De vakbond mikt op 1) het recht op een waardig loon, 2) het recht op beperkingen inzake arbeidsduur en werktijden en 3) het recht op veilig en gezond werk.

Op 10 juni start de Internationale Arbeidsconferentie in Genève. Die loopt tot 21 juni. De Conferentie is dit jaar ook een eeuwfeest. Want de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) wordt 100. Onder leiding van directeur-generaal Guy Ryder wordt op de conferentie echter vooral vooruit gekeken. Hoe kan de IAO in de komende 100 jaar van betekenis blijven? En dat gegeven de snelle veranderingen in de wereld van het werk. En dus komt dit eeuwfeest eerst en vooral in het teken te staan van een grondige bezinning over de toekomst van de arbeid en bij afgeleide van de IAO.

Het debat over de toekomst van de arbeid wordt te vaak herleid tot het effect van de nieuwe golf van technologische innovaties. De IAO trekt dit open. Wat met de klimaatopwarming? Met de migratie? Met de globalisering? Met het oprukken van nieuwe business modellen, gericht op de grootste flexibiliteit aan de laagste kost? Wat met de nieuwe arbeidsvormen, in het spoor daarvan?

De IAO heeft deze vragen bijzonder ernstig aangepakt door een Wereldcommissie aan het werk te zetten: de Global Commission for the Future of Work, een beperkte groep van toppolitici (de Zuid-Afrikaanse president Matamela Cyril Ramaphosa en de Zweedse eerste minister Stefan Löfven) , wetenschappers en vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers (met onder meer Luc Cortebeeck, erevoorzitter van het ACV). In januari leverde de Commissie een indrukwekkend rapport af over de uitdagingen. En met oplossingen. Met als meest vergaande voorstel om de wereldwijde sokkel van fundamentele arbeidsnormen aan te vullen met drie nieuwe rechten. Vandaag bevat die sokkel vijf basisnormen: geen kinderarbeid, geen dwangarbeid, geen discriminatie, syndicale vrijheid en recht op collectieve onderhandelingen. De Global Commission stelt voor drie andere rechten mee centraal te stellen: het recht op een waardig loon, het recht op beperkingen inzake arbeidsduur en werktijden en het recht op veiligheid en gezondheid. Met als leidraad ook om die rechten een zo breed mogelijke dekking te geven. Dus niet enkel de werknemers in klassieke zin, maar gelijk wie die in afhankelijkheid zijn kost moet verdienen. Want er duiken steeds meer nieuwe arbeidsvormen op, met werkenden die verstoken blijven van de gewone arbeidsbescherming en van de sociale zekerheid. Zoals in eigen land de mensen die voor digitale platformen werken. De vorige regering besliste zelfs om die elke sociale bescherming te ontnemen, zolang ze geen 6.130 euro per jaar verdienen via een erkend platform.

Bedoeling is nu dat er, vertrekkend van het commissieverslag, een IAO-verklaring over de toekomst van de arbeid tot stand komt op de Internationale Arbeidsconferentie. En dan liefst een met inhoud, een die bakens verzet, gericht op een versterking van de rechten van wie door arbeid zijn brood moet verdienen. Gemakkelijk wordt dat niet. Want er is al aardig wat weerwerk van de werkgevers. Met steun ook van tal van regeringen die niet zo tuk zijn op een versterking van werknemersrechten.

Van MeToo naar een IAO-conventie

Tweede belangrijke inzet van deze Conferentie: een nieuwe IAO-conventie afronden over geweld op het werk. Vorig jaar had al een eerste bespreking plaats. Die kreeg onverwacht veel rugwind door de MeToo-beweging tegen seksueel geweld. Maar er zal nog veel overtuigingswerk nodig zijn. En niet enkel naar de werkgevers, maar zeker ook naar een reeks van individuele landen. Omdat, afhankelijk ook van culturele en religieuze tradities en ontwikkelingen, bepaalde landen een totaal andere kijk hebben op de omgangsvormen tussen mannen en vrouwen. Of over hoe je hoort om te gaan met holebi’s en transgenders. Zelfs in eigen land zie je de achterhoedegevechten. De druk is desalniettemin groot om de conventie dit jaar te af te ronden op het eeuwfeest.

24 landen op het matje

Naar controle op het naleven van arbeidsnormen zal op deze Conferentie weer zeer veel energie naartoe gaan. ACV voorzitter Marc Leemans is al jaren woordvoerder van de werknemers in de Commissie voor de Toepassing van de Normen. Daar moeten elk jaar 24 landen voorkomen, overwegend voor de schending van arbeidsnormen die ze nochtans eerder hebben geratificeerd. De lijst van landen wordt pas bij het begin van de conferentie vastgelegd, in overleg tussen werkgevers en werknemers. Tegelijk wordt bij de aanvang van de werkzaamheden van de commissie ook voor het geheel van landen bekeken hoe het is gesteld met de naleving van een welbepaalde set van normen. Dit keer gaat dat over de sociale bescherming.