De overstromingen in Wallonië werden verergerd door het gebrek aan natuurlijke bossen op de hoger gelegen gebieden. WWF experten stelden vast hoe afvoerkanalen in gedraineerde fijnsparplantages in het Oosten van België vernietigd werden door het afspoelende water. Ons land moet dringend veranderen van bosbeheer en investeren in op de natuur gebaseerde oplossingen, om ons te beschermen tegen de desastreuze effecten van klimaatverandering, die nog gaan toenemen in de komende jaren.

In het Waalse dorpje Jalhay, dat ligt op een hoogte van ongeveer 550 meter, viel tussen 13 en 15 Juli een recordhoeveelheid van 271 mm regenwater, meer dan dubbel zoveel dan het maandgemiddelde (100 mm voor Juli) volgens het KMI. Jalhay ligt naast de Hoge Venen. Ook het bekende natuurgebied kreeg grote hoeveelheden te verduren tijdens die 48 uur in Juli. Helaas bevat het gebied minder natuur dan men denkt. De venen zijn ingesloten door monoculturen van aangeplante fijnsparren (Epicea), waarvan het hout gebruikt wordt voor constructiehout en boomschors.

Deze Epicea zijn bomen die niet graag met hun voeten in het water staan en dus werden de gronden gedraineerd en zijn er overal doorheen de plantages afvoerkanalen aangelegd die het water zo snel mogelijk afvoeren. Er is nauwelijks andere plantengroei en regenwater loopt snel af van de geërodeerde grond. Dat is precies wat er gebeurde tijdens die fatale twee dagen van zware regen. WWF experten stelden vast dat sommige afvoerkanalen bijna weggespoeld werden door het vele water dat uit de bossen spoelde.

Al dat water stroomde in grote hoeveelheden uit de dennenplantages verder het plateau af, om beneden de waterlopen en de stuwmeren extra te doen aanzwellen, waardoor deze het water niet meer konden slikken. Tegen dat de massa’s water via de Vesder in Pepinster passeerde, waar het ook hard regende, was hun vernietigende kracht niet meer te houden.

Natuur gebaseerde oplossingen

Volgens het rapport ‘Powering Nature: Creating the conditions to enable Nature-based Solutions’ van WWF zal het aantal mensen dat wereldwijd getroffen wordt door overstromingen verdubbelen tegen 2030. De schade aan gebouwen en infrastructuur zal verdrievoudigen. Het rapport toont met diverse internationale voorbeelden aan dat op natuur gebaseerde oplossingen ons beter kunnen beschermen tegen dergelijke rampen. Dat betekent dat beleid onder meer moet inzetten op het vermijden van waterafloop in rivieren uit hoger gelegen gebieden, zowel door land- als bosbouw maar ook stoppen met betonnering van terreinen.

De oplossing: meer natuur

Natuurlijke gemengde bossen die niet gedraineerd worden kunnen heel veel water absorberen en vasthouden. Ze beschikken over een dikke humuslaag waardoor hemelwater wordt opgenomen in de grond en door de planten en niet wegloopt naar lager gelegen gebieden. De biodiversiteit is er veel groter waardoor deze bossen weerbaarder zijn tegen ziekten en effecten van klimaatverandering, zoals droogte én wateroverlast. Ze leveren ook veel cruciale andere diensten, zoals aanmaak van zuurstof en stockage van CO2. Bovendien zijn ze veel aantrekkelijker voor recreatie en toerisme.

Ook Vlaanderen is koploper in het droogleggen van en permanent draineren van het landschap. Een studie[i] van onderzoekers aan de Universiteit Antwerpen en het instituut voor natuur en bos, heeft aangetoond dat vandaag slechts 5% van Vlaanderen als waterrijk gebied omschreven kan worden, terwijl dit in 1950 nog 19% was.

Koen Stuyck, woordvoerder WWF-België: “WWF vraagt dat ons land stopt met natuurgebieden te draineren, en dat het ruimte maakt voor diverse natuur zoals gemengde bossen met veel biodiversiteit. Samen met natte (veen)gebieden hebben die een grote capaciteit om water en CO2 vast te houden en ons beter te beschermen. Rijke natuurgebieden met een grote wateropslag capaciteit zijn een belangrijk deel van de oplossing tegen toekomstige overstromingen.”

LINK:

· Rapport ‘Powering Nature, creating the solutions to enable Nature-Based solutions’

Bijlage: Foto’s van intensieve fijnspar plantages op de Hoge Venen met weinig biodiversiteit, en ingericht om water snel af te voeren: © Corentin Rousseau / WWF

[i] https://www.ecologyandsociety.org/vol21/iss4/art46/

Over WWF:

WWF is al 60 jaar een van ‘s werelds grootste en meest ervaren onafhankelijke natuurbehoud organisaties met meer dan vijf miljoen leden en donateurs en een wereldwijd netwerk dat actief is in meer dan 100 landen. WWF werkt samen met anderen om de aantasting van het milieu op onze planeet een halt toeroepen en bouwen aan een toekomst waarin de mens in harmonie leeft met de natuur, door te werken aan het behoud van de biodiversiteit, door toe te zien op een duurzaam gebruik van de natuurlijke rijkdommen, en door mensen aan te zetten vervuiling en overconsumptie te verminderen. De komende 10 jaar worden cruciaal om de grootste bedreigingen voor de natuur en voor onszelf aan te pakken.