| 
Herdenking moord op Pot en Grijp door fascisten in 1936
Op zaterdag 21 mei 2022 organiseerde het ABVV Antwerpen een herdenking van deze moorden op 2 vakbondsmilitanten, die aanleiding waren tot een langdurige staking in heel het land. Deze herdenking is belangrijk in een tijd van groeiend extreem rechts, zoals in 1936 het geval was.
Verloop van de herdenking
Na toespraken van Bruno Verlaeckt, Voorzitter van het ABVV Antwerpen en auteur Tom Lanoye aan de Antwerpse Opera, stapten een 500-tal vakbondsmilitanten naar het gebouw van de Belgische Transportarbeiders Bond op de Paardenmarkt, waar een gedenkteken voor Pot en Grijp onthuld werd. LEF was erbij om onze solidariteit te betuigen en beeldmateriaal te verzamelen.
Toespraak Bruno Verlaeckt, Voorzitter ABVV Antwerpen Kameraden, beste vrienden,
Ongeveer op deze plaats, hier aan het Antwerpse , werd in de nacht van 22 op 23 mei 1936 Theo Grijp neergeschoten door een extreemrechtse militant. Die had even voordien met dezelfde revolver Albert Pot dodelijk getroffen.
De twee vermoorde jongeren waren allebei socialistische vakbondsmilitanten.
Pot was propagandaleider bij de Syndicale Jeugd. Grijp was militant bij de Belgische Transportarbeidersbond (BTB).
De dader, wiens naam ik niet uitspreek, behoorde tot een lokale extreemrechtse groep die op een groot succes hoopte bij de nakende parlementsverkiezingen. Extreemrechts realiseerde in die verkiezingen zijn eerste Zwarte Zondag. Het Vlaams Nationaal Verbond behaalde zestien zetels en Rex, vanuit het electorale niets, 21 zetels.
Twee dagen na deze eerste Zwarte Zondag werden Pot en Grijp door hun kameraden ten grave gedragen. Aan de afscheidsplechtigheid werd door duizenden mensen deelgenomen. Ze groeide uit tot een massaal protest tegen het fascisme.
Maar daar bleef het niet bij. Op 2 juni legden de havenarbeiders spontaan het werk neer en begonnen aan een staking die drie weken zou duren. De beweging zou uitgroeien tot één van de grootste werkstakingen uit de Belgische geschiedenis.
Uit deze staking volgde een fikse loonsverhoging van 32 frank. De 40-urige werkweek werd afgedwongen. De vakbonden werden erkend. Het betaald verlof werd ingevoerd en er kwam ook een ziekteverzekering en een verhoging van het kindergeld.
Het staat buiten kijf dat de extreemrechtse dubbelmoord de trigger was van deze sociale beweging. Op dit moment dat extreemrechts opnieuw de neus aan het venster steekt, moeten we daar een paar lessen over herhalen.
Ten eerste. Zowel vroeger als nu staat extreemrechts aan de andere kant van de barricaden wanneer werkende mensen opkomen voor hun sociale en democratische rechten.
Ook vandaag strijden we voor meer koopkracht door onder andere het optrekken van de minimumlonen naar 14 euro per uur. Terwijl het Vlaams Belang in het Europees Parlement stemt tegen de verhoging van deze minimumlonen.
Ten tweede. Zowel vroeger als nu staat extreemrechts vijandig tegenover de organisaties die de belangen van de werkende mensen en van de meest kwetsbaren verdedigen. In 1936 werden onze twee vakbondsvrienden doodgeschoten. Vandaag blijft Vlaams Belang met voorstellen rond rechtspersoonlijkheid wetgevende pogingen ondernemen om de vakbonden aan banden te leggen.
Maar, kameraden, vrienden, de geschiedenis herhaalt zich niet en al zeker niet op dezelfde manier.
De schietende moordenaars van de jaren dertig zouden even later collaboreren met de nazi-bezetter en het eigen volk verraden.
Hun erfgenamen presenteren zich vandaag in maatpak. Ze dwepen niet meer met Hitler – of toch niet openlijk – maar collaboreren met Poetin, Orban of Assad.
Ook nu weer, met het oog op de parlementsverkiezingen van 2024, hopen ze op een Zwarte Zondag en willen ze aan de macht komen.
In 1940 kwamen ze aan de macht omdat de democratie uitgeschakeld werd en de nazi’s die macht op een dienblad werd aangeboden.
In 2024 willen ze aan de macht komen door de mensen zand in de ogen te strooien en als normale partijen aanvaard te worden. Dat mogen we niet toelaten.
Kameraden, vrienden, vergis u niet. Dit gaat niet om nostalgie naar wat de jaren stilletjes wordt genoemd. Wij leven niet in het verleden. Pot en Grijp liggen vandaag begraven op het ereperk van het Schoonselhof.
Wij herdenken het verleden om onze strijd van vandaag en morgen op scherp te stellen. Wat ik jullie wil zeggen is dat we mede dankzij onze kijk op het verleden onze tegenstanders van vandaag herkennen. En dat we daarom een krachtig No Pasarán moeten uitspreken.
Het is daarom dat we mee onze schouders zetten onder de campagne van de 8 Mei-coalitie om van 8 Mei – de datum van de overwinning op het nazisme – een officiële feestdag te maken.
Niet omdat we naar het verleden kijken, maar omdat we onze blik op morgen richten.
Omdat we willen dat jongeren de prijs kennen die betaald werd voor de rechten en vrijheden die we genieten.
Omdat ze zouden weten dat die vrijheden niet in graniet gebeiteld zijn maar het resultaat zijn van strijd waarbij extreemrechts altijd aan de overkant staat.
Maatschappelijke emancipatie was vroeger net zo min als vandaag het werk van extreemrechtse tovenaars van Hamelen. Het was de vrucht van het streven van werkende mensen, met gebalde vuist maar ook met een roos. Linksaf en dan rechtdoor.
Daarom willen we voortaan elk jaar deze twee jonge syndicalisten herdenken. Niet als een loutere herinnering, maar als een opdracht voor vandaag en morgen.
Toespraak van Tom Lanoye
De gevierde auteur kloeg het gebrek van herinneringscultuur aan van de antifascistische strijd in ons land in tegenstelling tot Nederland. In ons land zijn er nog steeds straten genoemd naar notoire collaborateurs zoals Cyriel Verschaeve en durven collaborateurs zich slachtoffer van de repressie noemen.
Beelden van de actie
Film
https://vimeo.com/channels/leffge
