Aldus de titel van een uitgebreid artikel van Ruud Goossens in De Standaard van 28 maart 2020. Hij vermeldt dat zelfs neoliberale hardliners de begrotingsdiscipline nu laten varen en eerder geprivatiseerde publieke diensten in een recordtempo nationaliseren. Johnson neemt de spoorwegen voor 6 maanden over en in Spanje werden alle privéziekenhuizen genationaliseerd. Zelfs onze Johan Van Oververtveldt (voormalig N-VA Minister van Financiën) vindt dat men nu niet krenterig moet doen.

Dit is toch merkwaardig in de mond van een econoom die doctoreerde bij Milton Friedman, pionier van het neoliberalisme, wiens ideeën voor het eerst in de praktijk konden gebracht worden in Chili na de staatsgreep van Pinochet in 1973. Ronald Reagan en Margaret Thatcher, die ongeveer 40 jaar geleden op een minder brutale manier aan de macht kwamen, droomden van een minimale overheid.

De neoliberale ideologie werd in grote delen van de wereld overgenomen. In België pikte de regering Martens-Gol in 1982 deze trend op door o.a. de belastingsinkomsten te verminderen door de inkomens die niet uit arbeid voortkomen af te splitsen van deze afkomstig uit arbeid, en de hoogste belastingschalen af te schaffen. Sindsdien hebben achtereenvolgende regeringen er voor gezorgd dat de sterkste schouders steeds minder belast werden. Daarnaast werden de minder inkomsten wel enigszins gecompenseerd door hogere consumptiebelastingen (o.a. de BTW), die de zwakste schouders relatief meer belasten. Met andere woorden in het jargon van de fiscalisten: minder progressiviteit en meer regressiviteit van de belastingen.

De Zweedse coalitie, met Van Overtveldt aan het roer van de financiën, deed er nog een schepje boven op door de vermindering van de vennootschapsbelasting en in dezelfde orde, de vermindering van de patronale bijdrage aan de sociale zekerheid van 33 naar 25 %. Dit laatste betekent een jaarlijkse aderlating van 5,8 miljard voor de SZ.

De neoliberalen in het defensief, maar voor hoelang?

De tegenstanders van overheidsdiensten en sociale zekerheid houden zich nu koest. Maar voor hoelang?

Eens de Corona crisis voorbij en de factuur gepresenteerd wordt, zullen zij ongetwijfeld voorzichtig uit de loopgraven kruipen en zullen de verhalen over noodzakelijke besparingen uit de kast gehaald worden.

Kansen voor een progressief sociaal beleid

De progressieve krachten in de politiek en het middenveld krijgen nu de kans om meer gehoor te krijgen voor de pleidooien die zij al jaren houden voor rechtvaardige belastingen en sociale bijdragen en voor sterke openbare diensten.

Wachten tot de Coronacrisis voorbij is om onze stem voor meer solidariteit krachtig te laten horen, lijkt ons niet raadzaam.

Laat ons het ijzer smeden terwijl het heet is !

PS. Bij het ter “perse” gaan nog dit: In zijn video boodschap van zondagavond (29 maart) dankt Johnson o.a. de 20.000 gepensioneerden van de NHS (National Health Service) die zich als vrijwilliger opgegeven hebben om hun overbelaste collega’s te komen helpen. Hij besluit zijn toespraak met de bedenking: “If this crisis has learned us something, it is that there is such a thing as society”. Dit is een duidelijke verwijzing naar de uitspraak van Margaret Thatcher: “There is no such thing as society, there are only individuals and their families”.