“De mensen en vooral de meest zwakken in onze samenleving moeten de absolute politieke prioriteit genieten. Een samenleving die niet wacht op zijn zwakste leden, kan onmogelijk vooruitgaan.” [1]

Sinds ettelijke decennia komen op 17 oktober, Werelddag van Verzet tegen Armoede, individuen, gezinnen en organisaties samen om het onrecht dat armoede is, aan de kaak te stellen. Ook dit jaar laten we weer van ons horen, want jammer genoeg behoort armoede en sociale uitsluiting in een rijk land als het onze nog steeds tot de dagdagelijkse realiteit van heel wat mensen. Maar liefst één derde van onze samenleving is arm of behoort tot de lage middenklasse. Eén op zes moet zien rond te komen met een inkomen onder de Europese armoedegrens. Deze mensen weten vaak niet hoe ze financieel het einde van de maand moeten halen. Een leven in armoede betekent een leven waarin je je fundamentele rechten niet kan laten gelden. Mensen in armoede kunnen niet zoals de meesten onder ons genieten van een kwaliteitsvolle woonst, een stabiele en goedbetaalde job of een jaarlijkse vakantie. Ze ondervinden beperkte toegang tot het onderwijs, de gezondheidszorg, justitie,… Mensen in armoede leven hierdoor aan de rand van onze samenleving, kunnen onvoldoende participeren en voelen zich uitgesloten. Ze verliezen hun vertrouwen in het systeem en de anderen en uiteindelijk ook in zichzelf en in de toekomst.

De schending van de rechten van zoveel mensen in onze samenleving is alarmerend en vraagt voor urgente maatregelen. Armoedebestrijding is vandaag echter verre van een politieke prioriteit. Politici houden zich vooral bezig met het bestrijden van de symptomen in plaats van structurele oplossingen naar voren te schuiven. We zien de laatste jaren ook dat rechten, in plaats van toegankelijker te worden steeds aan steeds striktere voorwaarden worden verbonden. Wetenschappers stellen dan ook vast dat de mate van bescherming van de sociale zekerheid voor de bevolking op werkende leeftijd sinds 2005 beduidend is afgenomen[2]. Het gebrek aan politieke wil en de vergaande beperkingen van de sociale rechten zorgden ervoor dat, ondanks een gunstige economische conjunctuur we dit jaar opnieuw meer mensen in armoede tellen. Nochtans zijn de oplossingen om de armoede effectief te bestrijden gekend.

“Ik heb de zaken zien verergeren. Steeds meer mensen halen het eind van de maand niet. De voedselhulp stijgt exponentieel, maar ook de extra ondersteunende maatregelen met betrekking tot energie, gezondheid, cultuur. Maar dit zijn pleisters op een mummie, die maatregelen hebben geen enkele zin. Als we een menswaardig inkomen zouden hebben, zou al deze hulpverlening niet meer nodig zijn. Indien we konden stoppen met steeds te rennen achter mogelijke manieren om te overleven dan konden we deze energie stoppen in het daadwerkelijk oplossen van de problemen in plaats van het reduceren van de gevolgen. Het zou iedereen ten goede komen.”[3]

Het verhogen van de minimuminkomens tot boven de Europese armoededrempel is het middel bij uitstek om mensen effectief uit de armoede halen. Wanneer personen kunnen terugvallen op een voldoende toereikend inkomen stelt dit hen in staat hun situatie te stabiliseren. Pas wanneer iemand niet meer elke dag al zijn energie moeten steken in het overleven kan hij of zij zelf stappen zetten om duurzaam aan de armoede te ontsnappen.

Te veel wordt uitgegaan van de ZELFREDZAAMHEID. Uiteindelijk wordt de schuld bij de armen gelegd. Echter, zolang zij niet over een menswaardig inkomen beschikken, zullen ze nooit in staat zijn om een gezond leven te leiden, noch in de mogelijkheid verkeren in een gezonde woning te verblijven. En ook hun kinderen zullen in de ongelijkheid blijven voortleven. Een degelijk en op hun ontegensprekelijk aanwezige talenten afgestemd onderwijs zal hen worden ontzegd. Een vicieuze cirkel.

Een waardig inkomen is een basisrecht dat in een democratische rechtstaat effectief gerealiseerd moet worden. Investeren in armoede is natuurlijk niet gratis maar het loont! Minder mensen in armoede betekent meteen ook een grote besparingskost in de zorg, hulpverlening, sociale zekerheid, … Bovendien spenderen lage inkomensgroepen een groot deel van hun inkomen aan consumptiegoederen. Het optrekken van de uitkeringen zorgt dus voor een directe injectie in de economie.

Zowel de regering Di Rupo als Michel hadden beide het optrekken van de laagste inkomens ingeschreven in het federale regeerakkoord. We moeten echter vaststellen dat de laatste jaren bijzonder weinig gebeurd is en dat voor vele minimuminkomens de Europese armoedegrens nog steeds veraf is. Op deze 17de oktober willen wij daarom alle politieke verantwoordelijken eraan herinneren dat het hun taak is om het welzijn van de ganse bevolking te verzekeren. Het recht op een menswaardig bestaan mag geen dode letter blijven maar moet eindelijk omgezet worden in de praktijk!

Het Belgisch Netwerk Armoedebestrijding

[1] Getuigenis van een ervaringsdeskundige op het debat: ‘Waardige inkomens voor iedereen. Derde keer goede keer?! Op 28 maart 2019.

[2] https://socialsecurity.belgium.be/sites/default/files/analyse-sociale-situatie-en-bescherming-belgie-2018-nl.pdf

[3] Getuigenis van een ervaringsdeskundige op het debat: ‘Waardige inkomens voor iedereen. Derde keer goede keer?! Op 28 maart 2019.