Het fiscaal conclaaf: witte rook of een pekzwarte walm?

Na een aanloop van meer dan twee jaar gaat Vivaldi in ‘conclaaf’ over de fiscale hervorming. In zijn ‘Blauwdruk’ voor deze hervorming van het Belgische belastingstelsel, omschreef minister Van Peteghem drie centrale doelstellingen: werken en ondernemen stimuleren, een eerlijker, neutraler en eenvoudigere belastingssysteem, en gezinnen en ondernemingen begeleiden en ondersteunen in het aangaan van milieu- en klimaatuitdagingen.

Deze laatste doelstelling is fundamenteel. Ons belastingstelsel houdt ons vandaag gekluisterd aan fossiele brandstoffen, hindert groene investeringen en helpt het leefmilieu om zeep. De lijst van milieuschadelijke wratten in de Belgische fiscaliteit is immers onhoudbaar lang: 13 miljard aan fossiele subsidies, salariswagens, tankkaarten, kortingen voor trucks, BTW-voordelen voor pesticiden, … en talloze belastingvoordelen die onze economie koppig richting ‘business as usual’ blijven stuwen.

Dat betekent ook dat Vivaldi hier kansen te over heeft om bakens te verzetten, door groene alternatieven voor burgers en bedrijven aantrekkelijker te maken en komaf te maken met subsidies die mens en milieu de dieperik in rijden. Een grondige hervorming zou een van de belangrijkste verwezenlijkingen van deze regering vormen.

Het conclaaf moet op vier domeinen doorbraken realiseren

Eerste werf: de energietransitie. De omschakeling naar elektrisch verwarmen, rijden en produceren is een van de meest impactvolle ingrepen om af te geraken van fossiele brandstoffen. Op fiscaal vlak is België al jaren een van de slechtste leerlingen van de klas: we maken warmtepompen duur, maar geven kortingen en subsidies aan fossiel stoken en rijden. Een verschuiving van de accijnzen op elektriciteit naar gas en stookolie is dan ook cruciaal om duurzame oplossingen eindelijk rendabel te maken. Dit is al jaren kristalhelder en er liggen voorstellen klaar om dit op een grondige en sociaal omkaderde manier in te voeren. Bovendien blijft de impact op de totaalfactuur beperkt. Zeker nu de energieprijzen zakken, zal deze vanzelf dalen. Hak deze knoop eindelijk door.

Tweede werf: duurzame en leefbare mobiliteit. Ons belastinggeld subsidieert vandaag ronddaverende SUVs en trucks, fileleed, geasfalteerde natuur en luchtvervuiling. Opdracht voor het conclaaf: maak komaf met de voordelen voor tankkaarten en professionele diesel, keur de voorgestelde BTW-verlaging voor openbaar vervoer goed, en geef een stimulans aan fietsen en deelmobiliteit. En vooral: schaats niet rond de olifant in de kamer, de salariswagen. Er gaan miljarden naar deze steun, geld dat vooral bij de hogere inkomens terecht komt, terwijl je je nog steeds blauw betaalt aan een treinticket. De beslissing om dit wagenpark te elektrificeren maakte een pervers systeem minder slecht, maar we blijven mensen betalen in gesubsidieerde auto’s.

Derde werf: economische transitie. Er vloeien in ons land miljarden naar ongerichte en ondoordachte bedrijfssteun. Ter illustratie van de federale koterijen die we hier aantreffen: de huidige investeringsaftrek (€430 miljoen per jaar) subsidieert de aankoop van zeeschepen, de installatie van alarmsystemen voor bedrijfswagens en camerabewaking. Bij innovatiesteun (€800 miljoen per jaar) is er dan weer steun voor inkomsten verbonden aan patenten, zelfs als de ‘nieuwheid’ van de gesteunde uitvindingen eigenlijk niet is aangetoond. Dit belastinggeld moet dringend verlegd worden naar nuttiger oorden.

Vierde werf: gezondheid en biodiversiteit. De ‘blauwdruk’ wilde koers zetten naar een belastingsysteem dat ‘beter rekening houdt met gezondheid en duurzaamheid’ en ‘de maatschappelijke kosten van consumptie en vervuiling in rekening brengt’. De voorgestelde BTW-vrijstelling voor groenten en fruit is een goed idee, maar verder blijft het vooral bij mooie voornemens. Teken aan de wand is het gunsttarief voor pesticiden, dat nog verder zou dalen. Onbegrijpelijk, in een land waar het torenhoge gebruik van deze middelen niet alleen onze natuur belaagt, maar we bovendien 4,4 miljard euro per jaar ophoesten aan gezondheidskosten vanwege pesticiden en andere hormoonverstoorders.

Dé ultieme kans

Onze natuur, gezondheid, leefmilieu en ons klimaat staan op een kantelpunt. De fiscale hervorming is dé ultieme kans voor deze regering om komaf te maken met de miljarden aan schadelijke overheidsuitgaven, en om de aanzwellende stroom ongerichte steun te verleggen naar waar we dat geld écht nodig hebben. Vivaldi moet deze kans grijpen, of er dreigen opnieuw jaren stilstand die we ons niet kunnen permitteren. Het conclaaf zal besluiten met witte rook of een pekzwarte walm.

Deze opinie verscheen ook in De Standaard