Dit leesbare boekje komt op zijn tijd. O.a. Assita Kanko beroept zich op de Verlichting om haar overstap van de MR naar NVA te verantwoorden. Veel van de door Ico Maly gebruikte argumenten kwamen al aan bod in zijn werk “De ideologie van de NVA”, een lijvige en moeilijk leesbare turf gebaseerd op zijn doctoraatsproefschrift.

Ico Maly stelt dat de essentie van de Verlichting, althans voor de meest vooruitstrevende filosofen uit die periode (17e Eeuw), bestaat in het vooropstelllen van de mensenrechten als iets universeel, dus geldend voor alle mensen.

De antiverlichting ziet de mensenrechten als iets dat alleen betrekking op het eigen volk. Dus nationalisme in tegenstelling tot internationalisme.

Zonder af te doen aan de waarde van het werk van Ico Maly toch enkele bijkomende bedenkingen over de ideologie van (uiterst) rechts:

1. Een ander aspect van het antiverlichtingsdenken, lijkt mij de aanval op de scheiding der machten (wetgevende, uitvoerende en gerechtelijke macht), idee gelanceerd door Montesquieu), cfr. bvb. de uitspraken van Jambon op de “wereldvreemde rechters” en de aanvallen van rechts op het grondwettelijk hof in Polen.

2. huidig (uiterst) rechts omarmt ten volle het neoliberalisme (afbraak van de solidariteit en van de openbare diensten en vermindering van de belastingen voor de rijken, gepaard met aanvallen op de vakbonden).

Het neoliberalisme is uiteraard geen monopolie van uiterst rechts. Deze denkwijze werd na de promotie ervan door Reagan en Tatcher begin de jaren 70, gretig overgenomen door de meeste politieke partijen, inclusief de sociaal democraten (New Labour en derde weg), die er recent toch enige afstand van nemen.

Toch mogen wij niet vergeten dat de eerste toepassing van de neoliberale recepten van de Chicago school gebeurde onder de brutale dictatuur van Pinochet na zijn staatsgreep in 1973.

Dit roept herinneringen op aan de link tussen het nazisme en het Duitse groot kapitaal dat Hitler mee aan de macht hielp.

Deze bijkomende bedenkingen nemen niets weg van de waarde van het werk van Ico Maly dat een belangrijke bijdrage levert aan onze strijd tegen uiterst rechts en dus onmisbare lectuur voor geëngageerde (linkse) democraten.

Michel Vanhoorne

Bibliografische gegevens
Ico Maly. Hedendaagse antiverlichting. 157 blz. Uitgeverij EPO, Prijs 16 €.