| 
Hoe het beter kan? Met een gestroomlijnd beleid en met maatregelen die duidelijk becijferd en gefinancierd zijn. De barslechte evaluatie is een wake-up call: als ons land aanspraak wil maken op de miljarden uit het Europese steunfonds, dan moeten de neuzen in dezelfde richting staan.
De Europese Commissie windt er geen doekjes om: het Belgische energie- en klimaatplan 2030 is, na het samenvoegen van de drie afzonderlijke plannen van de gewesten en dat van de federale overheid, een rommeltje.
Over de hele lijn gebuisd
Op papier haalt België haar opgelegde doelstelling van 35% reductie in broeikasgasuitstoot. Maar als je de effecten van de maatregelen in het plan optelt, dan zal ons land tegen 2030 zo’n 600.000 ton CO2 te veel uitgestoten hebben. De inspanningen zijn bovendien niet gelijk verdeeld. Brussel engageert zich om 39,4 procent te besparen, Wallonië 36,8 procent en Vlaanderen slechts 32,6 procent.
Ook wat de productie van hernieuwbare energie betreft, is de Commissie teleurgesteld. Volgens het plan gaan we slechts 17,5 procent hernieuwbare energie opwekken, in plaats van de 25 procent die van ons verwacht wordt. Tot slot vindt Europa ook de (niet-bindende) Belgische doelstellingen voor energie-efficiëntie niet ambitieus, en lijkt het erop dat België het algemeen aanvaarde principe van ‘energiebesparing eerst’ niet gevolgd heeft.
De belangrijkste kritiek van de Commissie is wellicht dat het plan slecht onderbouwd en niet coherent is. Hoewel de investeringsnoden in België wel duidelijk gekwantificeerd zijn, is onduidelijk waar de centen vandaan gaan komen en bijgevolg ook wat de macro-economische impact van de voorgestelde maatregelen is.
Een korte bloemlezing van de meer specifieke commentaar: België heeft nagelaten om aan te geven hoeveel subsidies er naar fossiele brandstoffen vloeien. Ons land heeft intussen wel beloofd tegen het eind van dit jaar een oplijsting te maken en in 2021 op de proppen te komen met een actieplan om die fossiele subsidies af te bouwen.
Voorts ontbreekt een duidelijk plan over hoe we mensen zullen opleiden voor de jobs van de toekomst en hoe we kansengroepen daarbij gaan betrekken. Er zijn ook geen gekwantificeerde doelen om energiearmoede te doen dalen. En bij de omschakeling van laagcalorisch naar hoogcalorisch gas, laat België kansen liggen om in te zetten op klimaatneutrale oplossingen als warmtepompen en energie-efficiëntie. Maatregelen die over verschillende beleidsdomeinen of sectoren heen lopen, worden slechts zijdelings aangehaald in het Belgische plan.
De Europese Commissie windt er geen doekjes om: het Belgische plan is een rommeltje.
Hoe het beter kan
De Europese Commissie schuift drie grote speerpunten naar voor om ons klimaatplan op het juiste spoor te krijgen. Eerst en vooral moet België inzetten op publieke investeringsprojecten en tegelijk barrières wegwerken voor investeringen in hernieuwbare energie.
Ten tweede is een stevige aanpak van het renovatiebeleid is cruciaal. Dat kan door belastinghervormingen, sociaal flankerende maatregelen, opleiding en eenvoudigere bouwprocedures.
Ten derde adviseert de Commissie een stroomstoot voor duurzame mobiliteit met een focus op het spoor, elektrische en waterstofvoertuigen en laadpalen. Ons land heeft nood aan een herziening van de energielasten en een verkeersbelasting die files en uitstoot in rekening brengt en -last but not least- een uitfasering van de belastingvoordelen voor salariswagens.
Speeltijd is voorbij
De suggesties van de Europese Commissie zijn niet min. België moet een coherenter, gestructureerder en effectiever klimaatbeleid voeren, met maatregelen die duidelijk becijferd en gefinancierd zijn. Nu een aanscherping van de Europese klimaatdoelstellingen tegen 2030 op stapel staat, kunnen onze beleidsmakers de nood aan fundamentele hervormingen in het energie-, renovatie- en mobiliteitsbeleid niet meer uit de weg gaan.
Hopelijk kan de nieuwe federale regering haar ambities stroomlijnen met de gewesten. De middelen uit de Europese meerjarenbegroting (MFF) het Next Generation EU fonds zouden wel eens de wortel kunnen zijn om de Vlaamse overheid tot meer actie te bewegen.
