Het plan van de minister voor Pensioenen over belastend werk bij de overheidsdiensten toont opnieuw de hele gedachte achter de pensioeningrepen van de regering-Michel. Het geeft ook een bitter voorsmaakje van het algemene puntensysteem voor pensioenen: langer werken voor een volledig pensioen, ondanks zwaar of belastend werk. Of: vroeger uitstappen, ook bij zwaar werk, betekent een lager pensioen.

De minister zweert bij hoog en laag dat niet iedereen tot 67 jaar zal moeten werken omdat er rekening zal worden gehouden met de zwaarte van het werk, de mate waarin het werk belastend is. Dit werd besproken door de vakbonden, werkgeversorganisaties en de regering in het Nationaal Pensioencomité. Maar daar werd geen overeenstemming bereikt. Wij hadden een concrete methode voorgesteld op basis van objectieve elementen om te bepalen hoe belastend/zwaar een beroep is, maar de werkgevers hebben dat geblokkeerd. Zij vrezen hiermee de deur te ver te openen om zware beroepen te erkennen... Voor werkgevers is enkel nachtwerk zwaar werk.

Nu heeft de minister de teugels weer in handen. Hij is van plan zijn eigen opvattingen over belastend werk op te leggen. Het systeem dat hij wil invoeren, in eerste instantie voor de overheidsdiensten, berust in feite op een puntensysteem dat al een voorbode is van het algemene pensioen met punten.

Puntensysteem
Hoe zou dat werken? Vier elementen zouden bepalend zijn:

- de fysieke belasting;
- de arbeidsorganisatie (bijvoorbeeld flexibele uurroosters);
- verhoogde veiligheidsrisico's;
- mentale of emotionele belasting. Dit zou alleen meetellen in combinatie met een ander element.

Er zal een lijst van functies worden opgesteld en aan elk van die functies zal dan één of meerdere coëfficiënten worden toegekend. Er zouden drie coëfficiënten zijn: 1,05 voor één element; 1,10 voor twee en 1,15 voor meer dan twee elementen.

Het zou volstaan om de loopbaanjaren (het aantal gewerkte jaren) te delen door deze coëfficiënten om een datum te krijgen om toegang te hebben tot het vervroegd pensioen. Maar de algemene toegangsregels voor het vervroegd pensioen blijven van toepassing. Dit wil zeggen dat je een loopbaan van 44 jaar moet hebben om op 60-jaar te kunnen vertrekken, 43 jaar voor pensionering op 61 jaar en 42 jaar loopbaan om op 63 jaar met pensioen te kunnen.

Als een (statutaire) ambtenaar een functie bekleedt met twee elementen, wordt dus een coëfficiënt van 1,10 toegekend en kan hij dus na 40 jaar loopbaan met vervroegd pensioen gaan (44 : 1,10 = 40).

Een ambtenaar die een coëfficiënt van 1,15 zou toegekend krijgen, moet dan 38 jaar en 4 maanden presteren. Desalniettemin zal hij of zij sowieso niet vóór zijn 60ste met vervroegd pensioen kunnen.

Dit betekent dus dat je iets minder dan 37 jaar effectief gewerkt moet hebben in een beroep dat aan drie elementen voldoet om op 63 jaar met vervroegd pensioen te kunnen (42 : 1,15 = 36,52).

Om op 60 jaar met pensioen te kunnen gaan moet je 41,9 jaar (44 : 1,05) in een job met één belastend element gewerkt hebben.

Strenge specifieke regels

Bij dit alles zouden enkele specifieke regels gelden.

- De coëfficiënt wordt enkel toegepast na vijf jaar belastend werk. Het moet niet gaan om vijf aaneensluitende jaren.
- Het nieuwe stelsel zou slechts rekening houden met prestaties vanaf 1 januari 2019. Er wordt voorzien in een overgangsperiode voor diegenen met een loopbaan die over het oude en het nieuwe systeem heen loopt. Dat wordt nog ingewikkeld en zeer ongunstig voor de ambtenaren, in vergelijking met de huidige situatie. De periodes van vóór 2019 zouden worden erkend als het gaat om een zelfde functie die uitgeoefend wordt in 2019 en de periodes uit het verleden daar onmiddellijk aan voorafgaan. Concreet moet je die functie dus ook uitoefenen op 31 december 2018. De periodes uit het verleden kunnen voor maximaal vijf jaar gelden.
- De coëfficiënt zou enkel van toepassing zijn op daadwerkelijk gepresteerde periodes. De gelijkgestelde periodes worden niet in rekening gebracht.
Ziekte, zwangerschap, arbeidsongevallen en loopbaanonderbrekingen zouden dus niet meetellen. Ben je een half jaar ziek, dan wordt dat behandeld voor je pensioen alsof je niet meer in de als zwaar werk erkende functie werkt. Ook naar vrouwen toe doet dit vragen rijzen: moederschapsrust wordt dan niet meer gelijkgesteld als gewerkte periode ... En wie in een functie werkt met een verhoogd veiligheidsrisico, maar door een arbeidsongeval een tijd niet kan werken, verliest dus ook. Is dit de voorbode van een verstrenging van de toegangsvoorwaarden voor het vervroegd pensioen waar vandaag gelijkstellingen meetellen?

Onvolledig pensioen
Hoewel je als ambtenaar vervroegd met pensioen zal kunnen gaan, zal je geen pensioen krijgen voor een volledige loopbaan, maar pensioen evenredig met je aantal loopbaanjaren. Een onvolledig pensioen dus.

Tenzij je je carrière verlengt. In dat geval krijgt je een bonus voor elk jaar zwaar werk waarmee je verlengt. Deze bonus zou worden berekend op basis van de pensioenbesparingen die voortvloeien uit het feit dat je als ambtenaar níet met vervroegd pensioen gaat.

Die bonus zou echter variabel zijn in functie van de algemene levensverwachting. Het is echter zo dat zwaar werk de levensverwachting voor de betrokken werknemer verlaagt. Terwijl de algemene levensverwachting hoger ligt. Die werknemers zouden dus dubbel gestraft worden: ze moeten hun zwaar beroep langer uitoefenen voor een volledig pensioen én de bonus hangt af van een levensverwachting die niet strookt met hun situatie.

Ook in het algemene puntensysteem voor pensioenen zou de bonus overigens op die manier berekend worden.

Bitter voorsmaakje
Het is dus nog niet zo ver, maar het is duidelijk dat de minister via dit systeem van zwaar/belastend werk in de openbare sector, alvast het puntensysteem wil toepassen. Het is ook zeer duidelijk dat hij de gelijkgestelde periodes viseert.

Ons voorstel = zekerheid. Het puntensysteem van de regering = onzekerheid

Onze pensioengarantie
- Minimumpensioen van 1500 euro
- Je pensioen berekend op 75% van je gemiddeld loon
- De pensioenleeftijd op 65 jaar

Puntensysteem regering
- Onzeker pensioenbedrag
- Berekend op 47,8% van het gemiddeld loon
- Onzekere pensioenleeftijd