Opinie | EU Pact Migratie: de eerste niet te missen afspraak voor de regering-De Croo
| 
In het regeerakkoord toonde de Vivaldi-regering menselijkheid op vlak van migratie. Weg van de verharding vormen mensenrechten en multilaterale samenwerking de leidraad. Dit is zonder meer een verademing voor heel wat mensen en organisaties die actief zijn in de sector. Opvallend is dat België ook in de EU ‘een voortrekkersrol’ wil spelen bij de totstandkoming van een gemeenschappelijk asielbeleid met gelijkvormige procedures en een eerlijke verdeling van de verantwoordelijkheden. De regering is nog maar net uit de startblokken en vandaag dient zich al een niet te missen kans aan om die ambitie waar te maken.
De Europese Ministers van Binnenlandse Zaken bespreken vandaag voor het eerst het voorstel van de Commissie voor het nieuwe Pact voor Asiel en Migratie. Deze vergadering waarin gepeild wordt naar de startposities van de lidstaten zal richtinggevend zijn. Daarna zal het voorstel een lange- en allicht hobbelige – weg afleggen langs de Europese instellingen. Het zal meer dan een jaar duren eer het hele pakket rond is. Kersvers minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden komt dus net op tijd voor een eerste cruciale afspraak in wat een van de belangrijkste migratiedossiers van de komende jaren zal worden.
De Commissie doet in haar eerste voorstel al verregaande concessies aan de grootste dwarsliggers, onder meer de Visegrand-landen. Nog voor er zelfs consultaties zijn, is er al ruimte om niet mee te werken aan solidaire opvang. Landen die niet meewerken aan relocatie kunnen zich in de plaats daarvan specialiseren in de terugkeer naar bepaalde landen. Misschien is dit een poging om hen mee te trekken. De vraag is echter of dat zal lukken.
RACE TO THE BOTTOM
De Hongaarse president Orbán doorprikte al meteen die hoop toen hij na een overleg met Commissievoorzitter von der Leyen het voorstel publiekelijk afschoot. “The basic approach remains the same as the EU would like to manage migration. The Hungarian position is: stop the migrants”. Voor autoritaire anti-migratie leiders als Orbán kan de ‘race to the bottom’ nooit ver genoeg gaan. De Commissie moet duidelijk maken aan lidstaten die systematisch rechten ondergraven en elke vorm van solidariteit afwijzen, dat een EU-lidmaatschap meer betekent dan economische voordelen. Een harder optreden tegen de dwarsliggers is overigens volledig gedekt door het Europese Hof van Justitie dat in april Hongarije, Polen en Tsjechië veroordeelde voor hun weigering om deel te nemen aan het Europese relocatieprogramma. Een juridische beslissing die de deur ook opent naar financiële sancties.
Het Vivaldi-regeerakkoord pleit terecht voor een meer eengemaakte bescherming in de EU. Maar het voorstel van de Commissie geeft meteen vrijgeleide aan landen om de dans te ontspringen. Dit terwijl er een gigantische nood is aan een standaardisering van de kwaliteit van de opvang, bescherming en de procedures over heel Europa. Vandaag varieert bijvoorbeeld het erkenningspercentage voor Afghanen van 93.8% in Italië tot 4.1% in Bulgarije. Het doorreizen van asielzoekers naar andere landen (de zogenaamde ‘secondary movements’) kan maar duurzaam aangepakt worden als mensen echt gelijke kansen krijgen voor bescherming en integratie in de hele EU. Dat zou de focus moeten zijn van elke hervorming.
NOG MEER MORIA’S?
Ook de voorstellen voor procedures van triage aan de buitengrenzen zijn verontrustend en zullen voor nog meer druk zorgen op landen aan de buitengrenzen. Stevige bijsturing is nodig om te vermijden dat dit leidt tot massale detentie en een vermenigvuldiging van de ‘Moria’s’ binnen Europa.
Toch biedt het nieuwe Pact ook opportuniteiten. Een aantal voorstellen verdienen steun van de nieuwe Belgische regering. Het Pact erkent (net als het regeerakkoord) de nood aan zoek- en reddingsoperaties en samenwerking bij de ontscheping van geredde asielzoekers en migranten. De huidige ad hoc discussies over welk land mensen opneemt na redding zijn niet langer houdbaar. Ze leiden tot levensgevaarlijke situaties. In september werd een triest record bereikt toen een schip van de Deense multinaltional Maersk meer dan 40 dagen moest aandringen alvorens de 27 geredde mensen in Italië aan wal konden. Is het niet absurd dat een olietanker multinational een EU-lidstaat moet wijzen op haar plicht om het internationaal en Europees recht te respecteren? Hier moet België pleiten voor zoveel mogelijk Europese samenwerking en coördinatie bij ontscheping maar ook bij en voor reddingsoperaties zelf. Positief is dat het Nieuwe Pact zich duidelijk verzet tegen criminalisering van humanitaire hulp en een nieuw mechanisme voorstelt om op te treden tegen pushbacks aan de buitengrenzen. Het Belgische regeerakkoord benadrukt dat de Europese instellingen, zoals Frontex de internationale verplichtingen moeten respecteren. Hier verwachten we van België dus waakzaamheid en steun voor een zo sterk mogelijke verankering van deze nieuwe mechanismen.
Het aantal lidstaten dat pleit voor solidariteit en een migratiebeleid in lijn met de mensenrechten, de ‘coalition of the willing’, was de laatste jaren te beperkt. België moet hier nu klaar en duidelijk bij aansluiten. Angela Merkel bewijst in Duitsland dat een meer menselijke aanpak voorstaan en tezelfdertijd erg populair blijven mogelijk is. Ondertussen wijst het lokale niveau de weg. Het lijstje van steden en gemeenten dat zich solidair verklaart voor de opvang van mensen uit Griekenland – onder #Ikbensolidair – groeit. Niet alleen grotere steden zoals Brugge, Gent, Leuven en Genk maar ook Halle, Vilvoorde, Veurne, Deinze,… sloten zich aan en willen naar hun mogelijkheden bijdragen. De vergadering vandaag biedt voor de regering een eerste kans om een belangrijk engagement in het regeerakkoord waar te maken en aan te sluiten bij die lokale dynamiek.
