| 
Jonge activisten tussen hoop en teleurstelling
Lisa Schouppe
23 nov 2023
Wat dreef de dertienjarige Bo en Luca om zich in de strijd tegen klimaatverandering te gooien? En hoe kijken zij vijf jaar later naar hun engagement, activisme en de toekomst? We ontmoeten twee kritische adolescenten die met dankbaarheid terugkijken op deze periode, maar tegelijk ook worstelen met hun impact en weerbaarheid. “In het begin stoorden we ons enorm aan mensen die uit zelfbescherming soms wegkijken, maar vandaag doen we exact hetzelfde.”
Holy shit-moment
Op jullie dertiende kwamen jullie in de klimaatbeweging terecht, een leeftijd waarop de meeste jongeren nog volop genieten van een onbezonnen jeugd. Wanneer is jullie ongerustheid over het klimaat precies begonnen?
Luca: Toen we twaalf waren, organiseerde de mama van Bo een klimaatmars voor jongeren van Gent naar Brussel. Ik ging als bestie van Bo mee. Voor de mars gingen we naar de voorstelling van klimaatwetenschapper Pieter Boussemaere die ons vertelde over klimaatverandering, en wat de toekomst ons volgens de onderzoeksrapporten gaat brengen. Toen we buiten wandelden, dachten we: wow, we zitten in de problemen…
Bo: Die man legde de problematiek zo toegankelijk uit, dat het veel meer binnendrong dan de keren dat we het er op school over hadden gehad. Ik had nooit gedacht dat dit een crisis is die met 100 procent zekerheid ons leven zou bepalen. Toen ik dat hoorde, was dat wel een holy shit-moment.
Dat ‘holy shit’-moment resulteerde al snel in een kort engagement bij Youth for Climate en later bij Extinction Rebellion. Hoe is dat allemaal precies gegaan?
Luca: Na die lezing vertrokken we naar Brussel. De vrijdagse klimaatstakingen kwamen en zo zijn we van het ene in het andere gerold. We kwamen terecht in een community met gelijkgestemden waar we ons erg goed voelden.
Bo: De klimaatacties waren een of twee maanden voor de eerste grote klimaatmars in 2018. Het was een golf die ons heeft meegetrokken. Het is allemaal heel snel gegaan.
Hoe zijn jullie bij Extinction Rebellion terechtgekomen?
Luca: We waren gefrustreerd omdat er na de stakingen niets gebeurde en de politiek niet luisterde. We voelden dat we vastliepen en wilden meer doen dan gewoon staken.
Bo: In de zomer na de klimaatmarsen richtte mijn mama mee de Belgische tak van Extinction Rebellion (XR) op. Dat maakte de stap voor mij gemakkelijker om het anders aan te pakken.
Luca: XR is ook een laagdrempelige beweging. Het is een toegankelijke groep waar je je snel welkom voelt en die sterk communiceert via sociale media. Ze krijgt veel aandacht van de media en wordt in tegenstelling tot andere groepen als voornamelijk blanke middenklassebeweging al bij al OK aangepakt door de politie. Het gaf ons het gevoel dat we meer konden doen dan staken.
De wereld veranderen
Er bestaan heel veel manieren om beweging te brengen: activisme, lobbywerk, individuele actie,... Welke actievorm heeft volgens jullie de meeste impact?
Bo: Ik denk dat het ene niet kan bestaan zonder het andere. Zonder marsen toon je niet aan dat er draagvlak is, zonder sociale media krijgt de actie geen zichtbaarheid, zonder activisten wordt er geen druk gezet en zonder lobbyisten wordt er geen contact gemaakt met de politiek op het niveau dat zij begrijpen. Elke vorm is waardevol en maakt deel uit van één groter geheel.
Dat heb ik onderweg ook geleerd. Op een moment dacht ik dat de klimaatmarsen geen effect meer hadden, maar het is en blijft een krachtige vorm. Ze tonen niet alleen draagvlak, maar geven ook energie en zijn een kans voor een brede groep mensen om hun betrokkenheid te tonen.
Luca: Ik weet niet wat de ideale manier is om de wereld te veranderen. Maar ik voel wel dat ik boos ben op volwassenen. Zij gaan even naar de klimaatmars, gaan dan terug naar huis en vergeten de situatie. Ik heb soms het gevoel dat ze activisme gebruiken om zichzelf goed te laten voelen, maar niet om de wereld te veranderen. Terwijl we leven in maatschappij die zo vernietigend is op grote schaal. Maar iedereen doet maar verder. En dan spreek ik ook over mezelf vandaag.
Bo: Ja, het is super complex. Wat ik daarnet heb uitgelegd gaat ervan uit dat we binnen de lijnen van ons huidige systeem blijven. En dat is in theorie onmogelijk als we de volledige vernietiging van onze maatschappij willen tegengaan. Het is eerder een manier om jezelf gemoedsrust te geven…
Identiteitscrisis
Vandaag zijn jullie 18 jaar. In hoeverre heeft jullie engagement jullie leven en kijk op dingen veranderd?
Luca: Ik denk dat het een erg grote invloed heeft gehad op ons beiden. Onze jeugd speelde zich niet meer alleen thuis en op school af, waardoor we sneller zijn opgegroeid. We waren nieuwsgierig naar alles en iedereen, wilden bijleren en de wereld verbeteren. Ikzelf had ook het gevoel dat ik niet genoeg leerde op school en ben ermee gestopt.
Bo: Een groot stuk van wie ik vandaag ben, is bepaald door het klimaatactivisme. Er zijn maar weinig dingen die mij zoveel hebben bijgeleerd, doen meemaken, zien en ervaren. De veilige en verbindende omgeving van de klimaatbeweging en het omringd zijn door mensen die hetzelfde denken en voelen, heeft me mondiger en socialer gemaakt. Daar ben ik erg dankbaar voor.
Op welke realisaties zijn jullie fier?
Bo: Ik heb met mijn acties niet echt gerealiseerd wat ik voor ogen had, maar ik apprecieer wel de vele andere dingen die ik eruit heb gehaald: mijn persoonlijke groei en de verbinding die ik heb kunnen voelen met anderen.
Luca: Het klinkt egoïstisch, maar ik denk ook vooral aan wat het mij persoonlijk heeft gebracht. Het groeiproces dat ik zelf ben aangegaan en de sociale vaardigheden die ik heb gekregen: je leert vergaderen en luisteren naar anderen. Dat heeft een grote impact gehad op mezelf.
Minder ideologie, meer verbinding
Hoe kijken jullie vandaag naar de klimaatbeweging?
Luca: Ik heb het gevoel dat de klimaatbeweging vandaag te sterk met ideologie bezig is. We denken te veel vanuit onze eigen privileges na over hoe we beter kunnen leven op een mooie planeet. Maar als we echt vooruit willen, dan moeten we de connectie durven maken met mensen die zich buiten ons wereldje bevinden en bezig zijn met overleven.
We mogen de dingen niet zomaar laten gebeuren omdat ze te confronterend zijn. Waarom kunnen we vanuit de milieubeweging niet meer verbinding maken met problemen die er op dit moment zijn? Denk maar aan asielzoekers die buiten slapen. Wat als wij samen met hen de straat zouden bezetten en er een leefplek van maken? Ook voedsel is een sterk thema om verbinding te maken.
Bo: Ik denk dat het onmogelijk is om overal te helpen. We moeten zoeken naar een balans tussen iedereen meekrijgen en een gezond en leefbaar bestaan.
Balans zoeken
Zijn jullie vandaag zelf nog actief binnen de klimaatbeweging?
Luca: Mijn engagement was heel passievol. Ik ging helemaal op in de actie of ik trok me volledig terug omdat ik afstand nodig had. Omdat het te zwaar werd, ben ik uiteindelijk gestopt met activisme. Ik wil me in de toekomst wel nog engageren, maar dan binnen het sociaal activisme, omdat het mij een directer gevoel van betekenis geeft. De klimaatproblematiek is te groot voor mij om aan te pakken.
Bo: Ik zoek momenteel een balans tussen school en de jeugdbeweging waar ik erg actief ben. Als er acties zijn die me aanspreken, ga ik er wel nog steeds graag naartoe. Ik ben minder intensief betrokken, maar het blijft een plek waar ik me veilig voel, met mensen die ik graag heb.
Geforceerde onverschilligheid
Hoe kijken jullie naar de toekomst? Zijn jullie hoopvol?
Luca: De wereld ligt voor ons open en kan nog alle kanten uit. Op dit moment ben ik aan het leven op de manier die ik zelf wil, en dat is voor mij hoopvol. Dat ik nu de tijd van mijn leven heb.
Bo: Ik put hoop uit een geforceerde onverschilligheid. Ik trek me niet meer alles aan, maar hou wel een deurtje open om de dingen op het gemak op te nemen en er realistisch en rationeel naar te kijken.
Luca: Eigenlijk is dit interessant. Als veertienjarige stoorden we ons enorm aan mensen die uit zelfbescherming soms wegkijken. Want dat iedereen dat doet, houdt de wereld tegen van verandering. Maar vandaag doen we in feite exact hetzelfde.
Meer weten? In de pakkende film Planet B volgt regisseur Pieter Van Eecke de dertienjarige Bo en Luca die vechten voor een leefbare toekomst.
Bron: https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/jonge-activisten-tussen-hoop-en-teleurstellinghttps://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/jonge-activisten-tussen-hoop-en-teleurstelling
