Brussel, 9 september 2020 – Wereldwijde populaties van zoogdieren, vogels, amfibieën, reptielen en vissen zijn in minder dan een halve eeuw met gemiddeld twee derden achteruitgegaan, grotendeels als gevolg van dezelfde vernietiging van het milieu die bijdraagt ​​aan de opkomst van zoönotische ziekten zoals COVID-19. Dat zegt het Living Planet Report 2020 van WWF, dat op 10 september werd vrijgegeven.

Sinds 1970 leven er nu 68% minder gewervelden (zoogdieren, vogels, vissen, reptielen en amfibieën), op aarde. Dat is wat wetenschappers de 6e massa-extinctie noemen. Het verschil met de vorige massa-extinctie (deze van de dinosauriërs) is dat deze volledig te wijten is aan de mens. De Living Planet Index, die de basis vormt van het rapport, is gebaseerd op 20.811 populaties van 4.392 soorten gewervelde dieren en is samengesteld uit verschillende regionale indexen en indexen per habitat. Zo zijn er grote regionale verschillen: In Europa en Centraal Azië blijft het verlies beperkt tot 24% maar in Afrika loopt dat verlies op tot 65%. Latijns-Amerika en het Caribisch gebied verloren een rampzalige 94%. Ook worden soorten uit bepaalde habitats/leefgebieden erg geraakt zoals zoetwatersoorten: -84%. Voor bossoorten is dat -53% en Europese vlinders: -49%.

Maar niet alleen de gewervelde dieren gaan achteruit. Ook de bodem biodiversiteit boert achteruit, insectenpopulaties storten in, plantensoorten sterven uit. Zo zijn het aantal gedocumenteerde plantensoorten die uitstierven 2x zo groot als dat van zoogdieren, vogels en amfibieën gecombineerd. 22% van alle gekende planten of boomsoorten zijn met uitsterven bedreigd, vooral in de tropen. Het risico op instortende ecosystemen en negatieve feedback loops neemt daardoor toe. Zo verandert het Amazone gebied snel van een netto opnemer van broeikasgassen in een netto uitstoter – door een combinatie van ontbossing, degradatie en toenemende droogte. 75% van de ijsvrije landoppervlakte is nu aangetast, een groot deel van de oceaan is vervuild en meer dan 85% van alle natte gebieden zijn vernietigd.

Koen Stuyck, woordvoerder WWF: “Deze achteruitgang moet alle alarmbellen doen afgaan: ze zijn een indicatie dat de natuur het slecht doet en dat het planetaire ecosysteem naar adem hapt. Dat is een groot probleem voor de mens, want wij zijn afhankelijk van de biodiversiteit voor onze voedsel- en watervoorziening, onze economie, onze afvalverwerking en ons overleven tout court.”

Hoofdschuldige van het dramatische biodiversiteitsverlies: ons voedselsysteem

De belangrijkste oorzaak van biodiversiteitsverlies op het land is ontbossing en omzetting van natuur in landbouwgrond. Een derde van het landoppervlak wordt nu gebruikt voor akkerbouw of veeteelt, terwijl van de totale beschikbare hoeveelheid zoetwater, 75% naar gewassen of veeteelt gaat. Een derde van het voor menselijke consumptie geproduceerde voedsel gaat wereldwijd verloren of wordt verspild. Op de tweede plaats staat overexploitatie van bossen en gronden en op de derde plaats de handel in wilde soorten.

Dit zijn dezelfde oorzaken als diegene die geleid hebben tot de huidige pandemie. Het risico op zoönosen zoals COVID-19 neemt hierdoor sterk toe. Zo hebben we de voorbije jaren Nipah gehad in Malaysia in 1998, SARS in China in 2003, Ebola in west Africa in 2013-16, en vele andere. Nu al komen 60% nieuw opkomende infectieziekten voort uit wilde dieren en liggen 70% van deze ziekten aan de basis van alle pandemieën of epidemieën.

Klimaatverandering, ook veroorzaakt door de mens, is nog een belangrijke bedreiging. Een vijfde van alle wilde diersoorten lopen het risico uit te sterven als gevolg van klimaatverandering. In combinatie met veranderd landgebruik zal dat een nog groter effect hebben op de terugval van populaties gewervelden en op essentiële diensten die ecosystemen ons vandaag nog leveren, zoals produceren van zuurstof en opnemen van CO2 of reguleren van het klimaat.

Koen Stuyck: “Het Living Planet Report 2020 onderstreept hoe de toenemende vernietiging van de natuur door de mensheid catastrofale gevolgen heeft, niet alleen voor de populaties van wilde dieren, maar ook voor de menselijke gezondheid en alle aspecten van ons leven. Als we niets doen, zal de biodiversiteit verder afnemen, zullen meer soorten uitsterven en krijgen we onomkeerbare verliezen. Dat alles zal resulteren in een planeet die de huidige en toekomstige generaties mensen niet meer zal kunnen onderhouden.”

Omkeren van de trend is mogelijk maar bescherming alleen is onvoldoende

Samen met de LPR 2020 wordt een paper gepubliceerd in het wetenschappelijk blad Nature, waarin onderzocht wordt of de achteruitgang van de biodiversiteit kan gestopt worden. De oplossing schuilt in een combinatie van ambitieuze beschermingsmaatregelen en fundamentele wijzigingen in de wijze waarop we voedsel produceren en consumeren.

Het onderzoek toont aan dat we door het samen implementeren van deze maatregelen habitats kunnen beschermen en de biodiversiteit kunnen herstellen. Als we doorgaan met "business as usual", zullen soorten uitsterven en dat is onomkeerbaar. Talloze ecosysteemdiensten waarvan mensen afhankelijk zijn, kunnen zo in gevaar komen. Concreet kan dat stijgende voedselprijzen betekenen en stijgende risico’s op honger.

Het Living Planet Report 2020 wordt gepubliceerd minder dan een week voor de 75e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, wanneer de wereldleiders de zogenaamde ‘New Deal for nature and people’ op de agenda hebben staan. Een akkoord dat de ambitie heeft om de natuur te herstellen om het levensonderhoud van binnenkort 9 miljard mensen te blijven verzekeren.

België mag zich niet verschuilen achter zijn oppervlakte

Ook België kan de dalende tendens in de biodiversiteit helpen keren door aan zijn voetafdruk te werken en internationale conventies te steunen: WWF verwacht dat:

· de Belgische regering ambitieuze maatregelen neemt om de oorzaken van het verlies aan biodiversiteit aan te pakken en onze ecologische voetafdruk te verkleinen om een aanzienlijke toename van financiële, gezondheids- en rampenrisico's te voorkomen;
· België producten uit geïmporteerde ontbossing tegengaat en de illegale handel in wilde soorten in ons land aanpakt;
· ons land In 2021 een ambitieuze biodiversiteits-strategie uitzet voor de periode na 2020 in lijn met de internationale en EU-strategie;
· België het Akkoord van Parijs naleeft en daarvoor alle nodige maatregelen neemt en de Europese Green Deal en de ‘New deal for nature and people’ steunt.

De gewone burger kan ook actie ondernemen:

· door onze petitie
te ondertekenen waarin WWF de beleidsmakers oproept om concrete acties te nemen, het risico op toekomstige pandemieën te beperken en het evenwicht met de natuur om ons heen te herstellen;
· Kiezen voor minder maar kwalitatiever vleesverbruik en streven naar een duurzame levensstijl met een lage koolstofafdruk.

Bedrijven moeten ook verantwoordelijkheid nemen door:

· ambitieuze doelstellingen voor het verminderen van broeikasgasemissies vast te stellen via het Science-Based Targets-initiatief, en door lid te worden van het SBT-Network dat bedrijven helpt bij het ontwikkelen en stellen van doelen voor de natuur;
· de natuur en natuurlijke systemen te beschermen in de landschappen waarin ze opereren, of waar ze grondstoffen zoals hout of palmolie vandaan halen;
· door tools en benaderingen te gebruiken zoals het Accountability Framework;
· door te investeren in op de natuur gebaseerde oplossingen om milieueffecten, landconversie en ontbossing te stoppen en veerkracht van de toeleveringsketen te vergroten.

Postscriptum

· De LPR 2020 is de dertiende editie van WWF's tweejaarlijkse publicatie
· De Living Planet Index voor 2020 laat een gemiddelde afname van 68 procent zien in gecontroleerde populaties. De procentuele verandering in de index weerspiegelt de gemiddelde proportionele verandering in de grootte van de dierenpopulatie die gedurende 46 jaar is gevolgd - niet het aantal verloren individuele dieren.
· Bedreigde soorten die in de LPI worden meegeteld, zijn onder meer de oostelijke laaglandgorilla, waarvan het aantal in het Kahuzi-Biega National Park in de Democratische Republiek Congo, tussen 1994 en 2015 met 87 procent is afgenomen, voornamelijk als gevolg van illegale jacht, en de Afrikaanse grijze papegaai in het zuidwesten van Ghana, waarvan het aantal tussen 1992 en 2014 met 99 procent is gedaald als gevolg van de handel in wilde vogels en het verlies van leefgebieden. Dichter bij huis viel de populatie van de ‘kleine jager’, een zeevogel die leeft rond de Britse Orkney eilanden, terug met 62% tussen 1982 en 2010.
· Er zijn voorbeelden waar we zien dat conservatie-inspanningen lonen, zoals bij de grijze rifhaai (+360%) omdat zijn leefgebied werd beschermd en een ban op visserij geldt in het gebied.
· Meer informatie over het Bending the Curve-paper geschreven door David Leclère, International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA); Michael Obersteiner, IIASA; Mike Barrett, WWF UK; Robin Freeman; ZSL; Tamás Krisztin, IIASA; Hugo Valin: IIASA; Piero Visconti, IIASA; Rosamunde Almond, WWF NL; Fulvio Di Fulvio, IIASA; Steffen Fritz, IIASA; Monique Grooten, WWF NL; Petr Havlík: IIASA; Martin Jung: IIASA; Lucy Young, WWF UK; en anderen zijn hier te vinden. De paper verschijnt op 10 september in Nature.

Downloads:

· LPR 2020 Full report (in het Engels)
· LPR 2020 Summary (samenvattende versie)
· Deep Dive – Climate Change (rapport over het effect van klimaatverandering op soorten)
· Deep Dive – Freshwater (diepgaand rapport over de bevindingen van de zoetwater LPI)
· Voices for a Living Planet (essays van bekende experts, als aanvulling op de bevindingen van de paper 'Bending the curve of terrestrial biodiversity needs a integrated strategy')
· B-Roll video (26min – inhoudstafel inbegrepen)
· Film ‘Hero’
· Film over omzetting van land

BIJKOMENDE INFORMATIE

ZSL (Zoological Society of London) is een internationale liefdadigheidsinstelling voor natuurbehoud die werkt aan het creëren van een wereld waarin dieren in het wild gedijen. Van het onderzoeken van de gezondheidsbedreigingen waarmee dieren worden geconfronteerd tot het helpen van mensen en dieren in het wild naast elkaar te leven, ZSL zet zich in om dieren in het wild terug te brengen van de rand van uitsterven. Ons werk wordt gerealiseerd door onze baanbrekende wetenschap, ons veldbehoud over de hele wereld en het betrekken van miljoenen mensen via onze twee dierentuinen, ZSL London Zoo en ZSL Whipsnade Zoo. Bezoek voor meer informatie www.zsl.org.
WWF is een van de grootste en meest ervaren onafhankelijke natuurbehoudsorganisaties ter wereld, actief in meer dan 100 landen en met meer dan 5 miljoen sympathisanten wereldwijd. Het doel van WWF is de generaties na ons een leefbare planeet na te laten. WWF zet zich in voor het behoud van soorten en hun leefomgeving: bossen, waterrijke gebieden en de oceaan. Verder werkt WWF mee aan oplossingen voor de vervuiling en verspilling van natuurlijke hulpbronnen en de klimaatverandering.
U kan onze persberichten en rapporten terugvinden op http://www.wwf.be/pers
Steun het werk van WWF en surf naar www.wwf.be.