Een staalproducent en een psychiatrisch centrum: een onverwachte warme samenwerking
| 
Grace De Smet
ArcelorMittal zorgt niet alleen voor werkgelegenheid in Zelzate, in de toekomst zal de staalproducent zeer waarschijnlijk ook groene warmte leveren aan de gemeente. Hoe? Door met restwarmte van productieprocessen een warmtenet te voeden waarop Zelzate zich kan aansluiten. De eerste begunstigde van die restwarmte is psychiatrisch centrum Sint-Jan-Baptist.
De plannen zijn gemaakt, nu rest enkel de gunning en de ontwikkeling. Als alles goed verloopt, wordt het centrum over enkele jaren verwarmd met warmte die anders verloren zou gaan. Zo wordt heel wat CO2 bespaard. Met de jaren zal de warmte bovendien steeds groener worden, omdat de Gentse vestiging van ArcelorMittal haar productieproces steeds meer zal verduurzamen, conform de Europese doelstellingen.
In een latere fase kan het warmtenet makkelijk uitgebreid worden, zodat ook jij als inwoner van Zelzate kan genieten van duurzame warmte.
We brachten Manfred Van Vlierberghe, CEO van ArcelorMittal Belgium, en Dirk Smeijers, hoofd van psychiatrisch centrum Sint-Jan-Baptist Zelzate, samen aan de (online) tafel, om een blik achter de schermen van deze samenwerking te bieden.
Warmtenetten zijn nog relatief onbekend in Vlaanderen. Hoe kwam het idee voor een warmtenet tot stand?
Dirk Smeijers: “In het vorige beleidsplan was bepaald dat Sint-Jan-Baptist absoluut wilde inzetten op meer duurzame energie. Daarom werd de voorbije jaren geïnvesteerd in een aanzienlijk aantal zonnepanelen en is er het voornemen om een windmolen te plaatsen. De aansluiting op een warmtenet past ook volledig in dat plaatje, dus toen AcelorMittal voorstelde om met hen in zee te gaan, was de beslissing voor een overstap naar een warmtenet vlug gemaakt.”
Met de restwarmte kunnen we 34.000 gezinnen voorzien van warmte
Manfred Van Vlierberghe: “Energie-efficiëntie is altijd al een grote passie geweest. Ik herinner me dat ik reeds als jonge ingenieur wakker lag van energieverlies. Er zijn bij ArcelorMittal dan ook veel opportuniteiten om het energiegebruik steeds verder te optimaliseren. Bij ons zit ‘m dat vooral in het opwarmen en afkoelen van staal. In de stappen daartussen is er bijzonder veel restwarmte, warmte tussen 70 en 120 graden. Dat is te laag om grote processen bij ons mee aan te sturen, maar perfect voor een warmtenet. Met de restwarmte alleen zouden we al 34.000 gezinnen (dat is drie keer Zelzate!) kunnen voorzien van warmte.”
Waarom gaat het warmtenet van ArcelorMittal Gent in eerste instantie naar het psychiatrisch centrum Sint-Jan-Baptist?
Manfred Van Vlierberghe: “Sint-Jan-Baptist heeft vooreerst een stabiele en voorspelbare warmtevraag. Bovendien ligt onze belangrijkste stookplaats vlak bij de uitgang die uitkomt op Sint-Jan-Baptist. Zo kan er met beperkte aanpassingen aan de infrastructuur toch 5000 mWh naar Sint-Jan-Baptist gaan.”
Zijn er concrete plannen om ook de Zelzatenaren van warmte te voorzien?
Manfred Van Vlierberghe: “Absoluut. Ik denk dat het over enkele jaren taboe zal zijn om te verwarmen op gas of stookolie. Daarom moet ook Zelzate kunnen aansluiten op het warmtenet. Het plan ligt op tafel. We hebben nog geen concrete datum maar in de komende jaren komt het er zeker aan.”
STAND VAN ZAKEN
ArcelorMittal Belgium gaat momenteel in samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen, Psychiatrisch Centrum Sint-Jan-Baptist Zelzate en de gemeente Zelzate op zoek naar een partner voor de ontwikkeling van een (residentieel) warmtenet.
In een eerste fase wordt de oprichting van een warmtenet richting Sint-Jan-Baptist Zelzate (‘backbone warmtenet’) onderzocht. In een tweede fase wordt een uitbreiding naar Zelzate bekeken. Daarnaast worden een verdere uitbreiding op de site van ArcelorMittal en andere opportuniteiten onderzocht.
Hoe verwarmt het psychiatrisch centrum momenteel?
Dirk Smeijers: “Onze gebouwen worden momenteel verwarmd met behulp van gasketels aan hoog rendement. Voor het warm water hebben wij ook boilers met aardgas als brandstof in dienst. Niet ideaal. Door in te stappen in het warmtenet wordt Sint-Jan-Baptist ongeveer CO2-neutraal. We waken er wel over dat al onze investeringen gepaard gaan met een financieel rendement waarbij we uitgaan van een aanvaardbare terugverdientijd.”
Wat is voor ArcelorMittal het voordeel van deze samenwerking?
Manfred Van Vlierberghe: “Duurzamer omspringen met energie is onvermijdelijk en noodzakelijk. Als staalindustrie spelen we een belangrijke rol in de transitie naar hernieuwbare energie en dragen we een verantwoordelijkheid. We willen trouwens niet alleen energieneutraal zijn in de toekomst, maar ook afvalneutraal. Op dit moment verwerken we zelfs meer afval dan we produceren.”
Dat klinkt veelbelovend. Gaat ArcelorMittal in de toekomst nog andere stappen zetten om de uitstoot te minderen?
Manfred Van Vlierberghe: “Het is belangrijk om op een realistische manier een ecologische roadmap uit te werken. We willen stap voor stap fossiele brandstof vervangen door meer duurzame varianten als biobrandstof, circulaire koolstof of groene waterstof. We vervangen verse grondstoffen door afvalstoffen, en ook aan de output willen we milieubewust zijn. Bij de productie van staal komen onvermijdelijk CO en CO2 vrij, stoffen die andere bedrijven dan weer kunnen gebruiken in de productie van fuels, ethanol en plastiek. Door slim linken te leggen, kunnen we grote maatschappelijke winsten genereren. Het warmtenet is daar ook een voorbeeld van.”
JE WONING AANSLUITEN OP EEN WARMTENET: WAT VERANDERT ER?
- Je woning wordt op het warmtenet aangesloten met een klein kastje: de warmtewisselaar. Op de warmtewisselaar zit een warmtemeter die jouw energieverbruik bepaalt.
- Aan je radiatoren of vloerverwarming verandert er niets: die houd je gewoon.
- In huis regel je de temperatuur zoals je gewend bent: met een thermostaat in de kamer en knoppen op je radiatoren.
- Wel gaat je gasaansluiting of je stookolietank de deur uit en moeten er twee dunne leidingen gegraven worden richting je woning.
Hebben jullie ten slotte nog een boodschap die jullie willen meegeven aan de inwoners van Zelzate?
Dirk Smeijers: “We vinden het belangrijk dat ons psychiatrisch centrum, met alle patiënten, bewoners en medewerkers, kan deelnemen en meewerken aan een belangrijk klimaatproject. Sint-Jan-Baptist is nu de eerste schakel in deze klimaattransitie, maar uiteindelijk zal heel Zelzate betrokken zijn.”
Manfred Van Vlierberghe: “Die boodschap van betrokkenheid kan ik alleen maar aanmoedigen. Zo’n samenwerkingen realiseren, dat kan alleen als we er allemaal in geloven. Zowel de industrie als de individuele burgers zijn verantwoordelijk en kunnen een bijdrage leveren aan de klimaattransitie. Vroeger dachten we nogal zwart-wit, maar nu tonen we aan dat we een duurzame toekomst samen kunnen realiseren. Een boodschap van hoop, zodat we constructief kunnen kijken naar wat er mogelijk is.”
Meer info:
- pcsintjanbaptist.be
- belgium.arcelormittal.com/oproep-kandidaatstelling-warmtenet
- pomov.be/samenwerking-op-bedrijventerreinen-2/doen
Dit artikel verscheen in de brochure 'Zelzate kiest voor groene warmte', een publicatie n.a.v. het project ‘Zelzate Lekker Warm’. Het project kwam tot stand met de steun van Zelzate, Volterra, Provincie Oost-Vlaanderen en het Fonds Duurzaam Materialen- en Energiebeheer.
Download hier de volledige brochure.
