Waals milieu- en klimaatbeleid voorbeeld voor Vlaanderen

Geplaatst op dinsdag 17 september 2019 |

Maandag 9 september sloten MR, PS en écolo een Waals regeerakkoord. De tekst bevat tal van inspirerende ideeën voor Vlaanderen. Het meest hoopgevende statement is wel de ambitie om 55% CO2-uitstoot te reduceren tegen 2030, in lijn met wat de Belgische klimaatbeweging vraagt. Maar het is niet duidelijk hoe de regering die plannen juist gaat financieren. Wij selecteerden de meest opvallende milieu- en klimaatmaatregelen uit het plan.

Lees ook: Middenveld mee in de spits in Wallonië, in Vlaanderen op de bank?

Nadat in juli het Brussels Gewest al haar plannen voor de komende legislatuur afklopte, blijft het voorlopig nog wachten op witte rook uit de Vlaamse schouw. Wallonië legt de lat opnieuw wat hoger, durft onze Vlaamse topregio ook de handschoen opnemen?

Lees ook: Statiegeld in heel België stilaan onvermijdelijk

Klimaat: onze zuiderburen kiezen resoluut voor koolstofneutraliteit in 2050

Op vlak van klimaat stralen onze zuiderburen ambitie uit. Ze kiezen resoluut voor koolstofneutraliteit in 2050, en dragen zo hun steentje bij om het klimaatakkoord van Parijs te realiseren.

Ze hebben de ambitie hun CO2-uitstoot met 55% te verminderen tegen 2030 (t.o.v. 1990), zowel ETS als niet-ETS emissies. Dit is in lijn met wat de Belgische klimaatbeweging vraagt. Wallonië wil op federaal niveau ook pleiten voor een klimaatwet en de verbetering van de Belgische klimaat governance om deze doeltreffender te maken. En de financiering en subsidies voor fossiele brandstoffen moeten stoppen voor 2025 (“als er duurzame alternatieven zijn”). Eveneens iets wat we als milieubeweging toejuichen.

Om de doelstelling te realiseren wil de Waalse regering een uitgebreid participatietraject opstarten, op basis van specifieke voorstellen van experten (wetenschappers, economen, etc.), om zo de meest sociaal correcte en efficiënte klimaatmaatregelen te bepalen, rekening houdend met de meest kwetsbare bevolkingsgroepen. De nieuwe regering heeft ook het voornemen een jaarlijkse dag voor het klimaat te organiseren, om burgers te sensibliseren. Daarnaast wil ze zelf via haar aankoopbeleid en wagenpark het goede voorbeeld geven.

Kleine kanttekening: hoewel we ons verheugen over de aangekondigde ambitie, is het nog niet duidelijk waar het geld voor dit klimaatbeleid vandaan zal komen. Welke sector welke inspanningen zal moeten leveren is ook nog koffiedik kijken. We hopen dat hier snel helderheid over komt.

Minder plastic

De Waalse coalitiepartners willen de productie van plastics uitfaseren tegen 2030. Er komen doelstellingen voor reductie, substitutie, verwerking en recyclage van plastics, in samenspraak met de betrokken spelers, de gewesten en het federale niveau. Daarnaast komt er een green deal om de strategie in de praktijk uit te werken. De consumptie van plastics wil men beperken tot de plastics waarvoor geen alternatief bestaat.

Dat klinkt behoorlijk ambitieus, al moet gezegd worden dat de belangrijkste plasticproducenten zich in Vlaanderen bevinden. Daarom mikt Wallonië in haar industrieel en werkgelegenheidsbeleid op een forse uitbouw van recyclagefaciliteiten voor plastic (en andere stromen). Maar er is meer: Wallonië wil ook een zero waste economie uitbouwen die economische activiteit heroriënteert naar reparatie, ecodesign en preventie van afvalproductie. Geplande veroudering komt strak in het vizier van deze regering, net zoals sterkere inzet van sociale economie en circulaire overheidsaankopen.

De principes zitten alvast goed. Als kers op de taart wil Wallonië haar afvalverbrandingscapaciteit halveren tegen 2027 (onder meer dankzij sterkere selectieve inzameling van organisch afval). Een uitstekend initiatief voor klimaat en milieu. Vlaanderen beroept zich vaak op haar koploperspositie in de circulaire economie. Toch talmt het al lang om een vergelijkbaar plan uit te werken. Gaat Vlaanderen achterblijven ten opzichte van haar Waalse evenknie? We kunnen het ons moeilijk voorstellen.

Bouwen in stads- en dorpskernen

Net zoals Vlaanderen kent Wallonië problemen van lintbebouwing, verspreide verkavelingen en verstedelijking van het platteland. De nieuwe Waalse regering wil daar komaf mee maken door volop in te zetten op bouwen in de bestaande stads- en dorpscentra. Landbouwgebied en natuur worden maximaal gevrijwaard. En net zoals in Vlaanderen komt er ook in Wallonië een bouwmeester, om aan de boom te schudden als dat nodig is.

Overal biodiversiteit

Om de achteruitgang van de biodiversiteit te keren, komt er een Waalse strategie “360° biodiversiteit”. Elk jaar moet er 1.000 ha nieuw natuurreservaat erkend worden, er worden 4.000 kilometer hagen en/of een miljoen bomen aangeplant. Dat is ambitieus: vorig jaar werden door de Regionale Landschappen in heel Vlaanderen 100 kilometer hagen geplant. Die hagen en houtkanten hebben een belangrijk nut om leefgebieden van dieren met elkaar te verbinden. Voor bv. egels, veldmuizen of kleine vogelsoorten zijn die hagen echte snelwegen tussen natuurgebieden.

Mobiliteit: Wallonië geeft groen licht aan de modal shift

Het meest opvallende punt in het regeerakkoord voor mobiliteit is een moratorium op nieuwe wegen of wegverbredingen. Een groot contrast met Vlaanderen, waar nog steeds volop geïnvesteerd wordt in nieuwe ringwegen en spitsstroken, waardoor de rode loper wordt uitgerold voor nog meer autokilometers.

Investeren in openbaar vervoer

De Waalse regering kiest fors voor minder autokilometers en een betere ontwikkeling van de duurzame alternatieven voor privaat autogebruik. Ze wil fors investeren in openbaar vervoer, sterk inzetten op gedeelde mobiliteit en intermodale verplaatsingen mogelijk maken. Ook het belang van het STOP-principe wordt in het regeerakkoord benadrukt. Onze zuiderburen willen het fietsgebruik vervijfvoudigen tegen 2030, en schuiven daarvoor verschillende acties (waaronder het uitbreiden van de fietsinfrastructuur) naar voor. Dit juichen we uiteraard toe.

Mobiliteit moet passen bij klimaat

In het regeerakkoord is verder voorzien dat het mobiliteitsbeleid moet passen in de klimaatdoelstelling om 55% minder CO2 uit te stoten tegen 2030. Om de aankoop van minder vervuilende wagens te stimuleren, wil de Waalse regering de jaarlijkse verkeersbelasting en de Belasting op de inverkeerstelling (BIV) herzien en aanpassen o.b.v. massa/vermogen en CO2-uitstoot. Daarnaast heeft ze de ambitie om wagens met een verbrandingsmotor uit te faseren. Een duidelijke doelstelling hiervoor ontbreekt echter. En de geloofwaardigheid van deze ambitie wordt enigszins gefnuikt door het voornemen om naast op elektrisch en waterstof, ook in te zetten op CNG en LNG infrastructuur. Hierdoor creëren ze mogelijk een nieuwe lock-in van fossiele brandstoffen. Ook concrete maatregelen om de elektrificatie van het wagenpark te versnellen ontbreken.

Vrachtvervoer

De Waalse regering werkt ook aan een plan om de klimaatimpact van vrachtvervoer te reduceren. Dit door de ontwikkeling van schonere vrachtwagens aan te moedigen en het vervoer van goederen via het spoor en water te stimuleren.

Kerosinetaks

Op Europees niveau wil Wallonië pleiten voor een kerosinetaks om het aantal vliegtuigreizen te reduceren, en voor het optimaliseren van het Europese spoorwegennet en een uitbreiding van het aantal nachttreinen. Mooie vooruitzichten, maar wat betreft de kerosinetaks pleiten wij ervoor dat ons land niet op Europa wacht, en zelf al het heft in handen neemt om bilaterale akkoorden af te sluiten met gelijkgestemde lidstaten (bv. onze buurlanden). Het Verdrag van Chicago vormt geen barrière hiervoor.

Klimaatneutrale gebouwen

Met het oog op een klimaatneutraal gebouwenbestand tegen 2050 worden de doelen voor 2030 aangescherpt.

Nieuwbouw moet netto koolstofneutraal zijn tegen 2027. De nieuwe Waalse regering wil maar liefst 250.000 woningen en 2.500 scholen en publieke gebouwen renoveren via een derdebetalersysteem. Ze kondigt ook aangescherpte energienormen aan voor nieuwe huurwoningen of woningen waar een nieuwe huurder intrekt. Op fiscaal vlak zal Wallonië verlaagde registratierechten toekennen voor wie renoveert. Ook de Wooncheque - de Waalse evenknie van onze woonbonus - wordt gekoppeld aan een energetische renovatie.

De regering wil deze legislatuur 12.000 extra sociale woningen: nieuwbouw nulenergie, renovaties moeten koolstofneutraal zijn. Ze zal bovendien een renovatieplan opstellen voor alle 55.000 sociale woningen die nog gerenoveerd moeten worden tussen nu en 2030.

100% hernieuwbaar levert energie en jobs, jobs, jobs

De Waalse regering werkt een energievisie uit die uitgaat van de kernuitstap in 2025 en een shift van fossiele brandstoffen naar 100% hernieuwbaar in 2050. Erg opvallend is de nadruk op de kansen voor werkgelegenheid doorheen de tekst: de Waalse regering stelt duidelijk dat energierenovaties en hernieuwbare energie jobs kunnen creëren. Bovendien erkent de regering het belang van energiecoöperatieven in de energietransitie. Spijtig genoeg spreekt de Waalse regering niet van een meer planmatige uitbouw van windenergie. Iets waar BBL ook in Vlaanderen vragende partij voor is.

Wat betreft groene warmte stelt het regeerakkoord wat teleur: burgers worden wel aangemoedigd om van steenkool en stookolie over te stappen op hernieuwbare warmte. Maar geen woord over aardgas. De productie van hernieuwbare gassen wordt deze legislatuur gestimuleerd, maar er staan geen concrete doelstellingen vermeld. De Waalse regering wil een overzicht maken van alle subsidies en investeringen in fossiele brandstoffen en ten laatste in 2025 komaf maken,... voor zover de alternatieven beschikbaar zijn.

Industrie moet mee naar nuluitstoot

Positief is dat het Waalse regeerakkoord erkent dat ook de Waalse industrie naar een nuluitstoot moet evolueren. De regering lijkt dit vooral te willen bereiken door vernieuwde sectorconvenanten uit te werken in samenspraak met de sectoren en een versterking van de inspanningen voor onderzoek en ontwikkeling. Veel zal afhangen van de uitwerking van deze maatregelen.

Ook is het niet duidelijk hoe de door de regering “aangepaste energiekosten” zullen verzoend worden met die transitie. De erkenning van de noodzaak van een industriële transitie naar nuluitstoot is in elk geval een belangrijke stap, die Vlaanderen op zijn minst ook zou moeten nemen.

Vlaanderen kan ook inspiratie halen uit de heroriëntatie van plasticproductie naar recyclage. Er is in België en Europa immers veel te weinig recyclagecapaciteit. Zoals we in deze briefing aangeven, vertrekt nog enorm veel plastic afval naar Aziatische landen dat we eigenlijk zelf moeten recycleren en verminderen. Ondanks de meer dan toereikende productiecapaciteit voor onze eigen noden, staan plasticproducenten in Vlaanderen in de rij om die nog uit te breiden. Dat is absurd, en Wallonië heeft dat goed begrepen.

Fundamenten voor een voedingsbeleid

‘Voeding heeft een link met gezondheid, landbouw, werkgelegenheid, milieu en klimaat.’ staat te lezen in het regeerakkoord. Zo treedt Wallonië uit het hokjesdenken en legt het de eerste steen voor het ontwikkelen van een voedingsbeleid. Een logische evolutie in het kader van een efficiënt en impact gericht beleid. Dit wil de Waalse regering vormgeven samen met landbouworganisaties, wetenschappers en NGO’s. Door voedselraden te ondersteunen, bouwt men mee aan een stevig draagvlak en een lokale verankering van het beleid.

Ook de pure landbouwmaatregelen uit het regeerakkoord zijn om van te snoepen. Een klemtoon op milieu en klimaatvriendelijke landbouwpraktijken, koolstofopslag in de bodem, stimuleren van de korte keten, het behoud van blijvend grasland, agro-ecologie, vermijden van voedselverspilling. Geen enkel onderwerp gaat men uit de weg. Ook de hervorming van het landbouwbeleid komt aan bod. Met onder andere ambitieuze eco-schema’s en een directe steun voor eiwithoudende gewassen zet men sterk in op een duurzame voedselproductie.

Bron: https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/waals-milieu-en-klimaatbeleid-voorbeeld-voor-vlaanderen

Waals milieu- en klimaatbeleid voorbeeld voor Vlaanderen

Laatste Nieuws

Populair