| 
Cuba deelt met de Verenigde Staten één van de meest orkaangevoelige gebieden ter wereld. Toch zien we een groot verschil in de wijze waarop beide landen de ramp aanpakken. Cuba, dat acht keer armer is dan de VS, slaagt er telkens in zich van het grootste kwaad te behoeden. Niet hoe rijk een land is maar waar ze haar rijkdom voor gebruikt, maakt het verschil.
Beeldt u eens in wat de Verenigde Staten, een land met onmeetbaar meer middelen en rijkdom, zou kunnen bereiken als ze dezelfde politieke keuzes maakten?
Irma was nog categorie 5 toen ze over Cuba raasde, en is de krachtigste orkaan die het eiland aandeed sinds 1932. Aan de Cubaanse kusten zijn golven gemeten van 5 tot 7 meter hoog. De regio meet intussen de schade op, gaande van afgerukte daken en vernielde oogsten tot stroomstoringen. De uitdagingen voor heropbouw zijn enorm. Cuba telt tot nu toe tien dodelijke slachtoffers, maar dat had veel meer kunnen zijn.
Lessen uit Cuba
Het Rode Kruis en de Verenigde Naties erkenden de eilandstaat al verschillende keren als een voorbeeld in risicobeheer. Cuba gaat – terecht - uit van de veronderstelling dat de volgende storm nooit veraf is. Ze bereiden zich permanent voor op het ergste en organiseren jaarlijks een tweedaagse training die elke burger leert wat ze moeten doen bij een evacuatie.
Nog belangrijker is Cuba's kenmerkende filosofie waarop hun hele systeem steunt, namelijk dat van de totale mobilisatie van de bevolking. In Cuba heeft iedereen een rol. Dokters, leerkrachten, vrouwen- en buurtraden bekijken samen noodplannen en evalueren jaarlijks vastgelegde procedures. 72 uur op voorhand kunnen meteorologische instellingen alarm slaan waarna de buurt in actie schiet om ramen dicht te timmeren, voedsel te koken en meubels naar hogere appartementen te dragen.
Elke Cubaan krijgt ruim op voorhand een vaste opvangplaats toegewezen. Wiens huis onveilig is verklaard en geen plaats heeft bij familie, kan terecht in een overheidsgeleide opvangplaats. Een medische post wordt geïnstalleerd, inclusief een dierenarts voor wie zijn huisdieren niet wou achterlaten. Gemeenschapsbakkerijen draaien extra uren om de voorzieningen voldoende brood te leveren.Om files te vermijden, organiseert de overheid vervoer met alles dat ter beschikking staat: van bussen tot paardenkarren. De Cubanen zijn creatief met de weinige middelen die ze hebben, dat moet je hen nageven.
Dezelfde collectieve inzet keert terug na de ramp waarbij elke inwoner helpt met het opruimen van straten en het herstellen van huizen.
Natuurrampen maken de ongelijkheid in een samenleving gewoonlijk frappant duidelijk. Toen orkaan Katrina in 2005 de VS aandeed, kon een groot deel van de inwoners op tijd weg komen, maar was het vooral de arme, zwarte bevolking die achterbleef. In Cuba spelen buurtraden en gezondheidscentra een essentiële rol in het vooraf in kaart brengen van de kwetsbaarste bevolkingsgroepen zoals ouderen en mindervaliden, zodat zij gepaste hulp kunnen krijgen.
Het eiland, hoewel het zelf dringend nood aan steun heeft, laat het niet na om de regio te helpen. Zo vertrokken dit weekend nog 750 gezondheidswerkers naar onder meer Antigua, Barbuda, en de Bahama's om de bevolking bij te staan.
Chaos aan de andere zijde
Dit staat in schril contrast met de beelden die opduiken vanuit het rijkere deel van de Caraïben. In Florida werden 6,5 miljoen burgers aangemaand te vluchten, maar kregen daarbij weinig ondersteuning. De nachtmerrie van orkaan Katrina lijkt herhaald te worden: 12 jaar later is in New Orleans nog steeds voelbaar hoe het rampenplan en de wederopbouw volledig faalde. Een groot deel van de inwoners keerde nooit meer terug. De financiële steun die eerder werd toegezegd door president Bush bleef beperkt. Pittig detail: Cuba bood toen medische hulp aan, maar de Amerikaanse overheid weigerde koppig.
De Verenigde Staten zijn niet de enige slechte leerling. Anno 2017 vielen de zwaarste klappen op het eiland Saint-Martin, dat nog steeds Frans grondgebied is. 76% van de huizen zijn verwoest en de bevolking heeft geen toegang meer tot water en elektriciteit. De voorbereiding was er onbestaande.
President Macron reageerde door extra politiekrachten te sturen, nota bene om de voedselopslagplaatsen gewapende te bewaken. Een vakbondsafgevaardigde uit Guadeloupe vat samen: "De enige publieke dienst die tijdens rampen wordt versterkt is beveiliging. De overheid verwijt de bevolking te plunderen, maar wij proberen gewoon te overleven."
Hetzelfde geldt voor Sint-Maarten, de Nederlandse zijde van het eiland. Onze noorderburen zijn nochtans geen groentjes wanneer het over overstromingen gaat. De hulp van de Nederlandse regering beperkte zich tot nu vooral tot tot het evacueren van toeristen uit het vakantieparadijs.
Dit nalaten van verantwoordelijkheid wordt extra cynisch wanneer we weten dat het Nederlandse koningshuis een significant aandeel heeft in Royal Dutch Shell, een oliebedrijf dat één van de grootste lobbyisten is tegen investeringen in hernieuwbare energie. Klimatologen zijn het er nochtans over eens dat er een verband is tussen CO2-uitstoot, de opwarming van de Aarde en het meer frequent voorkomen van krachtige orkanen.
De hele Caraïbische regio draagt nu de verschrikkelijke gevolgen van deze struisvogelpolitiek. We moeten dit niet enkel keren, maar moeten ook dringend nadenken over hoe we de bevolking kunnen beschermen tegen de stormen die nog komen. Cuba's preventieve aanpak is een belangrijke les voor de hele wereld. Beeldt u eens in wat de Verenigde Staten, Nederland en Frankrijk, landen met onmeetbaar meer middelen en rijkdom, zouden kunnen bereiken als ze dezelfde politieke keuzes maakten?
Dit stuk is geschreven in samenwerking met Isabelle Vanbrabant, voorzitster van Cubanismo.be. Het werd ook gepubliceerd op MO.be op 14 september 2017.
Op 9 september werd Cuba zwaar getroffen door orkaan Irma. Wij zorgen voor een golf van solidariteit. Steun online op de actiepagina of stort op reknr. BE15 0010 4517 8030 met vermelding "gift Irma". Giften van 40 euro of meer geven recht op een fiscaal attest.
Bron: https://g3w.be/news/de-onverwachte-politiek-van-een-orkaan
