De 50ste ratificatie van het VN kernwapenverbod is vandaag, 24 oktober 2020, een feit. Dit is een historische gebeurtenis aangezien het Verbodsverdrag daarmee binnen 90 dagen in werking treedt en kernwapens officieel illegaal zullen zijn onder internationaal recht.

Op 24 oktober 2020 ratificeerde Honduras het VN kernwapenverbod en bracht zo de teller van het aantal ratificaties op de nodige 50 voor de inwerkingtreding van het verdrag. (Vind hier de lijst van de landen die reeds ratificeerden.) Het Verbodsverdrag werd op 17 juli 2017 door 122 landen aangenomen in de Algemene Vergadering van de VN. ICAN, de Internationale Campagne voor de Afschaffing van Kernwapens kreeg hiervoor in 2017 de Nobelprijs van de Vrede. Meer dan drie jaar later, treedt het Verbodsverdrag nu in werking dankzij het werk van ICAN en zijn partnerorganisaties wereldwijd.

Het verdrag verbiedt het gebruik, dreigen met gebruik, ontwikkeling, testen en aanmaak, verwerving, bezit, opslag en transfer van kernwapens in de landen die het verdrag ratificeerden. Het erkent daarbij het belang van het Non-Proliferatie Verdrag (NPV) en is de concrete uitwerking van NPV Artikel VI. Naast de 50 landen die ratificeerden, ondertekenden 84 landen reeds het verdrag. Ook zij mogen het doel en onderwerp van het verdrag niet schenden.

Een inwerkingtreding betekent dat het Verbodsverdrag geïmplementeerd moet worden door de verdragspartijen, maar zal ook een impact hebben op landen die het verdrag (nog) niet tekenden. Het is namelijk een belangrijke mijlpaal in de ontwikkeling van een internationale norm tegen kernwapens. Uit het verleden hebben we namelijk geleerd dat een sterke internationale norm wel degelijk een morele en politieke impact heeft op landen die geen lid zijn van een verbodsverdrag waardoor zij toch de verplichtingen ervan volgen. “Het feit dat kernwapens officieel illegaal worden, verhoogt dus de morele en politieke druk op de kernwapenstaten en hun bondgenoten om hun ontwapeningsbelofte onder het NPV eindelijk na te komen. De impact zal ook voor België, dat nog steeds Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel stationeert, voelbaar zijn.”, stelt Emmelien Lievens van Vrede vzw.

Hoewel België in 2017 nog weigerde deel te nemen aan de onderhandelingen van het Verbodsverdrag, kan het niet langer ontkennen dat het aan belang wint. We zien al een voorzichtige opening in het nieuwe regeerakkoord van 30 september 2020. Hierin staat namelijk te lezen: “België zal … nagaan hoe het VN Verdrag op het Verbod op Nucleaire Wapens een nieuwe impuls kan geven aan multilaterale nucleaire ontwapening.” Eerder zagen we ook al dat de financiële wereld gevoelig is voor dit soort verdragen. Zo trok KBC, in opvolging van verschillende financiële instellingen wereldwijd, zich volledig terug uit bedrijven die bijdragen aan de productie, het onderhouden of moderniseren van kernwapens.

“Dat het Verbodsverdrag wel degelijk een nieuwe impuls geeft aan de multilaterale nucleaire ontwapening, lijkt nu wel duidelijk. Hoewel kernwapens nog niet meteen zullen verdwijnen, is het toch uitkijken naar hoe dit het nationaal debat in België zal beïnvloeden. We moedigen de nieuwe regering dan ook aan om gebruik te maken van dit momentum en de opening in het regeerakkoord om het Verbodsverdrag zo snel mogelijk te tekenen en ratificeren.”, zegt Merel Selleslach van Pax Christi Vlaanderen.

België, dat in het verleden sterk moreel en politiek leiderschap toonde bij het verbieden van antipersoonsmijnen en clustermunitie, kan en moet het goede voorbeeld volgen van de landen die ons vandaag de weg wijzen. Hiervoor zal ons land afstand moeten doen van de kernwapens in Kleine Brogel, van een nucleaire capaciteit van de nieuwe gevechtsvliegtuigen en van de gedateerde nucleaire afschrikkingsdoctrine waar ons land zich achter verschuilt. Door niet langer deel te nemen aan de nucleaire opdrachten in NAVO-verband zal ons land in regel zijn met het non-proliferatieverdrag dat de directe en indirecte controle over kernwapens door niet-kernwapenstaten verbiedt.

Meer info?:
- https://nonukes.be/nl/tpnw/
- https://nonukes.be/nl/tpnw-en-belgie/

De Belgische coalitie tegen Kernwapens, partnerorganisatie van ICAN, is een netwerk die, met zijn oproep, 67 organisaties samenbrengt, waaronder Pax Christi, Vrede vzw, CNAPD, Intal, Agir Pour la Paix, Mouvement Chrétien pour la Paix, Links Ecologisch Forum etc.