Met de nieuwe arbeidsdeal wordt ‘de ziekte van België’ niet aangepakt, integendeel

Analyse - Marc Vandepitte

De arbeidsdeal is bedoeld om meer mensen op de werkvloer te krijgen. Maar de remedie lijkt erger dan de kwaal. Het groot probleem in ons land is de grote uitval op de werkvloer. Mensen werken zich krom en vallen uit. Dit akkoord doet daar niets aan en verergert zelfs die situatie.

In de nacht van 14 op 15 februari heeft de federale regering een akkoord bereikt over de ‘arbeidsdeal’. Dat is een plan om de arbeidsmarkt te hervormen. Volgens de regering moeten er meer mensen aan het werk en leveren de maatregelen zowel voor de werkgevers als werknemers meer flexibiliteit op.

Het plan bevat zeker enkele positieve punten, maar ook heel wat negatieve. BTB, de Belgische Transportbond van ABVV omschrijft het akkoord alvast als “een uitgebreid buffet met enkele oneetbare gerechten”.

“De arbeidsdeal is een uitgebreid buffet met enkele oneetbare gerechten”.

Eetbare gerechten

Het akkoord voorziet in het recht op ‘deconnectie’, zeg maar het recht om na je uren met rust gelaten te worden door je baas. Groen vindt dit een heel belangrijk pluspunt. De vakbonden zien dit als een stap voorwaarts. Maar het ABVV vraagt zich af waarom dit principe niet geldt voor bedrijven met minder dan 20 werknemers, en dat zijn er heel wat. Bovendien is het voor de liberale vakbond ACLVB maar de vraag wie gaat bepalen wat dringende gevallen zijn waarvoor werknemers alsnog kunnen opgeroepen worden.

Een ander pluspunt is de betere bescherming van de zogenaamde platformwerkers (Uber, Delivroo, …). Vooruit en Groen geven aan dat deze mensen voortaan verzekerd zullen zijn tegen een arbeidsongeval en nu ook een pensioen kunnen opbouwen.

“Deze maatregel brengt weinig nieuws en het grote probleem is de controle.”

Vakbonden vinden dit inderdaad een verbetering maar voor het ACV is het onvoldoende: “Voor alle andere rechten blijven platformwerkers afhankelijk van eindeloze gerechtelijke procedures en dus doelwit van de dure advocatenkantoren van de internationale platformen”. Voor de PVDA brengt deze maatregel weinig nieuws en is het grote probleem de controle. De partij vreest “dat er in de praktijk weinig verandering zal komen”.

Andere verbeteringen, waar iedereen het over eens is, zijn het optrekken van het aantal opleidingsdagen tot vijf per jaar en het voldoende vooraf aankondigen van de deeltijdse variabele uurroosters.

Tot zover de eetbare gerechten.

Onverteerbaar

Voor ABVV ligt het einde van de 8-urige werkdag bijzonder moeilijk. In principe berust de uitbreiding van de werkdag naar 10 uur op vrijwilligheid, maar dat is slechts een rookgordijn. Bovendien wordt de combinatie van werken en gezin dan zeer moeilijk.

Het ACV heeft veel vragen bij de samengebalde arbeidstijd in de vierdagenweek. “Veel mensen houden het werk nu al niet vol. Nog langere werkdagen zullen hier geen goed aan doen. De regering had veel beter ingezet op een uitbreiding en verbetering van het stelsel tijdkrediet en landingsbanen.”

Voor de PVDA wordt de 10-urendag op die manier “genormaliseerd” en sneuvelt ook de 38-urenweek. “Als je ook nog eens het groot aantal ‘vrijwillige’ overuren in rekening brengt, zullen mensen vaak verplicht worden om toch die vijfde dag te werken. De werkweek van 45 uur wordt zo in de feiten gelegaliseerd.”

“De 10-wordt genormaliseerd en de werkweek van 45 uur wordt in de feiten gelegaliseerd.”

Ook de uitbreiding van nachtwerk kan niet door de beugel. Voor BTB is de maatregel “waarbij nachtarbeid al vanaf 20u kan, mits akkoord van 1 vakbond dramatisch. Bedrijven waar geen syndicale aanwezigheid is krijgen zo een vrijgeleide om nachtwerk zonder toeslag te organiseren.”

Volgens het ACV komt die maatregel er “na 7 jaar gebeuk van de e-commerce-lobby”.[1] Bovendien is dit een gevaarlijk precedent en valt “te vrezen dat binnenkort nog meer flexibiliteit zal doorgedrukt worden. Terwijl het absoluut geen goed idee is: met mensen, met hun gezinsleven en met hun gezondheid experimenteer je niet!”

Ook deze maatregel zou op vrijwilligheid berusten, maar dat is volgens PVDA theorie: “Ga maar eens met een contract van beperkte duur of als interimmer vertellen aan je baas dat je niet vrijwillig dat ‘avondwerk’ wil doen. De ‘vrijheid’ waar Vivaldi over spreekt is de vrijheid om te doen wat de baas zegt, of buiten vliegen.”

“De werkgever kan de vakbonden volledig opzij zetten via afspraken met individuele werknemers.”

Waar de vakbonden nog het zwaarst aan tillen is het buitenspel zetten van hun vakorganisaties. Om nachtwerk in de e-commerce toe te laten van 20 uur tot middernacht is slechts het akkoord van één vakbond in het bedrijf nodig. “Bovendien kan de werkgever de vakbonden volledig opzij zetten via afspraken met individuele werknemers”, aldus het ABVV.

Dergelijke individuele regelingen dreigen volgens het ABVV “het interprofessioneel en sectoraal niveau uit te hollen, waardoor enkel nog de relatie werknemer-werkgever overblijft. Dat is precies het niveau waarop de werknemer het zwakst staat om voor zijn eigen belangen te onderhandelen.”

“Twee jaar geleden trad de regering aan met de belofte om de sociale partners meer te respecteren. Vandaag blijft hier niets meer van over.”

De ACLVB vindt het niet kunnen dat “nauwelijks twee jaar geleden de regering aantrad met de belofte om de sociale partners meer te respecteren om dan vandaag te moeten vaststellen dat hier niets meer van overblijft.”

De ziekte van België

Volgens de denktank Minerva maken de regering en de werkgeversorganisaties een foute diagnose. Ze vinden de werkgelegenheidsgraad te laag en willen die verhogen door meer mensen (werklozen, langdurige zieken) te activeren. Maar daar zit volgens de denktank het probleem niet.

Er waren in ons land nog nooit zoveel mensen aan het werk als vandaag. De laatste 25 jaar steeg het aantal effectief gewerkte uren met meer dan een kwart. Dat is ongeveer evenveel als in Nederland, dubbel zoveel als in Frankrijk en zelfs drie keer zoveel als in Duitsland.

Het probleem in België is niet zozeer het gebrek aan instroom maar wel de grote uitval. Meer dan 400.000 werknemers zijn voor langer dan één jaar arbeidsongeschikt en ook bij jonge dertigers is er veel arbeidsongeschiktheid. Niet minder dan één op zes werknemers maakt in ons land kans op een burn-out.

Meer dan 400.000 werknemers zijn voor langer dan één jaar arbeidsongeschikt en ook bij jonge dertigers is er veel arbeidsongeschiktheid.

Volgens Minerva is dat het gevolg van twee zaken. Enerzijds een zeer hoge werkdruk: onze productiviteit behoort tot de hoogste van de wereld. Anderzijds een geringe inspraak op de werkvloer: die is slechter dan in onze buurlanden. Door de combinatie van die twee factoren haken veel mensen af.

Wil men meer mensen op de werkvloer, dan zal men aan beide factoren iets moeten doen: meer werknemersinspraak en werkbaar werk. Koen Wils van ACV onderwijs mist in de arbeidsdeal in elk geval “concrete maatregelen voor werkbaar werk. Vele 60’ers zijn uitgeput na lange, intense loopbaan. Zij zagen hun pensioen zomaar opschuiven. Dat was trouwens ook ‘contractbreuk’! Maar de jongere generatie moet tot 67! Ondenkbaar met de huidige werkomstandigheden.”

“Het akkoord biedt geen antwoorden op de grootste uitdaging voor de arbeidsmarkt: de epidemie van werkstress, burn-out en werkgerelateerde langdurige ziekten.”

Volgens PVDA biedt het akkoord geen antwoorden op de grootste uitdaging voor de arbeidsmarkt: de epidemie van werkstress, burn-out en werkgerelateerde langdurige ziekten. “De regering wil die mensen aan het werk, maar hun oplossing is om de bescherming verder uit te hollen. Dat is contraproductief.”

Hete lente?

Voor het ABVV komt de arbeidsdeal uit de koker van de regering voor een groot stuk tegemoet aan de werkgeverseisen. De houding van de vakbonden is voorlopig afwachtend. Maar het is zeer de vraag of dit zo zal blijven.

“Als de regering de werknemersvertegenwoordigers aan de kant blijft schuiven als het gaat over cruciale kwesties zoals flexibiliteit, nachtarbeid, dagelijkse werktijd, recht op deconnectie, opleiding, enzovoort, terwijl de werknemers al aanzienlijk te lijden hebben onder dalende koopkracht, dan zal het weinig verrassend zijn dat diezelfde werknemers in de straten hun stem luid zullen laten horen.” 

Note:

[1] BeCommerce is dé Belgische vzw die ondernemingen actief op de Belgische digitale markt verenigt en vertegenwoordigt.

Bron: https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2022/02/16/met-de-nieuwe-arbeidsdeal-wordt-de-ziekte-van-belgie-niet-aangepakt-integendeel/