31 maart 2017 - Vandaag beslist de Vlaamse Regering om 12.260 hectare waardevol, maar 'zonevreemd' bos beter te beschermen door de publicatie van een kaart. Hiermee wordt het in 2011 aangekondigde plan van aanpak eindelijk van kracht. "Een historische stap voorwaarts voor de bescherming van bos in Vlaanderen", reageren BOS+, Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu. Vorige maand nog schreven de organisaties een brief aan de Vlaamse regering waarin ze opriepen tot actie.

Het plan van aanpak gaat om zogenaamd 'zonevreemde' bossen die ecologisch erg waardevol zijn. "Doordat ze in een andere dan een groene bestemming liggen, vallen ze vaak ten prooi aan ontbossingen om plaats te maken voor beton", zegt Erik Grietens van Bond Beter Leefmilieu.

Omwille van die ligging werden via uitzonderingsmaatregelen veel ontbossingen toegestaan, ondanks het algemeen verbod op ontbossing in het bosdecreet. Meer dan 90% van alle aanvragen werden goedgekeurd. Vlaanderen verliest mede daardoor elk jaar ongeveer 200 hectare bos, terwijl er maar weinig bos bijkomt.

"Deze kroonjuwelen van ons bosareaal zijn nochtans onvervangbaar. Elke ontbossing van zo'n bos leidt tot onherstelbaar verlies, dat je niet kan compenseren door elders een jong bosje aan te leggen", zegt Bert De Somviele, directeur van BOS +.

Met de beslissing van de regering worden deze waardevolle bossen vanaf nu dus beter beschermd. De vele ontbossingen lokten massaal protest van burgers uit. Denk aan de strijd rond het Lappersfortbos in Brugge (2000-2010) of aan de kap van het Ferrarisbos door H. Essers in Wilrijk (2013), een terrein dat er tot op vandaag verlaten en troosteloos bij ligt.

Ontbossing van de 12.200 hectare zeer waardevol bos die op de kaart aangeduid zijn (de zogenaamde toplaag), zal voortaan enkel nog mogelijk zijn door een ontheffingsbeslissing van de voltallige Vlaamse Regering. Zij moet afwegen of het maatschappelijk belang van het project waarvoor ontbost wordt, opweegt tegen het verlies aan natuurvoordelen van dit bos. Als de regering het project weigert dan krijgt het bos een groene bestemming, en hebben eigenaars recht op compensatie.

Ellenlang traject

De totstandkoming van deze kaart en de definitieve publicatie ervan is een ellenlang traject geweest. Al in 2011 werd het plan van aanpak aangekondigd en ook de voorbije maanden werd de kwestie meerdere malen op de agenda van de Vlaamse Regering gezet en er meteen weer afgehaald, omdat er blijkbaar binnen de Vlaamse meerderheid nog discussie over bestond.

Door de beslissing van vandaag is de kaart voorlopig vastgesteld. Ze gaat nu in openbaar onderzoek: iedereen die gegronde opmerkingen heeft over de kaart, kan die de komende maanden inbrengen. Na verwerking van die opmerkingen wordt de kaart dan definitief vastgelegd. Ook de natuurbeweging kijkt met spanning uit naar de publicatie van de kaart, die ze de komende dagen aan een grondig onderzoek zal onderwerpen.

Na de maandenlange discussies binnen de meerderheid wordt dit onderzoek uitermate belangrijk. Welke verschillen zullen er te vinden zijn tussen de kaart die nu gepubliceerd wordt en de kaart die in de zomer van 2016 door het kabinet van minister Schauvliege werd vrijgegeven? Zullen belangrijke bossen waarover soms al decennialang discussie bestaat, beschermd zijn op de nieuwe kaart? Wat met het Ferrarisbos in Wilrijk bijvoorbeeld?

"Bossen zijn cruciaal voor onze toekomst. Als klimaatbuffer, voor onze gezondheid of als gezonde plek om te ontspannen. Bosbehoud is een belangrijke eerste stap. Bosuitbreiding is de volgende", zegt Chris Steenwegen, algemeen directeur van Natuurpunt. Dat is nodig: met een bosindex van zo'n 10 à 13 procent is Vlaanderen één van de bosarmste regio's in Europa.

Naast de kaart van te beschermen bossen, bekrachtigde de regering vandaag ook haar eerdere beslissing om de bosbehoudsbijdrage te verhogen van 1,98 naar 3,5 EUR/m².