In ‘Don’t bank on the Bomb 2021’, het recentste rapport van de internationale campagne voor de afschaffing van kernwapens, ICAN, en de Nederlandse vredesorganisatie, PAX, wordt blootgelegd welke financiële instituties de ontwikkeling van kernwapens blijven sponsoren, ondanks het feit dat de moordtuigen sinds januari dit jaar internationaalrechtelijk verboden zijn.

Kernwapens worden gecontroleerd door de overheid, maar bij de ontwikkeling, het testen, het produceren, vervaardigen en opslaan van kernwapens speelt de private sector een belangrijke rol. In het rapport worden de 25 bedrijven opgelijst die vandaag zwaar betrokken zijn bij de productie, fabricage en ontwikkeling van deze massavernietigingswapens of componenten ervan.

De bedrijven die de nucleaire arsenalen in stand houden zijn gevestigd in China, Frankrijk, India, Italië, Nederland, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Ze beschikken samen over meerjarige productiecontracten van in totaal minstens 200 miljard dollar die soms decennialang gelden. Dit is het bedrag dat door de onderzoekers van Don't Bank on the Bomb te achterhalen viel via openbare stukken, maar aangezien de meeste bedrijven geen contractdetails publiceren kan men aannemen dat het in werkelijkheid nog een pak hoger ligt.

De zwaargewichten in de kernwapenindustrie zijn terug te vinden in de Verenigde Staten. Het defensiebedrijf Northrop Grumman is de grootste individuele profiteur, met ten minste 24 miljard dollar aan contracten (exclusief de inkomsten van consortia en joint ventures). Raytheon Technologies en Lockheed Martin hebben ook miljardencontracten te pakken.

Tussen januari 2019 en juli 2021 werd meer dan 685 miljard VS-dollar verstrekt aan de nucleaire wapenindustrie. Dat is een daling van 63 miljard dollar in vergelijking met de bevindingen van het vorige rapport. De 685 miljard dollar blijft wellicht een onderschatting, want investeringen gedaan door overheden, universiteiten of kerken zijn niet weerhouden in het rapport. Enkel investeringen door financiële instellingen in aandelen- en obligatiepakketten hoger dan 0,5% van de totale waarde van alle uitgegeven aandelen en obligaties door bedrijven zijn opgenomen in het rapport.

Tussen januari 2019 en juli 2021 werd meer dan 685 miljard VS-dollar verstrekt aan de nucleaire wapenindustrie.

Sinds het Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens (TPNW) van kracht ging in januari 2021 is er een daling vast te stellen van het totaal aantal financiële instellingen dat investeert in de kernwapenindustrie. Het TPNW -dat ondertussen al geratificeerd werd door 56 landen- verbiedt expliciet de fabricage, productie, ontwikkeling en opslag van kernwapens, evenals het faciliteren van deze activiteiten.

Het totaal aantal bedrijven dat betrokken is bij de nu illegale kernwapensector is ook gedaald (voornamelijk door overnames of fusies). De vermindering van het aantal aannemers in de kernwapenindustrie maakt het makkelijker voor financiële instellingen om hen uit te sluiten van hun investeringsportefeuilles.

Financiële instellingen desinvesteren gestaag uit holdings die gelinkt zijn aan kernwapens. Met elke Don’t Bank on the Bomb-publicatie neemt het totaal aantal investeerders af. Sinds het vorige rapport is er een aanmerkelijke daling in de aandeelhouderswaarde van investeringen in de 25 bedrijven die betrokken zijn bij de productie van kernwapens.

De 685 miljard dollar die tussen januari 2019 en juli 2021 in de nucleaire wapenindustrie gestoken werd, kwam van in totaal 338 financiële instellingen, waaronder 160 banken. Dat zijn 52 financiële instellingen minder dan de 390 die deze industrie het jaar ervoor ruggensteunden. Het valt op dat het aandeel in de financiering van de kernwapenindustrie door grootbanken die actief zijn in België, aanzienlijk gedaald is.

TPNW
Bijna elk land ter wereld heeft zich er via het Non-proliferatieverdrag (NPV) uit 1970 wettelijk toe verbonden om -op zijn minst- gesprekken op te starten over nucleaire ontwapening. Heel wat landen werkten samen om deze verplichting na te komen door te onderhandelen over het TPNW. De negen kernwapenstaten in de wereld en de landen die onder de nucleaire paraplu van de NAVO vallen -waaronder België- bedankten voor de moeite.

Ondanks de wereldwijde oproepen tot terughoudendheid en nucleaire ontwapening, doen de negen kernwapenstaten zelfs het omgekeerde. Ze spenderen meer dan 100.000 VS-dollar per minuut aan een nieuwe nucleaire wapenwedloop. In het Don’t Bank on the Bomb-rapport wordt er meer informatie gegeven over de huidige moderniseringsprogramma’s van de vijf ‘officiële’ kernwapenstaten (VS, VK, China, Rusland, Frankrijk) en India.

De kernwapenstaten spenderen meer dan 100.000 VS-dollar per minuut aan een nieuwe nucleaire wapenwedloop.

De verdienste van het rapport is echter het identificeren van de gevestigde belangen die de kernwapenwedloop in stand willen houden, van de bedrijven die contracten willen binnenhalen om deze arbitraire moordtuigen te bouwen, en van de private financiers en investeerders die winst willen maken zonder enige bezorgdheid aan de dag te leggen voor de vernietigende potentiële gevolgen van de producten die ze bekostigen.

Sinds de inwerkingtreding van het historische Verdrag inzake het Verbod op Kernwapens worden de financiële instellingen die blijven investeren in de kernwapenindustrie en de bedrijven die er deel van uitmaken geconfronteerd met de potentiële effecten van internationale regulering en het risico van reputatieverlies (en dus ook klantenverlies).

Meer dan 100 financiële instellingen desinvesteerden van de nucleaire wapenindustrie het afgelopen jaar. Verschillende van deze instellingen zijn gevestigd in landen die het TPNW ondertekend hebben (bijvoorbeeld het Ierse AIB en de Bank of Ireland of het Zuid-Afrikaanse Investec). Instellingen die nieuwe investeringen in kernwapens deden, komen voornamelijk uit landen die geen lid zijn van het verbodsverdrag.

Het TPNW kan de komende jaren dienen als hét instrument bij uitstek om druk te zetten op de industrie en haar financiers. Hoe meer landen zich aansluiten bij het verdrag, hoe zwaarder het stigma kan gaan wegen en hoe meer bedrijven en investeerders hopelijk weg te leiden vallen van kernwapens.

Lees het volledige rapport hier.

Bron: https://vrede.be/nl/nieuws/de-bedrijven-die-nucleaire-arsenalen-bouwen-en-hun-geldschieters