Het Rekenhof heeft onlangs een alarmerend rapport gepubliceerd over een cadeau aan onze ondernemingen dat weinig bekend is bij het grote publiek: de Vrijstellingen van doorstorting van bedrijfsvoorheffing[1]. De uitdaging is financieel (€ 2,9 miljard) en sociaal, gezien de impact van deze maatregel op de arbeidsomstandigheden.

“Vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing”, zei u?

Een woordje uitleg. Het gaat over de automatische vrijstelling van doorstorting van een deel van de roerende voorheffing. Meer concreet wordt de volledige roerende voorheffing ingehouden op het brutosalaris van de werknemer (zijn nettoloon wordt dus niet verhoogd), maar een deel blijft in de kas van de onderneming. Dit belastingmechanisme werd in 2004 gecreëerd en was alleen bedoeld voor bedrijven die ploegendiensten en nachtarbeid gebruiken. Sindsdien is deze maatregel uitgebreid naar andere gebieden (overuren, onderzoek en ontwikkeling, sport, ...) en zijn de uitkeringspercentages aanzienlijk gestegen: van € 198 miljoen in 2005 tot € 2,9 miljard in 2017.

Aandachtspunten van het Hof zijn er genoeg. Een bloemlezing:

• De doelstellingen van de meeste vrijstellingen zijn niet concreet en niet meetbaar. In het rapport lezen we in het bijzonder: "aan die maatregelen gingen geen studies over de impact vooraf om de overheidsbeslissing te kunnen onderbouwen". Conclusie: het is onmogelijk om een maatregel te evalueren die nochtans € 2,9 miljard vertegenwoordigt.
• In termen van controle is het rapport nog ernstiger: alleen a posteriori, soms onbestaand en blindelings. De controles die nog steeds door de belastingautoriteiten worden uitgevoerd, resulteren echter in een op twee gevallen in belastingherzieningen. De Rekenkamer wijst ook op "moeilijkheden bij het interpreteren en punten van onenigheid" die hebben geleid tot een complete afwezigheid van controle in 2018 van de vrijstelling omwille van "onderzoek en ontwikkeling" en "ploegendienst en nachtdienst". Dat wil voor beide samen zeggen: € 2,3 miljard ongecontroleerd

Geen blanco cheque / Stop initiatieven die de gezondheid schaden

ABVV Scheikunde en ABVV Petroleum hadden reeds aan de alarmbel getrokken bij de ontwikkeling van deze blanco cheque die deze vrijstelling van roerende voorheffing werkelijk is. Andrea Della Vecchia, woordvoerder voor de vakbond, wijst voornamelijk op de ondersteuning die de overheid zo biedt aan meer ploegen- en nachtarbeid: "Is het ethisch verantwoord om dit arbeidsregime blindelings te ondersteunen terwijl het medisch bewezen is dat het de gezondheid schaadt? En waarom bedrijven fiscaal aanmoedigen om overuren te promoten als die een negatief effect hebben op de werkgelegenheid en op de balans tussen werk en privéleven?". Het verslag van het Rekenhof verplicht beleidsmakers om dit mechanisme te herzien.

"Onze verwachting voor de volgende regering is duidelijk: stop deze blanco cheque, stop de steun aan bedrijven die schadelijk is voor de gezondheid en het welzijn van de werknemers. Tot slot, bemerk de ongelijke behandeling, die is opvallend: € 2,9 miljard ongecontroleerde hulp versus 10 cent salarisverhoging. Waar is de sociale rechtvaardigheid? "