Iris Verschaeve en Merel Terlien

Op 11 oktober 2016 vervelde het Vrouwen Overleg Komitee (VOK) tot Furia. Exact één maand later organiseerde de herboren vrouwenbeweging haar 45ste Vrouwendag, ditmaal in Antwerpen. In maart 2017 gaf Els Flour het voorzitterschap door aan 2 nieuwe co-voorzitters: Iris Verschaeve en Merel Terlien. Niet toevallig twee jonge vrouwen.

Iris is 32. Ze noemt zichzelf een buikfeministe, werkt in de natuur- en milieusector en heeft een grote voorliefde voor Latijns-Amerika. Vastbesloten om iets meer met dat buikfeminisme te doen, sloot ze zich enkele jaren geleden aan bij Furia. Het voorbije anderhalf jaar ging ze samen met de leden op zoek naar een nieuwe naam voor het VOK en de daarbij horende communicatie-uitdagingen. Nu is ze klaar voor haar volgende Furia-avontuur.

Merel is een gepassioneerde 29-jarige feministe. Ze werkte tot voor kort bij ella vzw, kenniscentrum rond gender en etniciteit. Het is één van haar voornaamste inspiratie- en krachtbronnen in haar persoonlijke en professionele leven. Merel is geboren in Nederland en woont sinds 2011 in België. In datzelfde jaar sloot ze zich aan bij Furia.

Waarom een duo-voorzitterschap, Merel?

De bestaande bestuursstructuren dateren uit het verleden. Vrouwen nemen nog altijd het leeuwendeel van de onbetaalde zorgarbeid op zich. Het is voor hen niet evident om daarnaast een vrijwillig bestuursengagement op te nemen. Zij zijn vaak al dubbel belast. Wij willen tonen dat het anders kan, bijvoorbeeld met twee, al ijveren we daarnaast voor structurele veranderingen. Een voorbeeld daarvan is arbeidsduurverkorting met loonbehoud. Het kunnen opnemen van bestuurswerk is nog altijd een privilege. Er zijn veel dingen waar ik mij voor zou kunnen engageren. Ik kies heel bewust voor Furia. Als feminisme niet op de sociale agenda staat ben je er zeker van dat oude (machts)mechanismen zich zullen reproduceren.

Hoe zit dat voor jou Iris?
Had je mij 2 jaar geleden gezegd dat ik co-voorzitter van Furia zou worden binnen afzienbare tijd, dan had ik eens goed gelachen. Mijn engagement binnen Furia is op enkele jaren tijd groot geworden, maar dan ook enkel omdat ik dit samen kon doen met andere gemotiveerde feministes. Het voorzitterschap klonk uitdagend, maar moest ook nog leuk blijven. Ik ben ervan overtuigd dat vrijwilligerswerk bovenal ook nog altijd met goesting moet zijn. Net daarom was een co-voorzitterschap voor ons de ideale oplossing: elkaar aanvullen, de heavy load verdelen en in volle dynamiek een sprong wagen.

Iris, sinds hoe lang noem jij jezelf al feministe? Waarom is feminisme zo belangrijk voor jou? Eerlijk? Sinds Furia. Door in deze groep actief te zijn ben ik in contact gekomen met enorm interessante en strijdvaardige vrouwen. Voor mij was dit echt aan den lijve ondervinden dat het persoonlijke politiek wordt. Een groot onrechtvaardigheidsgevoel zat er bij mij al van jongs af aan in. Ondanks het feit dat ik er naar handelde, bleef ik op mijn honger zitten. De link naar feminisme zorgde voor een kader en geeft me tools en kracht om voortdurend vragen te stellen bij bestaande machtsverhoudingen. Het geeft ongelofelijk veel energie om je via het feminisme verbonden te voelen met andere vrouwen van verschillende generaties in gelijkaardige strijd. Nu ik mezelf meer identificeer met feminisme, zie ik dat er altijd een feministe was in mij, alleen had die zichzelf nog geen naam gegeven.

Welke vrouw of feministe inspireert jou, Merel?
Ik noem mezelf een feministe sinds mijn 17de. Ik was op een jongerenreis waar ik een feministe van de andere kant van het land ontmoette met wie ik jarenlang hecht bevriend zou blijven. Zij heeft mij enorm geïnspireerd. Ik had een soulmate en was vertrokken.

Als jonge studente was ik begeesterd door de colleges van Maayke Botman en Gloria Wekker over de 'black women's movement' en kruispuntdenken. Afro-Amerikaanse feministes als bell hooks voelden zich niet thuis binnen zowel de vrouwenbeweging als de antiracismebeweging. De vrouwenbeweging hield zich enkel bezig met gender en richtte zich hoofdzakelijk op de ongelijke positie van witte (middenklasse) vrouwen. De antiracismebeweging hield zich dan weer vooral bezig met etniciteit en vergat gender meestal. Beide bewegingen hadden amper oog voor de positie van zwarte vrouwen. Nochtans hadden, en hebben, zij vaak te maken met meervoudige discriminatie. Bell hooks formuleert kritiek en ontwikkelt alternatieven vanuit een doorleefde ervaring. Uit noodzaak. To be able to breathe.

Hoe krijgt jouw feminisme dagdagelijks vorm, Iris?

Mijn feminisme krijgt vorm in de dagelijkse dingen die ik bevraag en de stereotypen die ik onderuit haal. Door met een feministische bril in het leven te staan, merk ik dat ik minder stereotiep denk en meer kijk naar de kwaliteiten en capaciteiten van mensen, ongeacht hun sekse of gender. Ik laat me niet meer leiden door scripts en rolpatronen (of ik ben daar toch op mijn hoede voor). Wat eigenlijk nog frappanter is, is hoe mijn vrienden en familie zelf meer oog hebben voor seksisme en discriminatie, en mij daar dan op attent maken. Nu ik uit de kast ben gekomen als feministe, denkt mijn omgeving mee. Dat kan ik alleen maar toejuichen. Het belang van keuzevrijheid, zonder solidariteit uit het oog te verliezen, vind ik uitermate belangrijk.

Merel, wat maakt dat jij je zo thuis voelt bij het Furia-feminisme?
Heb je even? [lacht] Het feminisme van Furia vertrekt vanuit een kruispuntperspectief dat niet alleen oog heeft voor gender, maar tegelijkertijd voor andere centrale sociale assen die mee onze positie bepalen zoals etniciteit, klasse, religie/levensbeschouwing en seksuele oriëntatie. Furia heeft altijd oog voor de posities van kwetsbare, gemarginaliseerde groepen. Voor minderheden binnen minderheden. Tegelijkertijd kijkt het ook naar boven - heeft het oog voor privileges en machtsongelijkheden. Het Furia-feminisme is kritisch, ook voor zichzelf. Voor Furia bestaat er niet één feminisme maar meerdere feminismes. Wat ik ook heel waardevol vind, is dat Furia zoveel mogelijk vertrekt vanuit de real-life ervaringen van vrouwen (v/x). Daarnaast vind ik Furia gewoon een heel aangename organisatie. Een fijne, veilige en inspirerende plek.

Wat zijn volgens jullie prioriteiten voor de Vlaamse vrouwenbeweging?
Er is veel racisme en islamofobie. Met name moslima's hebben het zwaar als 'zichtbare' Anderen. De recente uitspraak van het Europees Hof legitimeert werkgevers die om 'neutraliteitsredenen' werknemers (v/m/x) ontslaan. Het is duidelijk wie slachtoffer zal zijn van deze uitspraak. Christenen en vrijzinnigen - de meerderheid - gaan gemakkelijk door als 'neutraal'. Furia zal het recht op werk blijven verdedigen.
De strijd voor vrouwenrechten wordt daarnaast al te gemakkelijk geïnstrumentaliseerd voor een racistische of xenofobe agenda. Een voorbeeld daarvan is het incident in Keulen, ruim een jaar geleden. Wij vinden het belangrijk dat de strijd voor vrouwenrechten oprecht, feministisch én anti-racistisch is.

Een andere grote bezorgdheid zijn de recente sociaal-economische maatregelen van de federale regering die vrouwen disproportioneel hard raken. Furia blijft zich met hand en tand verzetten tegen de inperking van de IGU-uitkering voor onvrijwillig deeltijds werkenden, dit zijn vooral vrouwen tewerkgesteld in de schoonmaaksector en warenhuizen. Vrouwen die voltijds beschikbaar moeten zijn maar nooit 100% betaald kunnen werken. Voor hen is het onmogelijk om een tweede halftijdse baan aan te nemen. Die maatregel blijkt trouwens financieel nauwelijks iets op te leveren voor de overheid.

Het is voelbaar dat feminisme opnieuw leeft. De verkiezing van iemand als Trump heeft vrouwen (en mannen) wakker geschud aan beide kanten van de grote plas. Dat geeft ons hoop, want het is hard nodig. Feminisme is soms modieus en oppervlakkig geworden, geclaimd door sterke vrouwen die het feminisme vooral als iets individueels en commercieels zien. Furia wil erop blijven hameren dat het een ons-verhaal is, en dat feminisme een bedreiging moet zijn, in plaats van een catchy quote. Wij willen diepgaande verandering, en dat is nu eenmaal niet aaibaar maar wel hard nodig als we willen gaan voor een solidaire samenleving.

Furia is een Nederlandstalige feministische denktank en actiegroep die ijvert voor een meer gelijke en solidaire samenleving. Furia heeft haar wortels in de tweede feministische golf. Bij Furia ontmoetten feministes elkaar over de zuilen heen. Vandaag de dag is Furia nog steeds dé pluralistische thuishaven van kritische, individuele feministes. Furia organiseert in samenwerking met een lokaal platform jaarlijks de nationale Vrouwendag op 11 november. Daarnaast prikkelt ze het publieke debat met eigenzinnige analyses en voorstellen en zet ze haar schouders onder kleinere feministische activiteiten voor leden en het grote publiek. Het kloppend hart van Furia is gevestigd in het Brusselse Amazonegebouw waar de leden maandelijks samenkomen om te discussiëren.