Naar een sociaal herverdelend en ambitieus klimaatplan

Climate Express neemt akte van de Regeringsverklaring van de Vivaldi regering.

Climate Express vindt het positief dat in de regeringsverklaring veel meer aandacht gegeven wordt aan de klimaatproblematiek. Positief is ook dat dit doorheen de verschillende beleidsdomeinen zichtbaar wordt.

Tegelijk vindt ze dat het aangekondigde klimaatbeleid op twee assen ambitieuzer dient ontwikkeld te worden, vergeleken met wat in de Regeringsverklaring staat. De eerste as betreft de gestelde ambities. En de tweede as gaat over het sociaal klimaatbeleid, vanuit de zorg om een sterk publiek draagvlak te ontwikkelen voor een ambitieus klimaatbeleid.

Om de opwarming blijvend te beperken tot ver onder 1,5°C – zoals de 48 meest kwetsbare Zuiderse landen terecht eisen, en in navolging van het Rio akkoord van 1992, herbevestigd in het Akkoord van Parijs – moeten we ruim voor 2040 klimaatneutraal worden, en dit eerst in het ontwikkelde Noorden, Europa en België. Het beleid moet daarna de uitstoot van broeikasgassen gedurende lange tijd omkeren in een netto opname van broeikasgassen uit de atmosfeer en de oceanen – iets wat nu reeds aangevangen dient te worden, om effectief ruim voor 2040 klimaatneutraal te kunnen zijn. België en Europa moeten het perspectief van het klimaatbeleid niet beperken tot 2030, 2040 of 2050, maar tot een horizon ruim erna, zoals ook het IPCC dit al vele jaren doet. En ze moet het inzicht vanuit het IPCC dat er decennia of eeuwen lang netto broeikasgassen vastgelegd en hergebruikt dienen te worden, nu reeds in het beleid op alle vlak opnemen. Zo kan belet worden dat er door relatieve kortzichtigheid, te éénzijdige (want slechts uitsluitend of overwegend klimaat neutrale) beleidsopties uitgewerkt en toegepast worden.

Dit betekent dat het huidige tijdshorizon te beperkt is, de beoogde klimaatneutraliteit onvoldoende is, de huidige doelstellingen – hoewel merkelijk verbeterd ten aanzien van de vorige regering – desondanks nog te zwak en éénzijdig zijn, en de aangekondigde maatregelen in dezelfde zin ondermaats zijn. Climate Express vraagt dan om ook doelstellingen te formuleren die verder reiken dan 2030, 2040 en 2050, en verder dan klimaatneutraliteit.

Wat de maatregelen voor een sociaal rechtvaardige transitie betreft, zijn er meerdere maatregelen die in de goede richting gaan. Zo is bijvoorbeeld de focus op zachte en collectieve mobiliteit positief, hoewel het treinverkeer ondubbelzinnig openbaar zou moeten blijven.

Tegelijk zijn er belangrijke leemten in de sociale en financiële omkadering ten voordele van een sociaal rechtvaardige transitie. Voor Climate Express is de strijd voor duurzaamheid een strijd voor een warme, solidaire en inclusieve samenleving, waar iedereen, in alle diversiteit, en niet in het minst de midden en vooral laagste inkomensklassen, toegang heeft tot enkel duurzame producten en diensten. Dit vereist een herverdeling van de globaal 1% rijksten naar zowel de midden- en zeker de lage en laagste inkomensklassen. Hier is de regeringsverklaring onverantwoord vaag, want elke concrete en omvangrijke maatregel in die zin ontbreekt. We vrezen dat in de praktijk hoofdzakelijk de gewone mensen het kind van de rekening zullen worden – iets wat het draagvlak voor een grondige transitie ondergraaft en bedreigt.

Ook vindt Climate Express het belangrijk dat de werknemers uit, en het middenveld rond de fossiele, nucleaire en andere activiteiten in transitie betrokken dienen te worden in het ontwikkelen van een positief perspectief, zoals het omschakelen van hun bedrijf en van hun job. Climate Express vraagt dan ook dat het voornemen om een overleg te organiseren rond sociale rechtvaardige transitie, werkelijk doorgevoerd zal worden, met deelname en reëel beslissende medezeggenschap van de werknemers, vakbonden en middenveldorganisaties.

Position Climate Express Vivaldi government

Towards a social redistributive and ambitious climate plan

Climate Express notices the governmental declaration of the Vivaldi government.

Climate Express considers it as positive that the governmental declaration gives much more attention to the climate issue. It is also positive that this is reflected in the different policy domains.

She finds at the same time that the declared climate policy has to be more ambitious on two levels, compared with the writings of the governmental declaration. The first point is the question of the declared ambitions. And the second theme concerns the social climate issue, being concerned to develop a strong public support for an ambitious climate policy.

In order to limit climate warming well below 1,5°C – as rightfully demanded by the 48 most vulnerable countries of the South, and in line with the 1992 Rio Agreement, reconfirmed in the Paris Agreement – do we need to become climate neutral well before 2040, and this first in the developed North, Europe and Belgium. Climate policy has to reverse afterwards and during a long period the emission of GHG into a net fixation of atmospheric and oceanic GHG – something that needs to be started right now, in order to become effectively climate neutral well before 2040. Belgium and Europe shouldn’t limit the time perspective of climate policy only to 2030, 2040 and 2050, but need to orient as well to a horizon afterwards, just as IPCC is already doing during many years. And she has to put the IPCC insight into policy and practice, that GHG need to be fixated and re-used during decades and centuries. In this way it can be avoided that unilateral (because only or predominant climate neutral) policy options will be developed and put into practice.

It means that the actual time horizon is too limited, the intended climate neutrality is insufficient, the actual goals – even when remarkably improved compared to the previous government – are nevertheless too weak and too unilateral, and the announced measures below what is needed. Climate Express urges to also formulate goals that go beyond 2030, 2040 en 2050, and further than climate neutrality.

There are different measures going in the good direction in relation to the measures of social just transition. For example, the focus on soft and collective mobility is positive, although train traffic has to remain unambiguously in public hands.

At the same time, there are important gaps in the social and financial framework to the benefit of a social just transition. The struggle for durability is a struggle for a warm, common and inclusive society, where everybody, in all diversity, and not in the least the middle and most of all the lowest income classes, has access to only durable products and services. This requires a redistribution from the global 1% richest towards the middle, and even more the low and lowest income classes. The governmental declaration is exactly there irresponsibly vague, because every specific and massive measure in that sense is lacking. We fear that in practice mainly the ordinary people will have to pay the bill – undermining and threatening the support base for a profound transition.

It is for Climate Express also important that workers of, and civil society organisations around fossil, nuclear and other activities in transition, will be implied in the development of a positive perspective like the transition of their enterprise and job. Climate Express asks that the intention really will be implemented to organise consultation concerning social just transition, with decisive participation of the workers, trade unions and civil society organisations.