| 
Eerbetoon voor de arbeidsgeneeskunde
© iStock
Dit is geen in memoriam voor collega Michel Vanhoorne (4 oktober 1935 - 16 maart 2023), dit wordt een "artikel over arbeidsgeneeskunde".
Er zijn zo van die mensen van wie men denkt dat ze het eeuwig leven beschoren zijn. Niet omdat ze zelf die onsterfelijkheid binnen acht jaar voorspellen zoals futuroloog en transhumanist Raymond Kurzweil onlangs deed, maar omdat ze tot op de laatste dag werken en activistisch zijn. Collega Michel Vanhoorne was, is, zo iemand. "Zijn engagement voor een rechtvaardige sociale en economische politiek, zijn inzet voor gezondheidspreventie, vrouwenrechten, een kernwapenvrije wereld, klimaat en biodiversiteit tekenden zijn persoonlijke en publiek leven", betreurt het partij-overschrijdende Links en Ecologisch Forum zijn stichter-coördinator en woordvoerder van het eerste uur, sinds 2004. Na zijn emeritaat in 2001 als professor arbeidsgeneeskunde aan de UGent in de toenmalige Dienst Sociale Geneeskunde ijverde hij voor dit Forum.
Ik heb niemand gekend die bij de aanvang van zijn studies geneeskunde arbeidsgeneesheer als zijn toekomst zag
"Ik heb niemand gekend die bij de aanvang van zijn studies geneeskunde arbeidsgeneesheer als zijn toekomst zag", vertrouwde Michel mij toe in 1978 bij een kennisstage bij hem in Acec, hét toenmalige Belgische electromechanicabedrijf en nu een Gents voorbeeld van geïntegreerde woon-, winkel- en kantoorsite. "Toen ik afstudeerde in 1961 waren er een aantal geneesheren werkzaam in grote bedrijven, maar die deden daar enkel aan curatieve geneeskunde. Dat was geen arbeidsgeneeskunde gericht op de collectiviteit. Een aantal multinationals waren tussen de beide wereldoorlogen met echte preventieve arbeidsgeneeskunde begonnen, uiteraard niet uit menslievendheid, maar omdat zij het belang daarvan inzagen om hun arbeiders zo gezond mogelijk te houden zodat ze lange dagen en nachten konden werken."
Arbeidsgeneeskunde op grote schaal bestaat nog maar sinds 1968. Michel deed algemene geneeskunde, waarna een paar huisartsremplacementen en vertrok voor een vervangende legerdienst naar Afrika waar hij ten slotte vier jaar verbleef. Het lag in de lijn van zijn studentenengagement voor de toenmalige Kommunistische Partij van België. De belangstelling voor het preventieve, voor het collectieve en het geopolitieke groeide daar nog meer. In zijn professionele loopbaan, als professor arbeidsgeneeskunde was hij verschillende keren in Cuba "om er te leren hoe een efficiënte preventieve arbeids-gezondheidszorg in een land van elf miljoen inwoners wél kan werken en zonder dat het patiënten een cent kost zeer gunstige resultaten oplevert", zoals hij het vaak verwoordde. Nu zonder partijkaart maar met zijn syndicalistisch engagement, dat hem vaak kwalijk genomen werd in onderwijskringen.
"De traditionele medische geneeskunde opleiding is te veel gericht op het individu. Aan het verband met de maatschappij wordt nauwelijks aandacht geschonken", was een van de adagio's van Michel en de hele Dienst Sociale Geneeskunde, onder leiding van professor Karel Vuylsteek.
Ook met zijn heengaan maakt Michel Vanhoorne een statement
Activist tot in de kist. Ook met zijn heengaan maakt Michel een statement: hij wou het duurzaam met de minst mogelijke impact, een project waarmee de stad Gent eind 2021 als eerste in Vlaanderen van start ging: een natuurbegraafplaats zonder gedenktekens waar as verstrooid kan worden en biologisch afbreekbare urnen én kisten een plaats vinden in een aangeplante boomgaard van kerselaars, de eeuwigheid tegemoet via hun bloesems.
Huisarts en academisch consulent Volksgezondheid & Eerstelijnszorg UGent.
