Koopkrachtplakkaat

EnergieplakkaatC

173646265 10222054268599783 1356797931624160070 n

Delen van artikels

Europa moet zijn handelsbeleid inzetten om Australië bij de klimaatles te houden, schrijft Kathleen Van Brempt. Het Europees Parlement bespreekt dezer dagen de situatie in Australië, waar verwoestende bosbranden de wereld met de neus op de gevolgen van de klimaatverandering hebben gedrukt. Hoewel klimaatverandering niet noodzakelijk een rechtstreekse oorzaak is van grootschalige bosbranden, staat vast dat ze zulke branden verergeren.

Australië is wat klimaataanpak betreft een uiterst zwakke leerling. In de 2020 Climate Change Performance Index scoort het land het allerslechtste wat klimaatbeleid betreft in een internationale lijst van 57 landen. Terwijl de branden heftig woedden, kondigde de Australische premier Scott Morrison aan dat hij klimaatactivisme illegaal zou maken. Afgelopen weekend heeft hij zich geëxcuseerd voor zijn aanpak.

De EU heeft inmiddels van het klimaatbeleid dé belangrijkste politieke werf van de toekomst gemaakt met de aangekondigde European Green Deal. Maar dat beleid zal pas succesvol zijn als er wereldwijd werk van wordt gemaakt. De EU heeft daarin een belangrijke rol te spelen en kan dat doen via haar handelsbeleid.

Klimaatneutrale handel

Sinds 2018 is de EU in volle overleg met Australië om tegen het eind van dit jaar een vrijhandelsakkoord af te ronden. Waar vrijhandelsakkoorden zich in het verleden grotendeels beperkten tot handel, worden ze de laatste jaren steeds vaker aangewend om ook andere onderwerpen aan te kaarten, zoals respect voor de mensenrechten, arbeids­rechten of milieunormen. Het klimaatbeleid is stilaan ook in het vizier gekomen van onderhandelaars. In verschillende vrijhandelsakkoorden werd de naleving van de akkoorden van Parijs al opgenomen in aparte hoofdstukken. Het probleem is dat die afspraken nauwelijks afdwingbaar zijn en dat er geen sancties aan verbonden zijn. Dat zal in de toekomst anders moeten. Een open handelsbeleid kan gunstig zijn voor iedereen, maar alleen als het de basisrechten respecteert én als we in staat zijn handel klimaatneutraal te maken.

Afdwingbare en door sancties ondersteunde voorwaarden voor klimaatactie moeten daarom onlosmakelijk deel uitmaken van toekomstige handelsakkoorden. Dat begint ook stilaan door te dringen bij de Wereldhandelsorganisatie (WHO), al was het maar omdat economische groei ten gevolge van vrijhandelsakkoorden ook een impact kan hebben op de uitstoot van broeikasgassen.
Frankrijk liet onlangs verstaan dat respect voor en de naleving van de klimaat­akkoorden van Parijs onlosmakelijk deel moeten uitmaken van het Europese vrijhandelsakkoord met Australië. Naar aanleiding daarvan schreef The Sydney Morning Herald dat ‘handelsverdragen weleens hét forum kunnen worden dat van klimaatactie een afdwingbare realiteit maakt’.

Voorlopig is de Australische regering niet onder de indruk. De Australische minister van Handel, Simon Birmingham, verklaarde dat ‘het ongezien is dat dergelijke voorwaarden in een overeenkomst zouden staan’. Birmingham vindt dat handelsakkoorden zich alleen moeten toespitsen op ‘commerciële realiteiten’.

De commissie Internationale Handel in het Europees Parlement heeft bij de start van de nieuwe Commissie aan de bevoegde commissaris Phil Hogan duidelijk gemaakt dat de traditionele manier om handels­akkoorden af te sluiten zijn beste tijd heeft gehad. Hogan heeft goed geluisterd, want op Twitter zei hij dat potentiële handelspartners moeten beseffen dat ze geen handelsakkoorden meer goedgekeurd krijgen in het Europees Parlement als ze geen rekening houden met mensenrechten, arbeidsrechten of duurzame ontwikkeling. Op 11 december tweette hij dat een sterker engagement rond duurzaamheid én de akkoorden van Parijs deel zal uitmaken van grote handelsovereenkomsten.

Steenkool overheerst

Australië staat bekend als een van de belangrijkste steenkoolproducerende landen. De Australische energieproductie draait nog voornamelijk op steenkool en de uitvoer van Australische steenkool leidt ook buiten het land tot een gigantische CO2-uitstoot. Maar niet alleen steenkool is een knelpunt in de handelsbesprekingen met Australië. Ook de kwaliteit van brandstof voor auto’s is dramatisch. De standaarden voor brandstofkwaliteit liggen er zelfs lager dan in India of China. De gemiddelde CO2-uitstoot van Australische wagens ligt maar liefst 45 procent hoger dan Europese wagens. In de EU zullen de uitstootnormen vanaf 2021 nog aangescherpt worden, terwijl de Australische regering pas in 2027 werk wil maken van een verscherping van de brandstofstandaarden. Vooral lichte voertuigen zijn in Australië de tweede grootste bron van CO2-uitstoot na elektriciteitsproductie. Bij ongewijzigd beleid zou de CO2-uitstoot door wagens in Australië tegen 2030 met 15 procent toenemen.

Als de op een na grootste economie ter wereld heeft de EU heel wat ‘soft power’ in handen om mondiaal verandering ten goede af te dwingen. Dat is ook wat de Europese burgers wensen. De recente Eurobarometer maakt duidelijk dat zowel milieu als gezondheid voor de Europeanen topprioriteiten zijn geworden in het handelsbeleid. Dat was tien jaar geleden nog niet het geval. De boodschap moet dus duidelijk zijn: landen die onze handelspartner willen worden, zullen in de toekomst eveneens onze partner moeten zijn als het gaat over fundamentele rechten of de aanpak van klimaatverandering.

Dit opiniestuk verscheen eerder in De Standaard.