Ondanks het wapenbestand (de zogenaamde Minsk-akkoorden) blijven gewelddadige confrontaties opflakkeren in Oost-Oekraïne – waar 2 provincies zichzelf hebben uitgeroepen tot onafhankelijke republieken in het zog van de gewelddadige machtsgreep in Kiev in 2014. De NAVO-lidstaten en Rusland gooien olie op het vuur in de instabiele regio via wapenleveringen, troepenontplooiingen en militaire oefeningen.  

Deze confrontatiepolitiek kan alleen maar verliezers opleveren. Oekraïne betaalt een zware economische en menselijke tol als gevolg van de nationalistische vijandelijkheden die op internationaal niveau worden opgezweept. 

De NAVO beweert een veiligheidspolitiek te voeren, maar dreigt Europa mee te sleuren in een verwoestende oorlog omdat het weigert rekening te houden met vitale Russische veiligheidsbelangen. De toenemende vijandelijkheid tussen de VS en Rusland heeft ook repercussies voor andere regionale en internationale uitdagingen waarvoor samenwerking nodig is. De mechanismen van de vroegere Koude Oorlog lijken de bovenhand te halen met als gevolg een dure en gevaarlijke wapenwedloop.

Vrede vzw roept op om niet langer mee te stappen in de militaire logica. Europa heeft een echte veiligheidspolitiek nodig die gebaseerd is op samenwerking, wederzijds respect en vertrouwen. Onze standpunten:

    1. Er is een nieuwe veiligheidsarchitectuur nodig gebaseerd op het concept van ‘gemeenschappelijk veiligheid’ in de geest van de principes uit de Slotakte van Helsinki 1975 die veiligheid als ondeelbaar zien. De veiligheid van een staat is verbonden aan de veiligheid van alle andere. De Europese Unie moet haar relaties met Rusland autonoom organiseren zonder inmenging van de NAVO of de VS, op basis van het internationaal recht, wederzijds begrip en respect voor elkaars belangen.

    2. Verdere uitbreidingen van de NAVO zijn een provocatieve inbreuk op het principe van de ‘gemeenschappelijke veiligheid’ en moeten worden gestopt. Oekraïne en andere landen in de grenszone tussen de NAVO en Rusland moeten het statuut krijgen van een neutrale staat, in een gedemilitariseerde zone met bijhorende veiligheidsgaranties.

    3. De Russische voorstellen voor een akkoord met de NAVO en een verdrag met de VS moeten ernstig worden genomen en kunnen als basis dienen om te werken aan een nieuwe Europese veiligheidsarchitectuur met wederzijds overeengekomen veiligheidsmaatregelen en -garanties. Dat betekent onder meer dat er geen nieuwe wapensystemen of troepen worden opgesteld in de grenszone tussen de NAVO en Rusland, ook niet op roterende  basis.

    4. Het principe van ontwapening moet opnieuw centraal staan. Dat geldt in het bijzonder voor de nucleaire ontwapening met als doelstelling een kernwapenvrije zone voor heel Europa. Elke wapenwedloop slorpt enorme financiële middelen op die broodnodig zijn voor de menselijke veiligheid, zoals investeringen in gezondheidszorg, welzijn, klimaatmaatregelen, onderwijs, wetenschap en ethisch verantwoorde innovatie.

    5. Het conflict in Oekraïne mag niet verder worden aangewakkerd met wapenleveringen (zowel vanuit Europa, de VS als Rusland), manoeuvres en troepenontplooiingen in en aan de grenzen met Oekraïne. De partijen in Oekraïne moeten worden aangespoord om de Minsk-akkoorden te respecteren, o.a. het staakt-het-vuren, veilige toegang voor humanitaire hulp, de terugtrekking van alle buitenlandse troepen en militair materieel, een grondwetshervorming met decentralisering als belangrijk element en met respect voor minderhedenrechten, en een politiek proces in de opstandige regio’s Donetsk en Lugansk. Daarnaast is er een plan nodig voor de economische heropbouw van het land en de versterking van de democratie en de instellingen.

België en Europa hebben een historische kans om een andere internationale en vredespolitiek te voeren en het gevaar op een escalerende oorlog te vermijden.