De Eu verhoogde haar doelstelling voor emissiereductie van minstens 40% tegen 2030 naar 55%. Het Fit for 55%-maatregelenpakket van de Europese Commissie moet deze doelstelling gaan realiseren in de praktijk. Het pakket is sterker en breder dan alle voorgaande maatregelen. Het voldoet echter nog steeds niet aan wat nodig is voor een op wetenschap gebaseerde en sociaal rechtvaardige verschuiving naar klimaatneutraliteit en slaagt er niet in om het nefaste Europese beleid rond bio-energie recht te trekken. België en de regio’s moeten zich in de verdere onderhandelingen over fit for 55 ambitieuzer opstellen en het pakket meer in lijn proberen te krijgen met de 1.5°C doelstelling van het akkoord van Parijs, dat België geratificeerd heeft.

Lichtpuntjes zijn onder meer de eis dat alle inkomsten van het emissiehandelssysteem (ETS) moeten worden besteed aan klimaatactie - een stijging ten opzichte van de bestedingsaanbeveling van 50% die vandaag van kracht is. Dit is van cruciaal belang om ervoor te zorgen dat het klimaat - en dus de EU-burgers - van deze inkomsten profiteren. Een ander positief punt is de stap om de internationale scheepvaart onder het ETS te brengen, wat eindelijk zou helpen de koolstofvervuiling van de sector aan te pakken.

Maar deze sprankeltjes van vooruitgang worden grotendeels overschaduwd door belangrijke tekortkomingen en ontbrekende elementen in de voorstellen:

• De algemene doelstellingen blijven veel te laag. WWF en vele anderen hebben er al lang op gewezen dat de doelstelling van 55% netto-emissiereductie eigenlijk 65% bruto moet zijn om bij te dragen aan het beperken van de temperatuurstijging tot 1,5°C en het voorkomen van een ongecontroleerde klimaatverandering. Het Fitfor55 pakket lost deze kloof niet op en stelt voor hernieuwbare energie slechts een doelstelling van 40% voor, terwijl 50% tegen 2030 veel meer zou doen om het klimaat te beschermen en een duurzame toekomstige economie op te bouwen.
• Een vermindering van 61% van de uitstoot onder ETS is niet genoeg om het systeem te repareren, en het meest in het oog springende gat is niet gedicht. Gratis vervuiling - toegekend aan zware industrieën in de vorm van emissierechten - wordt alleen aangepakt via het voorstel om kosteloze toewijzing afhankelijk te maken van investeringen in technieken om de energie-efficiëntie te verhogen. Als een bedrijf echter niet aan de eisen voldoet, krijgt het nog steeds 75% van de eerder toegewezen gratis emissierechten. WWF wil dat de gratis toewijzing per 2023 stopt en dat de toewijzingen in plaats daarvan worden geveild.
  Het ‘Carbon Border Adjustment Mechanism’, dat een heffing inhoudt op de invoer van bepaalde goederen uit regio's met minder strikte klimaatregels, mag alleen worden gezien als aanvulling op de beëindiging van de kosteloze toewijzing van emissierechten onder het ETS. De inkomsten uit het ETS moeten de transitie naar klimaatneutraliteit helpen financieren.
• De Commissie stelt ook sociale maatregelen voor, om ervoor te zorgen dat haar pakket sommige mensen of regio's niet meer onrechtvaardig treft dan andere - en dit is positief. Om effectief te zijn, moeten deze maatregelen echter over de juiste middelen beschikken, ondersteund worden door een uitgebreide analyse en moeten ze inclusief worden gepland. De uitbreiding van het ETS naar vervoer en gebouwen is zorgwekkend omdat het de minst bedeelden zou kunnen straffen, wanneer ze niet gepaard gaan met sociaal compenserende maatregelen. Een ander alarmerend element zijn de mazen in de wet waardoor de lidstaten zouden kunnen voorkomen dat ze inkomsten gebruiken om de meest kwetsbaren te ondersteunen, ze kunnen bijvoorbeeld in het algemeen rapporteren over geld dat is besteed aan klimaat- en sociale maatregelen, zonder dat het "nieuwe" of extra inkomsten uit het ETS hoeven te zijn .
• Het ergste van het pakket is misschien wel het schandelijke verzuim van de Commissie om de regels voor bio-energie aan te scherpen. Het verbranden van bomen en gewassen voor energie verhoogt de uitstoot in vergelijking met fossiele brandstoffen, in het algemeen of gedurende het tijdsbestek dat we beschikbaar hebben om klimaatverandering te stoppen. Het leidt ook tot groot biodiversiteitsverlies. Toch zullen deze praktijken nog steeds als 'hernieuwbaar' worden beschouwd en dus in aanmerking komen voor overheidssubsidies. Deze aanpak druist in tegen de wetenschap en dreigt een groot deel van de klimaatactie van de EU te ondermijnen.
• Bovendien faalde de Commissie met haar zwakke en misplaatste wijzigingen in de LULUCF-verordening[i] om de natuur als klimaatoplossing optimaal te benutten. Het streefcijfer voor de netto-verwijdering van koolstofdioxide is slechts de helft van wat het zou moeten zijn en de Commissie is van plan het gebruik van compensatie in de sector landgebruik aan te moedigen om emissiereducties elders te voorkomen.
  Koen Stuyck, woordvoerder van WWF: “De Commissie plakt een pleister op een schram terwijl ze de open wond negeert. Het pakket zal de EU helpen haar doelen te bereiken, maar in termen van de klimaatnoodsituatie is het verre van genoeg: alle doelen - van het emissiehandelssysteem tot de sector landgebruik - moeten in lijn met de wetenschap worden verhoogd en de achterpoortjes gesloten.”

Ook België en de regio’s moeten zich ambitieuzer opstellen.

Onze overheden moeten erop toezien dat de maatregelen op een zo sociaal rechtvaardige manier mogelijk worden geïmplementeerd waarbij het principe van de vervuiler betaalt centraal staat. Als de ETS wordt uitgebreid naar transport en gebouwen dan zal dit bovendien een negatieve impact hebben op de rekening van consumenten en de sociale rechtvaardigheid van dit pakket ondermijnen.

Het akkoord bepaald dat alle inkomsten van het ETS moeten worden gebruikt voor klimaatgerichte investeringen. Dit biedt goede opportuniteiten, en ons land moet er op toezien dat deze inkomsten effectief geïnvesteerd worden in maatregelen voor klimaat en natuur waar de burgers ook voordeel uit halen.