De Morgen heeft, met de reeks over het inkomen van artsenspecialisten,
een belangrijk maatschappelijk probleem aan de orde gesteld. Wat uit de vele cijfers (en de moeilijkheid om die cijfers te vinden) en de interviews met artsen op het terrein blijkt, is dat het om een complex probleem gaat. 'Eenvoudige' oplossingen zullen nooit tot het gewenste resultaat aanleiding geven. Door dat alles met alles samenhangt, is actie op meerdere terreinen noodzakelijk. In deze tien punten geven we een aanzet - uiteraard 'onaf' en voor verbetering vatbaar - van wat allemaal dient te gebeuren.

Het begint in de opleiding
Artsen dienen, reeds tijdens de basisopleiding, beter voorbereid te worden om de financiële en economische aspecten van de zorgverstrekking in het Belgisch systeem kritisch te analyseren.
Bovendien moeten - zoals in de regelgeving voorzien - de leeren werkvoorwaarden tijdens de vervolgopleiding tot huisarts of specialist (3 tot 6 jaar), zo georganiseerd worden dat op het einde het gevoel overheerst dat men kwaliteitsvol werd opgeleid, correct betaald en 'goed verzorgd', met een volledige sociale bescherming
(inclusief bijdragen voor pensioen en werkloosheid).
Er zijn blijkbaar plannen om dit in 2019 te realiseren: mooi!

Wie doet wat?
De discussie over een correct inkomen veronderstelt dat duidelijk is wie wat doet in de zorg. Specialisten zijn opgeleid om te werken met patiënten met complexe problemen, die na contact met de huisarts verwezen zijn en gespecialiseerde begeleiding vragen. Heel wat specialisten geven aan dat zij tot een derde van hun tijd bezig zijn met zaken waarvoor zij overgekwalificeerd zijn (zoals gynaecologen die uitstrijkjes doen in het kader van baarmoederhalskankeropsporing, wat perfect door een verpleegkundige/ vroedvrouw kan worden gedaan). Dit leidt er ook toe dat
wanneer een specialist op raadpleging een patiënt met een complex probleem verzorgt, de prijs van die raadpleging in feite te laag is. Ook moet het onderscheid duidelijk worden tussen specialistische zorg op de tweede lijn, en de topreferentie en topklinische zorg op de derde lijn, gericht op zeldzame en zeer complexe
problemen, waarbij voor elk van deze problemen in België maar één of twee centra moeten worden ingezet.

Zet CEO's van universitaire ziekenhuizen samen

Zet de CEO's van de universitaire ziekenhuizen (UZ) samen om een taakverdeling met passend budget af te spreken op korte termijn, zodat patiënten met complexe en zeldzame problemen de beste zorg krijgen, door de bestaande expertise te bundelen.
Specialisten werken in de UZ best in loondienst, en de financiering van het UZ gebeurt los van de huidige nomenclatuur.

Regel financiering anders

Zorg voor een globale financiering van de zorg voor opgenomen patiënten (inclusief de dagopname), en herijk de nomenclatuur naar een 'zuiver bedrag' voor medische interventies van de arts in de ambulante zorgverstrekking, met een verschuiving van
middelen van 'technische prestaties' naar consultatie-activiteit zoals aangegeven in het hervormingsvoorstel van professor Lieven Annemans (UGent). Veralgemeen de centrale inning van de medische inkomsten, zowel voor opgenomen als ambulante patiënten.
Integreer de kosten
Integreer de directe kosten (gebruik van lokalen, apparatuur, materiaal, personeel), de indirecte kosten (management, middenkader...) en de investeringen voor nieuwe projecten in een aangepaste vorm van het budget financiële middelen (BFM) dat
daartoe wordt verhoogd en tot stand komt met inspraak van de artsen, zodat er geen afdrachten vanuit de artsen meer nodig zijn, en de vicieuze cirkel tussen de inkomsten van de artsen en de financiële leefbaarheid van het ziekenhuis stopt. Dit betekent dat supplementen stelselmatig kunnen worden afgeschaft.

Laat arts kiezen tussen loondienst of zelfstandig statuut

Elk ziekenhuis op de tweede lijn biedt de specialisten die in dienst komen de keuze aan om te werken in loondienst of als zelfstandige in het kader van een 'associatie' of 'maatschap'. De afspraken binnen de associaties dienen volledig transparant te
zijn en op een participatieve wijze tot stand te komen.
Netto besteedbaar inkomen tussen 5.000 euro en 10.000 euro
Het netto besteedbaar inkomen (na onkosten en belasting) van een specialist, ongeacht het specialisme (inclusief huisartsgeneeskunde), bij een voltijdse activiteit (48 uur per week - inclusief wachtdienst) bedraagt minimum 5.000 en maximum 10.000 euro per maand. Dit is het resultaat van de maatregelen in punten
4, 5 en 6 beschreven.
De ingebouwde variatie wordt transparant geobjectiveerd op basis van discipline- en functiespecifieke kenmerken, zoals beschikbaarheid, psychische en fysieke belasting, beschikbaarheid, complexiteit, en aangepast aan de veranderingen in de zorgorganisatie en aan technologische ontwikkelingen.
Toegankelijkheid gegarandeerd
De toegankelijkheid van de specialistische zorg wordt gegarandeerd.
Hiertoe worden op het niveau van de regionale zorg- en gezondheidszones in Vlaanderen, na afstemming met de eerstelijnszones, zorgprognoses gemaakt die de basis vormen voor de planning van het aantal en de specialisatie van de artsen in een bepaalde regio.

Duidelijkheid voor patiënt
Voor de patiënt dient steeds duidelijk te zijn waar hij/zij terechtkan voor welk probleem en onder welke financiële voorwaarden.
Het verdient aanbeveling dat alle artsen zich houden aan de afgesproken tarieven (einde van de deconventionering).

Minister van Volksgezondheid rapporteert

De minister rapporteert jaarlijks de stand van zaken met betrekking
tot de inkomens van artsen en de genomen maatregelen.

Jan De Maeseneer
Prof. Emeritus, Vakgroep Volksgezondheid
en Eerstelijnszorg, Universiteit Gent.

Deze opinie verscheen eerder in De Morgen van 5 december 2018