Actie tegen de onrechtmatige controles van de IGO (Inkomensgarantie voor Ouderen)


Op maandagochtend 17 februari werd op initiatief van het Rassemblement pour la Lutte contre la Pauvreté een massale actie gehouden aan het kantoor van Minister Bacquelaine, waar ook een ontmoeting plaatsvond met zijn kabinet. Ongeveer 200 mensen, jong en iets minder jong, verzamelden zich aan de Karmelietenstraat nr 15 in 1000 Brussel. Een "postbode" wilde de Minister "controleren" met een brief die gelijkaardig is aan diegene die IGO-gerechtigden ontvangen tijdens de fel bekritiseerde controles door BPost in opdracht van de Federale Pensioendienst. Gezien de afwezigheid van de Minister op het Belgisch grondgebied (wat volgens de "postbode" betekende dat de Minister het gevaar loopt om zijn "ministertoelage" te verliezen), overhandigde de postbode symbolisch een petitie tegen de onrechtmatige controles van de IGO aan het kabinet van de Minister.

Beelden van de actie

https://photos.app.goo.gl/zFEawGdVHrRPv8sY6

Een reeks getuigenissen werden voorgelezen aan het ministerie, alsook de bezorgheden en de aanbevelingen van de ouderenorganisatie le Gang des vieux en colère, de verschillende Netwerken Armoedebestrijding, de Ligue des Droits Humains, de vakbonden en de mutualiteiten. Een wedstrijd met mensen in een rolstoel en op krukken werd georganiseerd om aan te tonen dat het voor oudere mensen die slecht te been zijn of in moeilijke huisvestingsomstandigheden wonen (geen lift, defecte intercom, ...) bijna onmogelijk is om binnen de 69 seconden de deur te openen. Dit is nochtans de wachttijd die door de postbodes in acht moet worden genomen bij de controle van de IGO. Ten slotte werd er na de actie aan de politieke partijen een brief met een hoorapparaat bezorgd, zodat ze onze bezorgdheden en aanbevelingen “luid en duidelijk” zouden kunnen “horen”.

Er vond eveneens een ontmoeting plaats tussen een aantal vertegenwoordigers van het kabinet en een delegatie van de aanwezige verenigingen. De belangrijkste eis van de manifestanten was de opschorting van de huidige controles, die door de Privacycommissie en de Vlaamse en Franstalige mensenrechtenliga's als onwettig worden beschouwd. Deze controles organiseren in feite het quasi-huisarrest van IGO-gerechtigden, die het risico lopen te worden geschorst als ze hun woning voor meer dan vier dagen verlaten. De manifestanten overhandigden de Minister eveneens een document met vier krachtlijnen die voor ons essentieel zijn in het kader van een toekomstige hervorming van de IGO:
· Een voldoende inkomen om een waardig leven te garanderen;
· Respect voor het privéleven van oudere personen;
· De eerbiediging van het recht op bewegingsvrijheid van ouderen en al wat hiermee gepaard gaat (mogelijkheid om te reizen, de kinderen te zien, op vakantie te gaan, enz.);
· Het recht om zich binnen een redelijke termijn te verdedigen wanneer de Federale Pensioendienst overweegt om de betaling van de IGO op te schorten.

Uiteindelijk was de minister niet aanwezig bij de vergadering. Het kabinet heeft besloten de controles niet op te schorten, maar te wachten op een volledige interne evaluatie van de maatregel. Het kabinet heeft geen standpunt ingenomen over de vier genoemde elementen, maar voorziet de mogelijkheid om deze in het kader van de mogelijke hervorming in overweging te nemen.

Gezien de desastreuze gevolgen voor de betrokkenen en de kennelijke illegaliteit van de controles vrezen wij dat het aantal gevallen waarin er naar de rechter gestapt zal worden, zal toenemen. Daarom dringen wij er bij de federale regering (MR-VLD-CD&V) op aan om deze controles op te schorten terwijl de procedure geëvalueerd wordt en het overleg met de verenigingen, die de 110.000 IGO-begunstigden vertegenwoordigen, plaatsvindt.

De Commissie Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Pensioenen stemde vorige week om op 3 maart een hoorzitting over de IGO-controles te organiseren, in afwachting van de evaluatie door de Federale Pensioendienst. De organisaties die zich mobiliseren tegen de IGO-controles houden zich ter beschikking en zullen de stem van de IGO-gerechtigden blijven vertegenwoordigen.

Bijkomende informatie:

Via deze actie willen de armoedeorganisaties hun verontwaardiging over de nieuwe controleprocedure van de IGO duiden, en dit in het kader van een evaluatie van deze procedure die momenteel door de Federale Pensioendienst wordt uitgevoerd. Deze evaluatie dient volgens ons rekening te houden met de bezorgdheden van de sector en de angst van de duizenden oudere personen wiens rechten dreigen geschonden te worden.

De inkomensgarantie voor ouderen (IGO) is een aanvulling op het pensioen die wordt toegekend aan 65-plussers wiens inkomen te laag is om in hun levensonderhoud te voorzien. De bedragen van de IGO zijn ontoereikend en volstaan niet om het inkomen van de gerechtigden tot boven de Europese armoedegrens te tillen. Sinds enkele jaren wordt dit recht aan steeds meer voorwaarden onderworpen. De mogelijkheid om naar het buitenland te reizen en de toegestane duur van deze reizen werden geleidelijk aan steeds meer beperkt. Sinds 1 juli 2019 heeft een nieuw Koninklijk Besluit dit recht nog verder ingeperkt door de bewegingsvrijheid van de gerechtigden, ook op Belgisch grondgebied, verder aan banden te leggen en de controlemiddelen te verhogen.

Voortaan moet elke verplaatsing naar het buitenland of elk verblijf in België van meer dan drie weken aan de Federale Pensioendienst worden gemeld, op straffe van een schorsing van de uitkering voor één maand. Een postbode zal ten minste eenmaal per jaar op een willekeurige datum bij de gerechtigde aanbellen om de verblijfsvoorwaarden te controleren. In geval van afwezigheid zal de postbode binnen 21 dagen nog twee keer langskomen. Als de gerechtigde de deur dan nog niet geopend heeft, dan zal de postbode een verblijfsbewijs in de brievenbus achterlaten die binnen een termijn van 5 werkdagen moet worden ingevuld. Indien dit niet gebeurt, dan wordt de betaling van de IGO opgeschort.

In een recent advies[1] van de Privacycommissie wordt het delegeren van de uitvoering van de controles aan BPost in vraag gesteld aangezien de commissie niet inziet “welke rechtsgrond BPost kan toestaan om de IGO-gerechtigde zijn identiteitskaart te eisen in het kader van bovengenoemde controle van daadwerkelijk verblijf ”. Minister Bacquelaine heeft aan het Parlement reeds te kennen gegeven dat hij met dit advies rekening zal houden.

De parlementsleden en de sector wachten nog steeds op de resultaten van de evaluatie die reeds in januari door de Federale Pensioendienst werd uitgevoerd. Het IGO-systeem is problematisch omwille van de volgende redenen:

• Ouderen die de laagste pensioenen ontvangen en afhankelijk zijn van een IGO om te kunnen overleven, zien dat niet enkel hun bewegingsvrijheid in het buitenland, maar nu ook in België, grotendeels ingeperkt en gecontroleerd wordt. Welke boodschap wordt door onze samenleving gegeven door de beperking van de privacy en bewegingsvrijheid van ouderen die zich in de meest precaire situatie bevinden?
• Het contract tussen BPost en de Federale Pensioendienst verbiedt de postbode om een bericht achter te laten wanneer de begunstigde tijdens de eerste twee bezoeken afwezig is. Pas nadat de postbode het verblijfsbewijs bij het derde bezoek achterlaat, wordt de begunstigde op de hoogte gesteld van de controle en heeft hij/zij slechts 5 werkdagen de tijd om het document in te vullen, naar de gemeente te gaan om het te laten valideren en het terug te sturen naar de Federale Pensioendienst. Het directe gevolg? Veel oudere personen durven hun huis niet meer te verlaten uit angst om gesanctioneerd te worden en hun zeer beperkte middelen te verliezen die zij nodig hebben om te kunnen overleven.
• De postbode vervult een belangrijke sociale rol die eenzaamheid tegengaat bij kwetsbare ouderen die sociaal geïsoleerd zijn en vaak op het platteland leven. Hoe kan de postbode zijn verbindende rol vervullen wanneer hij/zij belast wordt met sociale controle en in feite deel uitmaakt van een sanctionerend systeem?

Dit is niets minder dan een jacht op sociale fraude waarbij de slinger veel te ver is doorgeslagen. Er is een massale aanval ingezet op een groep van onze oudere bevolking die zich in een precaire situatie bevindt en die gediscrimineerd wordt ten opzichte van andere gepensioneerden. Onze ouderen verdienen beter, wat ook hun financiële middelen zijn!

Op 27 januari hebben dezelfde organisaties reeds een brief geschreven aan de parlementsleden en de bevoegde ministers (waaronder de Eerste Minister en Minister Bacquelaine).
Klik hier om dezelfde brief in het Frans te consulteren

Hebben de actie ondersteund :
ABVV-FGTB, ACOD post, ACV-Transcom Bpost (Brussel & Pajottenland), Aksent asbl, Association de défense des allocataires sociaux, Centre de santé mentale l'Adret, CGSP ALR, CGSP Poste, Christelijke Mutualiteit, Collectif Solidarité Contre l’Exclusion, Commission Pension/Pensioencommissie de/van CGSP-ACOD ALR-LRB/Bru, Conseil Bruxellois de Coordination Sociopolitique, CSC Bxl, CSC Seniors, CSC Transcom, Decenniumdoelen, Diogene, Eneo, Espace seniors, Fédération des Associations Sociales et de Santé, Fédération des Centres Pluralistes de Planning Familial, Fédération des CPAS de Wallonie, Fédération des employeurs et des institutions ambulatoires pour toxicomanes, Federatie van medische huizen - Fédération des maisons médicales, Federatie van de Bicommunautaire Maatschappelijke Diensten vzw - Fédération des Services Sociaux, Fédération wallonne des assistants sociaux de CPAS (FéWASC), Femmes Prévoyantes Socialistes, Brussel forum tegen ongelijkheid - Forum Bruxelles contre les inégalités, Gang des Vieux en Colère, LAMA asbl, LD³ vzw (Forum, Het Anker en Miro LDC), Liga Voor Mensenrechten vzw, Ligue des Droits Humains, Dokters van de Wereld België - Médecins du Monde Belgique, Modus vivendi, Mutualités chrétiennes, Netwerk Tegen Armoede, Prospective Jeunesse, OKRA, Belgisch Netwerk Armoedebestrijding - Réseau belge de lutte contre la pauvreté, Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté - Waals armoedebestrijdingsnetwerk, Samenlevingsopbouw, Socialistische Mutualiteiten, Solidaris, Vie Féminine, Welzijnszorg vzw, Wijkhuis Chambéry, ...

[1] Advies nr 04/2020 van 17 januari 2020 van de Privacycommissie