschaamd terug kijken naar deze periode. Deze vluchtelingen zijn mensen als u en ik. Ze werden gedwongen hun hebben en houden en hun jeugd achter te laten, gedwongen om hun thuis en hun werk te verlaten. Probeer het u gewoon eens in te beelden. Uw land werd in een puinhoop herschapen. U bent hopeloos op zoek naar een plaats waar geen bommen vallen, geen doden om u heen. Op zoek naar een plaats waar u de angst en onzekerheden eindelijk achter zich kunt laten. Na maanden lang in verschrikkelijke omstandigheden te hebben doorgebracht, met alles wat u kon dragen over land en zee, komt u in een regio die Europa heet en veilig zou moeten zijn. Maar in de plaats van veiligheid, komt u nu in chaos terecht. In onze chaos. In de Europese chaos van loze beloftes.

‘De Europese Unie heeft Turkije meer nodig dan Turkije de Europese Unie”, zei Erdogan. Pikt u dit zomaar? Griekenland kan de vluchtelingenstroom al meer dan een jaar amper de baas, de Middellandse Zee is een massagraf geworden. Human Rights Watch en Amnesty International klagen de kampomstandigheden aan die zich aan de buitengrenzen van 'Europa' bevinden. En bij de grenzen van Turkije zitten honderdduizenden vluchtelingen geprangd tussen het geweld waarvoor ze initieel vluchtten en de Turkse regering die nog steeds de mensenrechten aan haar laars lapt, door deze vluchtelingen niet adequaat op te vangen en zelfs te beschieten. Zes miljard euro om hen op te vangen ter plaatse was toch de deal? Deze deal is dan ook een vergiftigd geschenk dat steeds minder op steun kan rekenen. Dan nog niet eens zozeer omwille van de mensenrechten, maar omdat er geen overeenkomst gevonden wordt voor de voorwaarden om Turken zonder visum te mogen laten inreizen in Europa.

De oplossing voor dit wereldprobleem lijkt nochtans letterlijk dichtbij te liggen. Geef deze beloofde zes miljard aan het economisch lijdende Griekenland, om eindelijk de beloofde ambtenaren, tolken, hotspots, veerboten, en vluchten te kunnen organiseren, zoals het moet. Het schept daar ter plaatse een gigantische werkgelegenheid en tegelijk laat Europa zien dat Griekenland ondanks het financieel gebakkelei nog steeds bij Europa hoort. Zet veerboten in, die de vluchtelingen van Turkije veilig laten over varen, registreer hen als de bliksem (met zes miljard euro zal dat wel lukken) en zet diegenen die geen recht op asiel hebben meteen weer op een veerboot terug. Zij die wél recht hebben, worden nétjes en éfficient verdeeld onder de landen volgens de eerder afgesproken verdeelsleutel. Wilt een land in Europa niet meedoen? Zet er een boete tegenover. Dat geld kan de Griekse en Italiaanse immigratiedienst goed gebruiken. Ik begrijp niet dat dit zo moeilijk is. In alle bescheidenheid, als ik dit kan bedenken, een vrijzinnig humanist ergens in Vlaanderen, waarom kunt u dit als ervaren politicus dan niet bedenken en uitvoeren, hoe moeilijk deze hele materie ook is? Elke mens verdient het om op een waardige manier behandeld te worden.

'Waar zijn die Westerse waarden die jullie steeds zo verdedigen?' Deze wanhopige kreet van achter dubbele bedrading in een Grieks kamp in Samos klinkt op een filmpje van Artsen Zonder Grenzen, dat circuleert op de sociale media. Het meisje is amper 16 jaar en wilt alleen maar naar haar ouders die al in Duitsland zitten. Maar ze zit vast, al weken, zonder enige informatie. Ze heeft overschot van gelijk.

We weten waartoe het negeren van de noden van mensen kan leiden. Extremisme ontstaat onder andere uit teleurstelling en machteloosheid. De buitengrenzen van Fort Europa zijn hiervoor op dit moment een kweekvijver. En dan heb ik het nog niet over de tikkende tijdbom in Libië, die snel duidelijk zal maken dat de vluchtelingenstroom zich niet door geopolitieke spelletjes laat tegenhouden. Waar gaat het structureel negeren van hun noden naartoe leiden, denkt u? Ik kan begrijpen dat frustratie ook deel uitmaakt van politiek. Maar u heeft de touwtjes in handen, u kan begrijpen dat mijn frustratie dan ook een stuk groter is.

Beste politicus, toon eindelijk het Europa die de oprichters voor ogen hadden: eenheid, solidariteit, en respect voor de medemens. Zoals Bart Eeckhout het stelt in zijn opiniestuk (DM 20/04): ‘Het is geen kernfysica, maar vergt wel politieke moed’. Als vrijzinnig humanist is het een vanzelfsprekendheid om zichzelf voortdurend een morele spiegel voor te houden. Het wordt tijd dat u met uw collega's eens voor de spiegel gaat staan.

Sylvain Peeters, deMens.nu/Unie Vrijzinnige Verenigingen - 21 april 2016