Kan Naoto, eerste minister van dit land van 8 juni 2010 tot 2 september 2011 getuigt in een beklijvend artikel in “ Le Monde Diplomatique” van augustus 2019 over de moeilijkheden om de kernramp van Fukushima op 11 maart 2011, te beheren. Zonder de inzet van de personeelsleden die hun leven offerden om de ramp te beperken was een gebied met een straal van 250 km rond de centrale voor lange tijd onbewoonbaar geworden. Ook Tokio, agglomeratie met meer dan 30 miljoen inwoners zou hieronder gevallen zijn. De eerste minister had de pijnlijke beslissing genomen om de bevoegde techniekers van meer dan 60 jaar in te zetten om de ramp te beperken. Sindsdien zet hij zich in voor de wereldwijde sluiting van de kerncentrales.

Op 11 maart 2011 wordt Japan getroffen door een aardbeving met intensiteit 9 op de schaal van Richter ten oosten van Japan. De eerste verslagen die de Eerste Minister krijgt zijn geruststellend: de kerncentrales gelegen in de getroffen regios zijn stilgelegd, overeenkomstig de geldende veiligheidsvoorschriften. Maar kort daarna komt het bericht dat een tsunami de centrale van Daichi overspoelde en daarbij de dieselmotoren uitgeschakeld, die in geval van nood de elektriciteit moeten leveren voor de afkoeling van de nucleaire brandstof. In een kerncentrale, blijft de kernbrandstof veel energie afgeven, zelfs na het stopzetten van de kernsplitsing. Zonder afkoeling, waarvoor elektriciteit nodig is, zal de warmte leiden tot fusie van het hart van de reactor. Dit beseffend slaat de Premier de angst om het hart.

De daaropvolgende week wordt een nachtmerrie. Op 12 maart gebeurt er een waterstof ontploffing, gevolgd door een gelijkaardige ontploffing op 14 maart. Uiteindelijk zal blijken dat in Fukushima, voor het eerst in de geschiedenis de harten van 3 reactoren gesmolten zijn en de reactorvaten doorboord werden.

Welke veiligheidsmaatregelen dringen zich op?

Kort na de ramp vraagt de VS aan zijn burgers die in Japan verblijven zich 80 km van Fukushima te verwijderen. De voorzitter van Japanse Energiecommissie stelt in zijn rapport van 25 maart getiteld “ Het worst case scenario “ dat geval alle Fukushima reactoren smelten een evacuatie binnen een straal van 250 km aangewezen is. Dit gebied omvat groot Tokio en 40 % van de Japanse bevolking, dus 50 miljoen mensen. Deze evacuatie voor tientallen jaren zou het voortbestaan van Japan als natie in vraag stellen.

Ondertussen had de Directeur van de elektriciteitsproducent Tepco dat de centrales uitbaatte de toelating gevraagd om alle personeel uit de centrales van Fukushima weg te trekken. Dit plaatste de premier voor een dilemma. Hij wist dat in Chernobyl een 20-tal brandweerlieden die tussenkwamen om de brand te blussen gestorven waren en dat talrijke personen die betrokken waren bij de bouw van de sarcofaag bestraald werden. Zonder de tusssenkomst van deze mensen zou de ramp een veel groter omvang gekend hebben.

De vraag van de directeur van Tepco was dus legitiem. Maar de Premier mocht niet enkel denken aan de veiligheid van de personeelsleden van de centrales, maar aan de gevolgen voor de ruimere bevolking. Hij vraagt dus aan de directeur om het nodige personeel ter plaatse te houden en alles te doen om de ramp binnen de perken te houden. Iedereen boven de 60 jaar die hiervoor nodig is moet bereid zijn leven te geven.

Dankzij deze heldhaftige tussenkomst kon de situatie gaandeweg gestabiliseerd worden vanaf 15 maart 2011.

Les uit Fukushima

Gewezen eerste minister Kan Naoto herinnert er aan dat kernrampen ook mogelijk zijn in landen waar aardbevingen en tsunamis weinig waarschijnlijk zijn, getuige de rampen van Three Mile Island (VS 1979) en Chernobyl (SU 1986), die aan menselijke fouten te wijten waren. Dergelijke fouten kunnen nooit met 100% uitgesloten worden. Indien dit impliceert dat gebieden met een straal van 250 km onleefbaar worden is de menselijke en economische schade niet te overzien.

Vandaar het pleidooi van de gewezen eerste minister om wereldwijd af te stappen van kernenergie.

Lessen voor België

Het spreekt vanzelf dat een grote kernramp in Doel of Tihange in ons dichtbevolkte landje (en aanpalende streken in de naburige landen) gewoon catastrofaal zouden zijn. Afgezien van de directe gevolgen voor Antwerpen of Hoei en Luik zouden dichtbevolkte gebieden in Nederland en Duistland voor langere tijd onbewoonbaar blijven.

Hoog tijd dus om deze centrales te sluiten !