Nog nooit iets dergelijks meegemaakt
Dat is de hoofdtoon in de Amerikaanse berichtgeving...
Een orkaan, die dagen blijft hangen met stortregens. Een orkaan over Houston, de industriële stad met de grootste petrochemische concentratie ter wereld, groter dan het petrochemisch complex in de Antwerpse haven. Een orkaan die een gebied twee maal zo groot als België en Nederland tesamen onder water zet. Meer regen nu al, dan over een heel jaar, en het kan ook nog dubbel zoveel worden. Twee maal zoveel regen als de orkaan Katrina die New Orleans vernielde.

Harveystorm in Amerika en de "vergeten Harvey storm" in Azië
De Amerikaanse berichtgeving zou beter ook wat meer oog moeten hebben voor wat zich wereldwijd afspeelt. Dat zou veel verklaren.
Op dit zelfde moment gaat een hevige storm te keer over India, Nepal, Bangladesh... Een "vergeten" Harvey storm noemde een journaliste van de BBC het, omdat in de wereldpers daar niet over gesproken wordt. Gisteren woensdag 30 augustus werden er al meer dan 1500 doden geteld in de drie landen. Een derde van Nepal en een derde van Bangladesh zou onder water staan. Massale vernietiging van de oogsten. In de volgende maanden kunnen we armoede en hongersnood verwachten. 41 miljoen mensen in de Aziatische landen zijn getroffen. Bitter weinig berichtgeving in de westerse pers.
Deze extreme stormen vullen het ellenlange rijtje aan van extreme fenomenen wereldwijd: een afwisseling van hittegoven, langdurige droogtes en dan weer stortregens en overstromingen. Het zijn géén geïsoleerde fenomenen. Allen hebben zij onrechtstreeks dezelfde oorzaken: Toenemende en blijvende opwarming tot in de diepte van het oceaanwater. Tegelijk met een relatieve afkoeling van de hoger atmosfeer boven 10 à 15 kilometer hoogte, omdat de broeikasgassen op die hoogte de uitstralende warmte van de aarde tegenhouden. De gradiënt, het verschil in temperatuur aan het wateroppervlak en in de hogere atmosferen is de aandrijfkracht die windhozen, cyclonen, taifoens, hurricanes of andere orkanen doet ontstaan.

Stop met ontkennen van de klimaatimpact
We lezen het telkens weer in de westerse berichtgeving: "Orkaan Harvey wordt niet veroorzaakt door de klimaatverandering, maar de klimaatverandering verergert de orkaan Harvey". Welja, het zal de 30.000 daklozen in Houston veel uitmaken dat de klimaatverandering niet rechtstreeks maar onrechtstreeks hun ellende veroorzaakt heeft. Nodeloze discussie, spelen met woorden? Toch niet. Het is een verfijnde vorm van klimaatscepticisme. Wel erkennen dat er een klimaatverandering is. Maar het oorzakelijk verband met de menselijke ellende ontkennen. De klimaatverandering is in de eerste plaats een politiek probleem van verkeerde beleidskeuzes, van korte termijn denken en winstbejag.
Natuurlijk heeft elk weerfenomeen, afzonderlijk genomen, haar eigen specifieke oorzaken, in een verschil in temperaturen en een verschil in lage en hogedrukgebieden, gecombineerd met overheersende winden en de invloed van plantengroei en geografie. Maar dat die fenomenen verschillende malen meer voorkomen en steeds extremer worden heeft alles te maken met de klimaatverandering. Die wordt veroorzaakt door de verbrandingsgassen uit onze schoorstenen en de uitlaatgassen van ons wagenpark. Dat wordt verergerd door de algemene ontbossing wereldwijd, het ontaarden van landbouwgronden, het vernietigen van de maritieme ecosystemen als mangrovebossen en koraalriffen... Allemaal zaken waardoor steeds minder CO2 terug uit de atmosfeer kan gehaald worden en steeds meer CO2 zich opstapelt enerzijds in de hoger atmosfeer op 10-15 kilometer hoogte en anderzijds ook steeds meer CO2 in het oceaanwater terecht komt wat verzuring en afsterven van plankton meebrengt.
Dat verfijnd klimaatscepticisme wilt vermijden dat de mensen het huidig beleid in vraag gaan stellen.

Petrochemische ramp. En hoe lang zal de kerncentrale nog draaien?
In het laagland tussen de Golf van Mexico en het centrum van de stad Houston liggen de raffinaderijen en petrochemische fabrieken. Vlak tegen de bewoning ten noordoosten en ten zuidoosten van de stad. Vrijdag 25 augustus gingen al 15 raffinaderijen, waaronder Shell, in noodstop. Algemeen affakkelen van de producten in de installaties. Zwarte rook en prikkelende stank over de woningen.
Donderdag 31 augustus, een volle week van stortregens later, krijgen we te horen dat de chemische fabriek Arkema Inc meer dan anderhalve meter onder water staat. De elektrische stroom valt dan natuurlijk uit. De koelinstallaties werken niet meer. De één na de andere opslagtank met peroxides ontploft. Ze kunnen het niet meer tegenhouden. Alle personeel en de mensen 2 kilometer in het rond worden geëvacueerd.
Dat is het topje van de ijsberg. De streek kent ook wat bodemvervuiling van petrochemische aard uit het verleden. Die wordt door de overstromingen uitgespoeld en verspreid over het woongebied. Reken daarbij de nieuwe vervuiling door bijkomende lekken. We hoorden dat een pijpleiding brak, omdat ze door de watervloed opgetild werd.
Ongerustheid is ook geoorloofd over de olieboorplatforms in de Golf van Mexico. We hoorden dat de bemanning geëvacueerd werd en dat de platforms onbemand achterblijven. Bij de storm Katrina leidde dat al tot aanzienlijke lozingen van olie in zee. Er staat ons nog iets te wachten.
De kerncentrale van Houston met haar twee reactoren, ligt wat meer landinwaarts, en haalt haar koelwater van de Colorado rivier, die in volume vijftig keer gezwollen is. Na de Fukushima ramp van 2011 in Japan, werd deze kerncentrale geïnspecteerd op een gelijkaardige tsunami vanuit de zee. Dat zou geruststellend geweest zijn. Maar nu komt de overstroming van de andere kant, van landinwaarts. Eergisteren maakte de antinucleaire beweging in Houston zich ten zeerste ongerust omdat het water al één meter onder de muren staat. Ongerustheid te meer omdat de bemanning van de centrale niet afgelost wordt en oververmoeid overuren klopt. Want door de overstroming kunnen heel wat arbeiders niet meer op hun werk geraken.

Heropbouwen en aanpassen aan toekomstige stormen, een dure prijs die we betalen voor het verkeerde klimaatbeleid...
30.000 woningen weggevaagd, andere ondergelopen en besmeurd. Elektrische stroom die overal uitvalt. Tekort aan drinkbaar water. Heel de voedselbevoorrading die vierkant draait. Fabrieken en diensten die stilliggen omdat de werknemers hetzij niet meer tot daar geraken, hetzij wel andere zorgen voor hun familie aan hun hoofd hebben. Onze westers maatschappij is niet bestand tegen het veranderend klimaat.
De sociale dienstverlening blijkt benedenmaats georganiseerd in Houston. Preventieve maatregelen werden te laat genomen. Veel werd aan de mensen zelf overgelaten. Tegelijk zien we een fenomenale spontane inzet van de mensen zelf, van allerlei solidaire initiatieven. Het toont dat er een basis bestaat voor een sociaal voelende maatschappij die een klimaatvriendelijk beleid zou willen ondersteunen.

Wiebe Eekman
31 augustus 2017