Meryame Kitir: "Dit is een doorbraak in de wereldwijde bestrijding van deze pandemie"
| 
Meryame Kitir: "Dit is een doorbraak in de wereldwijde bestrijding van deze pandemie"
"In deze pandemie zijn we pas veilig als iedereen veilig is", zegt minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir in dit opiniestuk. "Nu de hoop stilaan groeit dat omikron de laatste variant is die ons leven op pauze zet, moeten we van die hoop een zekerheid maken. Met een generisch vaccin kunnen we mensen wereldwijd véél sneller beschermen. And guess what? Die formule is er nu."
Toen de omikronvariant in Zuid-Afrika ontdekt werd, werden we nog maar eens met de neus op de feiten gedrukt: in deze pandemie zijn we pas veilig als iedereen veilig is. Gelukkig kunnen we ons in Europa en ons land gemakkelijk laten vaccineren, ook nu weer. Dankzij de booster worden we veel minder ziek en beschermen we maximaal ons zorgsysteem, wat de belangrijkste graadmeter blijft voor de coronabarometer. Maar nu de hoop stilaan groeit dat omikron de laatste variant is die ons leven op pauze zet, moeten we van die hoop een zekerheid maken. De zekerheid dat de barometer straks op geel blijft staan, en beter nog, definitief in de schuif kan: een samenleving zonder maatregelen. Alleen zal vaccineren enkel in ons land daarvoor niet volstaan.
Nu de hoop stilaan groeit dat omikron de laatste variant is die ons leven op pauze zet, moeten we van die hoop een zekerheid maken
Wuhan, delta, omikron, what’s next? Volgende varianten zullen we enkel de baas blijven, als de hele wereld toegang krijgt tot een vaccin. Nochtans is twee jaar na de uitbraak van de pandemie 90 procent van de mensen in Afrika vandaag nog altijd niet gevaccineerd. Dat zijn hallucinante cijfers. Voor grote farmabedrijven is die globale vaccin-ongelijkheid dan ook een verdienmodel geworden. Sinds het begin van de pandemie hamer ik er op dat patenten een rem zijn op de wereldwijde bestrijding van het virus, niet het minst in landen die het geld niet hebben om miljoenen vaccins aan te kopen zoals wij. Maar zelfs een tijdelijke opheffing van de patenten blijkt een brug te ver.
Het gevolg daarvan is duidelijk: vandaag moeten die landen terugvallen op ‘goodwill’ van rijke landen, met overschotten die in de praktijk dikwijls te laat aankomen en niet meer bruikbaar zijn. Op lange termijn is het blijven delen van onze vaccins geen oplossing, terwijl we met die patentendiscussie oeverloos in rondjes blijven draaien. En dan kan je twee dingen doen: blijven roepen, of actie ondernemen en aan een alternatief werken om wél vooruit te gaan.
Op lange termijn is het blijven delen van onze vaccins geen oplossing, terwijl we met die patentendiscussie oeverloos in rondjes blijven draaien
Hoe deblokkeren we dit? Hoe zorgen we dan wél voor een oplossing? Blijven stilzitten en gewoon toekijken, was voor mij geen optie. De voorbije zes maanden heb ik in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dan ook hard aan de kar getrokken om een veel snellere, wereldwijde vaccinatie wél mogelijk te maken. Zo investeerde ik in wetenschappelijk onderzoek van een Zuid-Afrikaans technologisch centrum om - onafhankelijk van de grote farmabedrijven - een generisch vaccin te ontwikkelen. Of anders gezegd: om van het vaccin wél een publiek goed te maken. And guess what? Dat onderzoek loopt een veel snellere vaart dan gedroomd. We zetten grote stappen vooruit: de formule is er en werd in het Zuid-Afrikaanse laboratorium voor het eerst zelfs met succes gebruikt. De volgende uitdaging wordt nu dat vaccin ook effectief te valideren, op productieniveau te brengen en te starten met wereldwijd op te schalen.
Dat betekent niet minder dan een fundamentele breuk met de manier waarop we tot nu toe met deze pandemie noodgedwongen moesten omgaan. Meer nog, het is een gamechanger, omdat we zo de uitzichtloze discussie over de patenten straks achter ons kunnen laten. Een generisch vaccin kan er namelijk voor zorgen dat mensen wereldwijd véél sneller beschermd worden, maar zal er ook voor zorgen dat ‘armere’ landen niet langer hoeven te rekenen op liefdadigheid. Meer dan 150 vaccin-fabrieken wereldwijd - die klaarstaan om te produceren, maar tot nu toe niet vooruit konden – zullen zo eindelijk de productie van vaccins kunnen starten. Via een beveiligd platform van de Wereldgezondheidsorganisatie om kennis en technologie rond COVID te delen (C-TAP), zullen ze de productierechten en de wetenschappelijke know-how van het nieuwe vaccin verwerven.
Een generisch vaccin is een gamechanger, omdat we zo de uitzichtloze discussie over de patenten straks achter ons kunnen laten
Dat is precies wat ontwikkelingssamenwerking voor mij moet zijn: geen liefdadigheid, maar tools aanreiken om landen - en mensen - wereldwijd duurzaam te versterken, om zo zelf aan de slag te gaan. Bovendien zal een generiek vaccin ervoor zorgen dat we ook volgende varianten - in Afrika, Azië of elders - véél sneller en véél beter de baas zullen zijn. Een win-win dus op alle vlakken: onze investeringen renderen en we zetten zo maximaal in om van die hoop een zekerheid te maken. De zekerheid dat we straks écht weer vrij en normaal kunnen leven. Zonder barometer, zonder maatregelen.
Meryame Kitir - federaal minister van Ontwikkelingssamenwerking
