Mijn zoon van zeven begrijpt het niet zo goed. Op school leert hij dat de klimaatproblematiek een van de grote uitdagingen voor de komende decennia is. Op Karrewiet – het jeugdjournaal van Ketnet – ziet hij mensen overal ter wereld op de vlucht en bedenkt dat wij die mensen moeten helpen. Gisteren, in de loop van de namiddag als op de radio de uitslagen binnenlopen vraagt hij telkens of “het” goed is. Meestal moet ik hem teleurstellen. De lichtpuntjes die het overschrijden van de kiesdrempel door PVDA en de lichte vooruitgang voor Groen zijn, worden overschaduwd door de winst voor zeer rechts en extreem rechts in Vlaanderen. Hij vraagt wat die partijen dan willen? “Willen ze niet zorgen voor het klimaat?” “Willen ze niet delen met de mensen die het minder goed hebben?”. Nee, ze ggen we, dat willen ze niet. Hij schudt het hoofd en vraagt waarom mensen daar dan voor stemmen. We spreken over angst en onzekerheid, maar echt begrijpen doet hij het niet. Hij is niet alleen.

In de volgende dagen zal de “stem van de kiezer” op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Maar de belangrijkste vraag die deze verkiezingsuitslag opwerpt is de vraag of dat zo eenduidig is. Extreem-rechts en zeer rechts waren er gisteren als de kippen bij om de verkiezingsuitslag in Vlaanderen te duiden als de zoveelste ruk naar rechts. Als het zoveelste bewijs dat Vlaanderen rechts en Wallonië links is. Dat ook in Vlaanderen de stemmen die naar extreem-rechts gingen ook proteststemmen waren tegen de harde neoliberale koers van de uittredende coalities werd snel weggewuifd. Dat “signaal” van de kiezer zal alvast niet worden opgepikt.

Maar als deze verkiezingen ons iets leren dan is het wel dat de volatiliteit van het stemgedrag nieuwe hoogtes bereikt. In Vlaanderen zien we dat het Vlaams Belang op 5 jaar het stempercentage verdrievoudigt. Wat wordt het binnen vijf jaar? In Nederland was de sociaal-democratie bij de vorige verkiezing op sterven na dood en extreem-rechts de grote winnaar, nu lijken de rollen omgedraaid. Enkel op basis van dergelijke volatiele uitslagen allerlei intenties aan de kiezer toedichten is problematisch. Als we kijken naar de mobilisaties van de laatste maanden, dan zien we dat het draagvlak voor sociale rechtvaardigheid en ecologische transitie er wel degelijk is; dan zien we dat er wel degelijk een niet onaanzienlijke groep van de bevolking zich inzet voor solidariteit met vluchtelingen. De democratische stem van de bevolking uit zich ook in die mobilisaties. Dat die mobilisaties niet altijd direct vertaald worden in politieke mandaten, betekent niet dat ze onbetekenend zijn. Daarin ligt nu de opdracht van het progressieve middenveld: de stem en de kracht van die verzuchtingen en dromen te vertolken en uit te dragen. Dat zal misschien geen makkelijke opdracht worden, maar vermoedelijk liggen de kaarten op dat vlak wel beter dan de verkiezingsuitslag doet vermoeden.


Karim Zahidi (voorzitter Masereelfonds)