De prijs voor de democratie die ieder jaar op 21 juli om 19 u uitgereikt wordt in Gent op het Walter De Buckplein (aan St Jacobs) gaat dit jaar naar Youth for Climate. Wij brengen u de jurymotivatie, de samenstelling van de jury en de historiek van deze prijs die voor het eerst uitgereikt werd in 1992 n.a.v. de “Zwarte Zondag” in 1991.

Jurymotivatie Laureaat Prijs voor de Democratie 2019: Youth for Climate, Anuna, Kyra, Adelaide en de klimaatspijbelaars. En Greta Thunberg.

De grote mobilisatie van middelbare scholieren was ongezien en indrukwekkend. Het is de eerste keer in de geschiedenis dat het thema klimaat zo bespreekbaar is geworden: thuis, in de familiekring, op café en op het werk. YFC heeft klimaat op de politieke agenda gezet. Normaal beheerst een betoging het nieuws maar een dag. Zij hebben de agenda veel langer bepaald, ook al kunnen ze niet professioneel mobiliseren zoals de vakbonden dat kunnen.

De acties die de scholieren het voorbije half jaar ondernamen om onze regeringen onder druk te zetten om adequate maatregelen te nemen t.a.v. de klimaatverandering heeft de ecologische uitdagingen naar het hart van onze democratie gebracht. De vele duizenden scholieren die week na week de straat op kwamen, hun meestal sterk onderbouwde standpunten heeft voor het eerst sinds ’68 zo veel jonge mensen gemobiliseerd. Hun eisen staan ver af van de cosmetische ingrepen die onze beleidsmakers voorstellen, maar zijn radicaal verbonden aan de roep naar een system change.

51 jaar na Mei 68 hebben de jongeren, en bovenal de meisjes, niet zomaar de ouderen maar vooral de politieke klasse met de feiten op de neus gedrukt dat we actiever de strijd tegen de klimaatverandering moeten voeren omdat zij anders geen wereld meer gaan hebben. Zo ontstond ook een echte internationale sociale beweging in veel steden en landen die de electorale lafheid van veel overheden aan de macht blootlegde. Het mooie is dat na de zomer de beweging zich niet neerlegt bij de apathie maar een tandje gaat bijsteken door het straatprotest te radicaliseren. Ze starten dan ook met een klimaatstaking op wereldniveau op 20 september. Ook Greta Thunberg wordt meegenomen in de Prijs om het Europese niveau van deze strijd te beklemtonen en ook omdat zij een groot voorbeeld was en blijft voor de speerpunten van Youth for Climate bij ons.

Omdat:
- Dit het vooroordeel doorprikt dat jongeren niet (meer) geëngageerd zouden zijn.
- Dit (helaas) duidelijk maakt dat een belangrijk deel van de politieke klasse hier niet mee aan de slag gaat.
- Dit gaat over het soort subversiviteit –staking- dat nodig is om de machthebbers wakker te schudden.
- Dit samen met sociale ongelijkheid het meest prangende thema is -het evenwicht in het ecosysteem- , dat een bedreiging voor elke democratische orde wordt.

De Jury 2019

Voor Democratie 2000: Eric Goeman (voorzitter), Filip Paelman, Kristien Hinnion, Fien Loman, Filip Heirman, Guy Volders.

Voor Trefpunt: Guido De Leeuw, Raf Burm.

De onafhankelijke jury: Dominique Willaert, Bieke Purnelle, An De Bisschop, Conchita Belaey, Carlos Boidin, Chokri Ben Chikha, Ann Demeulemeester, Karim Zahidi, Katrien Neyt, Rik Van Coillie, Danny Carleer, Jan Bundervoet, Frederik Evers, Michel Vanhoorne, Rudy Demeyer, Pascal Debruyne, Jan Dumolyn, Georges Timmerman.

De geschiedenis en achtergronden van de jaarlijkse Prijs voor de Democratie en de Prijs Jaap Kruithof.

De Prijs voor de Democratie

De prijs voor de Democratie werd ingesteld in 1992 na het democratische debacle van “zwarte zondag” 24 november 1991” waarbij bleek dat de politieke democratie zeer broos was en verdedigd moest worden door alle democraten tegen extreem-rechtse, populistische en anti-politieke stromingen in. De laureaat ontvangt een bronzen beeld ontworpen door beeldhouwer/zanger Walter De Buck.

Vorige winnaars waren: Maurice De Wilde (1992), Paula D’Hondt en Mustapha Naït Birrou (1993), Regine Beer (1994), wijlen Karel Van Noppen (1995), Didier Vanderslycken (1996), klokkenluiders Suys, Druyts en Vermeulen (1997), vakbondsvertegenwoordiging van Volkswagen Vorst (1998), Max Frank(1999), onderzoeksrechter Garzon (Spanje, 2000), Walter Zinzen (2001), Advocaten zonder Grenzen (2002), Lappersfortbosbezetters (2003), Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding en Liga voor Mensenrechten (2004), Georges Debunne(2005), Marcel De Meyer, Carla Ronkes en Chris Bens (2006), Tom Barman (2007), Red de Solidariteit (2008), Dirk Van Duppen (2009), StRaten-Generaal, Ademloos en Staten-Generaal van Brussel (2010); De Wereld Morgen (2011); FAN (Financieel Actie Netwerk (2012); Netwerk tegen Armoede (56 organisaties) en Manuel Chiguero (2013); Lydia Chagoll (2014); HART BOVEN HARD (2015); Het Internationaal Consortium voor Onderzoeksjournalisten (ICIJ) en in het bijzonder de journalisten Lars Bové (De Tijd) en Kristof Clerix (Knack) voor PANAMA PAPERS (2016); BTB en Frank Moreels (2017); Burgerplatform voor de steun aan vluchtelingen (2018)

Het is de bedoeling van de jaarlijkse prijs voor de democratie, om iemand, een individu of een organisatie, te bekronen die zich heeft onderscheiden in inzet en initiatief op één van de belangrijke thema’s in de voortdurende strijd voor de democratie. De uitreiking van de prijs is dan ook telkens een gelegenheid om aan te geven welke aangelegenheden het voorbije jaar inzet zijn geweest voor het behoud en de versterking van een democratisch regime en aan te tonen dat daarin ook de inzet en de strijd van personen en groepen het verschil kunnen maken. Een democratische samenleving kan niet blijven bestaan zonder de voortdurende activiteit van vele democratische burgers.

De sluipende ondermijning van de democratie gaat niet alleen verder in onze instellingen, maar vooral ook in de geesten van de mensen.

Het gaat niet zo goed met de representatieve democratie. Waar de kiesplicht niet bestaat vermindert de opkomst. Bij ons is er opkomstplicht, maar de kloof tussen burger en politiek is niet gedicht. Politieke partijen worden steeds meer door de media bepaalde kiesverenigingen. Het electoraat is zeer vlottend. De politieke controle via de zuilen is gelukkig sterk verminderd. Maar in het algemeen is het niet goed gesteld met het vertrouwen in de politiek. Dat is niet gezond voor de democratie, want die vereist een gezond en gedragen politiek debat.

De democratie vereist actieve burgers. Niet alleen mensen die actief willen deelnemen aan verkiezingen. Maar vooral mensen die begaan zijn met het algemeen belang, met de maatschappelijke agenda, met het publieke debat. En die zijn er in dit land. Niet alleen is nog een meerderheid van de bevolking lid van verenigingen, is ze verbonden met het georganiseerde middenveld. De laatste jaren is ook een zeer actieve civiele maatschappij actief geworden die deelneemt aan het maatschappelijk debat.

We zullen die actieve burgers en organisaties die zich dagelijks inzetten om de democratie te beschermen, te verdiepen, te democratiseren blijven zoeken en een podium aanbieden.