‘Climate change’, ‘klimaatverandering’ of gewoon ‘el cambio’. In alle uithoeken van de wereld is het een dooddoener, letterlijk en figuurlijk. Meer dan ooit toont het klimaat een brutaal gezicht, maar ook subtiel gooit het onze levens overhoop.

// een bijdrage van FOS

Trek je in Latijns-Amerika door het Andesgebergte, dan vertellen bewoners je ongetwijfeld over ‘el cambio’, letterlijk ‘de verandering’. De bekende Cordillera Blanca, een uitgestrekte bergketen in Peru, verliest steeds sneller haar gletsjers. Grote rampen blijven uit, maar de subtiele effecten zijn niet meer te overzien. Het smeltwater ontregelt de irrigatie-infrastructuur, die vaak al honderden jaren dienst bewezen heeft.

De seizoenen veranderen subtiel, wat de traditionele landbouw ontregelt. Intussen weegt de ontregeling op sommige inwoners, die vaak een mystieke band hebben met de natuur. Ava, die in Huaraz als bijbaantje natuurproducten verkoopt, ziet hoe het de sfeer in de stad verandert. “De markt is de levendigste plek van de stad”, vertelt ze. “Ze trekt uit de hele regio mensen aan die groenten van hun gronden verkopen. Maar de opbrengst en kwaliteit zijn niet meer zo stabiel als vroeger. ‘El cambio’ is de dooddoener om je slechte oogst te verklaren. Een begrip dat moedeloosheid met zich meebrengt en de sfeer aantast.”

Klimaatverandering schudt levens dooreen
Ook in gebieden die minder kwetsbaar lijken dan het hooggebergte, verandert de klimaatverandering levens. In Zimbabwe, waar 66% van de bevolking in de landbouw werkt, heeft iedereen een verhaal over hoe het klimaat het leven overhoophaalt.

“Je moet wel genoeg doordenken om de link te leggen”, zegt Sunwork Misiri. Hij werkt als arbeider op een gigantische boerderij met bijna 7.000 werknemers in de regio Mashonaland. “Onze baas neemt steeds minder mensen aan om voor het vee te zorgen, omdat er minder graasland is. Er is steeds minder graasland, omdat er steeds meer verwoestijning is. Er is steeds meer verwoestijning door ontbossing, waarbij we zelf aan de klimaatverandering bijdragen, maar ook omdat de neerslag door de klimaatopwarming verandert.”

Sunwork kent nog voorbeelden. “We hebben als arbeiders steeds minder toegang tot groenten van goede kwaliteit. Dat komt omdat er steeds minder jobs zijn en de inkomens van gezinnen dalen, maar ook omdat onze tuinen minder opbrengen. Dat komt dan weer door de irrigatiekanalen die minder goed werken. Zowel naar de boerderij als naar onze tuinen stroomt minder water. Door een stevige plotse regenbui is namelijk de lokale dam beschadigd. Die felle regenbui is dan weer te wijten aan de klimaatverandering.” Climate change blijkt soms een doordenker.

Ongelijkheid uitvergroot
Mensen als Alva en Sunwork zijn extra kwetsbaar. Ze werken in de agrosector, in regio’s die meer blootgesteld zijn, waar weinig alternatieve, waardige jobs voor handen zijn. Ze hebben amper toegang tot sociale bescherming en hun overheden ontbreken de middelen om maatregelen te nemen in de strijd tegen klimaatverandering.

Maar het ergste van al: hun stem heeft minder macht dan die van hun baas of hun overheden. Dat terwijl stemmen uit hun regio’s sowieso al minder weerklinken dan die uit rijke landen, die historisch veel meer bijdragen aan de klimaatverandering.

Strijd voor waardige jobs en voedselzekerheid valt samen met die voor klimaatrechtvaardigheid

Maar hun verhaal bewijst ook dat de strijd voor hun rechten, van waardige jobs tot voedselzekerheid en gezondheid, samenvalt met die voor klimaatrechtvaardigheid. Wat rest hun dan? Zich verenigen. Al decennia leggen vrouwenorganisaties, inheemse bewegingen en vakbonden de link tussen klimaat en de levenskwaliteit van hun leden. Meer zelfs: ze denken al vooruit. Ze bundelen de krachten en komen met gedurfde plannen naar voren. Ze zetten zich in voor een rechtvaardige transitie: een omslag naar een nieuwe economie die de natuur doet leven en de mens centraal stelt.

Klimaattransitie moet rechtvaardig zijn

In 2015 publiceerde de Internationale Arbeidsorganisatie richtlijnen voor een rechtvaardige transitie. Daarmee bevorderen werknemers, werkgevers en overheden de omslag naar groene, klimaatneutrale economieën en samenlevingen. Met alle betrokkenen willen ze werken aan een rechtvaardige transitie, met oog voor sociale dialoog en fundamentele arbeidsrechten. Want een transitie die mensen achterlaat, is gedoemd te mislukken.

De omslag is intussen al begonnen. Gapwuz, de Zimbabwaanse landarbeidersvakbond van Sunwork, zet zich de komende jaren in voor een rechtvaardige transitie. Op nationaal niveau pleit de vakbond bij de regering voor een sterkere sociale bescherming, zodat slachtoffers van de klimaatverandering een opvangnet hebben. Op sectorniveau zet Gapwuz werkgevers en beleidsmakers onder druk om risico’s in kaart te brengen en samen met de vakbond aan te pakken.

Maar evengoed informeert de vakbond de delegees over de risico’s die klimaatverandering inhoudt. Op bedrijfsniveau hameren delegees op het verzamelen van klimaatgerelateerde info door bijvoorbeeld het comité gezondheid en veiligheid op het werk, om zo het beleid van landbouwbedrijven aan te passen aan de nieuwe realiteit en de klimaatverandering tegen te gaan.

Stop klimaatonrecht

De solidariteitsorganisatie FOS bekijkt met vakbonden en gezondheidsorganisaties wereldwijd hoe ze de gevolgen van de klimaatopwarming kunnen opvangen. Samen brengen ze de impact op het dagelijkse leven in kaart, en ondernemen ze gerichte acties, die werken voor de mensen in hún gemeenschap. Gapwuz is één van de betrokken vakbonden.

Maar ook in België is er werk aan de winkel. Dit najaar vestigt FOS met koepelorganisatie 11.11.11 de aandacht op klimaatonrecht. Beide organisaties bundelen getuigenissen uit de hele wereld en vragen de Belgische overheid om eindelijk werk te maken van een ambitieus klimaatbeleid. Meer weten? Surf naar 11.be/klimaatonrecht en steun organisaties wereldwijd in hun strijd tegen de klimaatopwarming.

Bron: https://denieuwewerker.be/arbeiders-strijden-wereldwijd-voor-rechtvaardig-klimaatbeleid/