Persbericht Platform Recht voor Iedereen. Brussel, 22 juni 2018. Het arrest van het Grondwettelijk Hof van 21 juni 2018 dat de forfaitaire bijdrage in de juridische tweedelijnsbijstand ongrondwettelijk verklaart is een belangrijke overwinning voor de dertigtal verenigingen die in beroep gingen tegen deze hervorming. Toch blijft ook na dit arrest het recht op toegang tot de rechter voor veel mensen uiterst precair.

Een stap vooruit

Toen Minister Geens in 2016 remgeld invoerde op diensten van een pro deo advocaat schoten de organisaties die samen het platform Recht voor Iedereen vormen onmiddellijk in actie: naast de invoering van BTW op de diensten van advocaten, de verstrenging van de voorwaarden en de procedure om een pro deo advocaat te bekomen, verhoogde de invoering van een remgeld opnieuw de drempel voor mensen met een laag inkomen om naar de rechter te stappen. Het recht op toegang tot de rechter werd zo voor veel mensen een illusie. Dit terwijl onze Grondwet uitdrukkelijk bepaalt dat iedereen recht heeft op juridische bijstand en dat de wetgever geen afbreuk mag doen aan het bestaande niveau van bescherming van dit recht.

Gisteren gaf het Grondwettelijk Hof ons alvast wat betreft het remgeld, gelijk. De rechters van het Grondwettelijk Hof stelden uitdrukkelijk  dat het inderdaad tegenstrijdig is om een financiële bijdrage te vragen aan mensen die aanspraak maken op een pro deo advocaat juist omdat ze niet over de nodige middelen beschikken om die advocaat zelf te betalen. De rechters drukten de wetgever ook met de neus op de feiten: de invoering van een forfaitaire bijdrage van 50 euro is geen faits divers en betekent voor mensen met weinig bestaansmiddelen een aanzienlijke achteruitgang die onverenigbaar is met artikel 23 van de Grondwet dat het recht op juridische bijstand waarborgt aan iedereen.

De rechters van het Grondwettelijk Hof waarschuwen ook: de wetgever mag weliswaar bepalen dat het recht op juridische bijstand afhankelijk is van het bewijs dat men beschikt over “onvoldoende bestaansmiddelen” maar dit juridische begrip moet wel zo worden ingevuld dat iedereen die enkel toegang heeft tot justitie dankzij de juridische bijstand ook echt een beroep kan doen op een pro deo advocaat.

Nood aan een grondige hervorming

Ondanks die belangrijke stap vooruit blijft het recht op toegang tot de rechter ook na dit arrest van het Grondwettelijk Hof voor veel mensen nog steeds problematisch. De organisaties die deel uitmaken van het Platform Recht voor Iedereen ontmoeten dagelijks mensen die er bijvoorbeeld niet in slagen tijdig de nodige documenten bij elkaar te zoeken om aan te tonen dat ze recht hebben op een pro deo advocaat of die door de beperkte beschikbaarheid van toegankelijk juridisch eerstelijnsadvies niet weten dat ze in hun recht zijn en recht hebben op een pro deo advocaat.

Voor al die mensen blijft het Platform Recht voor Iedereen ijveren voor een grondige hervorming van de eerste- en tweedelijns juridische bijstand en voor een effectief recht op toegang tot de rechter voor iedereen.

Het platform vraagt dan ook aan de minister van justitie om snel het debat te openen over hoe we in België een juridische bijstand kunnen creëren die ook in de 21ste eeuw aan iedereen het recht op toegang tot de rechter kan waarborgen.

De verzoekers :

Aimer Jeunes, *Association pour le Droit Des Etrangers, *Association Syndicale des Magistrats, ATD Quart Monde en Belgique – ATD Vierde Wereld in België, Belgisch Netwerk Armoedebstrijding - Réseau belge de Lutte contre la Pauvreté, *Atelier des droits sociaux, *Service droit des jeunes, Défense des Enfants – International – Belgique – Branche francophone, *CIRE - Coordination et Initiatives pour et avec les Réfugiés et Etrangers, Intact, *Ligue des droits de l’Homme, *Ligue des familles, Luttes Solidarités Travail, Organisatie voor Clandestiene Arbeidsmigranten, Médecins du Monde, *Medimmigrant, Planning familial Leman, Point d’appui, *Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté, Service d’action sociale bruxellois, Service international de recherche, d’éducation et d’action sociale, Service social de solidarité socialiste, *Syndicat des Avocats pour la Démocratie, Ulysse, Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Woman’do et des CPAS d’Evere, de Forest et de Saint-Gilles.

*Leden van het Platform Recht voor Iedereen