Diepe bezorgdheid om de wet over de Joodse natiestaat

Op 19 juli 2018 stemde de Knesset de Basic Law. De wet, gestemd met 62 stemmen voor, 55 tegen en 2 onthoudingen, definieert Israël als "de natiestaat van het Joodse volk". Pax Christi noemt de wet verontrustend, omdat zij de bevolkingsgroepen in het land verder uit elkaar drijft.

Recente historische gebeurtenissen zoals de 70ste verjaardag van de stichting van de staat Israël en de 70ste verjaardag van de Palestijnse Nakba (catastrofe) hebben in Israël op politiek vlak geen kentering teweeggebracht. De kloof tussen Israëli en Palestijnen is integendeel nog dieper geworden. De polarisering tussen de twee gemeenschappen is verregaander dan ooit. De huidige politieke leiders hebben geen enkele stap gezet om een politieke oplossing te zoeken voor een conflict dat al decennia aansleept. Binnen de VN werd het afgelopen jaar scherp gereageerd op de Israëlische schendingen van het internationaal recht via rapporten en resoluties, maar Israël legt deze naast zich neer en negeert hiermee de eisen van de internationale gemeenschap om het internationaal recht te respecteren. De onderlinge geschillen tussen de Palestijnse fracties (Hamas in Gaza en Fatah in de Westoever) worden aangewakkerd en politiek gerecupereerd. De huidige politieke ontwikkelingen maken de dialoog tussen Israël en Palestina zo goed als onmogelijk.

De Basic Nation State Law of de Basiswet van de natiestaat

De meest ingrijpende recente beslissing van de Knesset, het Israëlisch parlement, is de herziening van de Basiswet van de natiestaat. De wet, gestemd op 19 juli 2018, definieert Israël vanaf nu als "de natiestaat van het Joodse volk". De 11 artikels van de basiswet tezamen vormen de grondwet van de staat Israël. Met 62 stemmen voor, 55 tegen en 2 onthoudingen heeft de herziening van de basiswet het maar nipt gehaald, wat de controverse in eigen land aantoont. In de hele wereld werd de wet onthaald op kritiek, ook binnen de Joodse diaspora.

De nieuwe wetgeving is verontrustend, want volkomen in strijd met het democratisch principe van de gelijkheid van alle burgers. Deze wet biedt geen enkele grondwettelijke waarborg meer voor de rechten van een deel van de inheemse bevolking en andere minderheden in het land. Arabische burgers in Israël, die 20 % van de bevolking uitmaken – onder wie Arabisch-Palestijnse moslims, christenen, druzen en bedoeïenen – worden door de nieuwe wet volledig uitgesloten. We spreken hier over 1,5 miljoen Israëlische burgers die zichzelf als Arabische Israëli zien. Zo staat er in de basiswet dat enkel het Joodse volk, binnen Israël, recht heeft op zelfbeschikking. De Arabische taal is ondertussen gedegradeerd tot een taal met een "uitzonderlijke status"; het Hebreeuws is nu de enige officieel erkende landstaal. Verder staat er in de wet dat de veiligheid van "leden van het Joodse volk" zal worden nagestreefd, mochten zij door hun Joodse identiteit of burgerschap in gevaar komen. Als deze expliciete vermelding betekent dat niet-Joden geen bescherming krijgen, dan is dat een fundamenteel gevaar voor niet-Joodse burgers. De wet discrimineert volkeren onderling, wat neerkomt op een miskenning van de waardigheid van elke individuele burger. De politieke impact van het joodse geloof op de Israëlische samenleving is meer dan ooit een realiteit. Dit verhoogt de binnenlandse spanning, want 65% van de Joodse inwoners van Israël is niet-gelovig.

Door Israël te definiëren als een exclusief Joodse staat, ondermijnt de wet het democratisch karakter, dat Israël nochtans naar voor blijft schuiven als een wezenlijk kenmerk van haar staat. De Joodse identiteit wordt in Israël steeds nadrukkelijker bepaald door een minderheid van orthodoxe en ultraorthodoxe joodse gemeenschappen, die geen etnisch en religieus pluralisme in "hun land" dulden. De wet discrimineert niet alleen 20% van de bevolking van Israël, nl. de niet-joden, maar creëert ook schisma's tussen de joden onderling.

De wet moedigt de uitbreiding van nederzettingen aan

Een ander conflictaanjagend element uit de wet is het artikel dat stelt dat de staat de ontwikkeling van Joodse nederzettingen op Palestijns grondgebied beschouwt als van nationaal belang en er alles aan zal doen om de vestiging en consolidatie van deze nederzettingen aan te moedigen en te promoten. Dat brengt het eigendomsrecht van Palestijnen en christelijke Kerken in gevaar. Het bestaan en de constante uitbreiding van nederzettingen in de Bezette Gebieden is in strijd met het internationaal recht en gaat in tegen alle VN-resoluties ter zake. De verdere bouw van Joodse nederzettingen staat een oplossing van het conflict in de weg.

Jodendom, islam en christendom maken deel uit van het Heilige Land

Welke impact zal de Basiswet hebben op de andere religies in het land, voornamelijk de islam en het christendom? Samen met het jodendom vormen deze twee religies het karakter en de identiteit van het Heilige Land. De ene kan niet zonder de andere. Zij bestaan en hebben een belangrijk aandeel in een land dat door deze drie godsdiensten is geïnspireerd. Het Heilige Land en al zijn heilige plaatsen maken deel uit van drie religieuze tradities en culturen. Jeruzalem moet gedeeld worden, zoals vermeld in de VN-tekst over Palestina uit 1947. In de Basiswet stelt Israël echter dat Jeruzalem de ongedeelde en unieke hoofdstad van Israël is. De stad kan echter niet exclusief toebehoren aan één godsdienst of één bevolkingsgroep, ten nadele van de andere. Jeruzalem is een stad van drie religies en twee volkeren.

De wet sluit uit, niet in

De belangrijkste conclusie van deze historische stap is dat de Basiswet uitsluit, meer dan dat ze 'insluit'. Zij versterkt de institutionalisering van racisme en discriminatie, en slaat de hoop op gelijkheid aan diggelen. Elke staat zou de rechten van autochtone minderheden moeten erkennen en het behoud van hun collectieve identiteit moeten waarborgen. Vrijheid van godsdienst en religieuze identiteit, die gegarandeerd zouden moeten zijn voor alle Israëlische burgers, staan nu op het spel.

Doorbreek de spiraal van stilte!

Zoals de zaken er nu voorstaan, domineert de staat Israël het hele land, exploiteert het als zijn eigendom en bevoorrecht hij enkel Joodse burgers. Het lijkt erop dat Israël in de Westoever en in Gaza zonder omzien zijn eigen gang gaat en wegkomt met maatregelen die een nefaste impact hebben op Palestijnse burgers. De financiële steun voor het UNRWA, het VN-agentschap dat zich ontfermt over Palestijnse vluchtelingen, is teruggeschroefd, waardoor dat op een faillissement afstevent. Minder zorg en voorzieningen voor burgers zijn daarvan het gevolg, in het bijzonder voor de vluchtelingen.

Zonder druk van binnenuit en van buitenaf, gekoppeld aan nieuwe inzichten, is toenadering tussen Israëli en Palestijnen over een rechtvaardige manier om het land te delen onrealistisch.

We moeten allen de inspanningen voortzetten om vrede en rechtvaardigheid te bekomen tussen het joodse en het Palestijnse volk, en tussen Israël en de Arabische en islamitische wereld. Als Israël tot vrede wil komen met de Palestijnen en de ruime omliggende regio, is er geen andere optie dan zich op een vredevolle manier te integreren in de geografische en politieke regio waarin het zich bevindt.