Op 13 maart 1945 zag de internationale vredesbeweging Pax Christi het daglicht in Montauban, Frankrijk. Wat begon als een verzoeningsinitiatief tussen Fransen en Duitsers, elkaars vijanden in twee wereldoorlogen, groeide uit tot een grote internationale beweging van vrede, respect voor mensenrechten, rechtvaardigheid en verzoening. Pax Christi International telt in 2020 wereldwijd zo'n 120 lidorganisaties.

Voorgeschiedenis

Vanaf de zomer 1942 worden in Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog Joodse burgers opgespoord en overgebracht naar de vernietigingskampen. Op 30 augustus 1942 schrijft Pierre-Marie Théas als bisschop van Montauban (Zuid-West Frankrijk) een pastorale brief waarin hij oproept om Joodse burgers te beschermen tegen de nazi’s. Enige tijd later, op 9 juni 1944, wordt bisschop Théas zelf door de geheime politie van Hitler opgepakt en naar het doorgangskamp Front-stalag 122 bij Compiègne overgebracht. Daar leest hij het evangelie van Jezus over de liefde voor de vijand en hij besluit na de oorlog een werk van verzoening te beginnen met het Duitse volk. In diezelfde periode rijpt ook bij Marthe Dortel-Claudot, een Franse lerares, het verlangen om niet alleen Joodse burgers maar ook het Duitse volk te helpen zich te bevrijden van de hatelijke ideologie van het nazisme. In november 1944 komt bisschop Théas gelukkig weer vrij.

Daadwerkelijk begin

Op 11 maart 1945 bezoekt Marthe Dortel-Claudot Pierre-Marie Théas in Montauban. Twee dagen later, op 13 maart 1945, staat het licht op groen om een nieuwe beweging voor vrede en verzoening te beginnen onder de naam ‘Pax Christi’. In augustus 1945 is er tijdens de ‘Semaines Sociales’ in Toulouse een ontmoeting tussen Marthe Dortel-Claudot en de apostolische nuntius in Frankrijk, mgr. Angelo Roncalli. Hij geeft zijn volle steun aan de jonge Pax Christibeweging. Diezelfde mgr. Angelo Roncalli wordt in 1958 gekozen tot paus Johannes XXIII.

Parallel met het ontstaan van Pax Christi is er van 19 tot 22 juli 1946 een internationale gebedstocht voor vrede naar Vézelay in Midden-Frankrijk. Veertien houten kruisen worden aangebracht in de basiliek van Vézelay, ook een kruis van Duitse krijgsgevangenen met het opschrift “Croisade de la Paix. Allemagne 1946”. Van 1 april tot 4 april 1948 zijn bisschop Théas en Marthe Dortel-Claudot in Kevelaer nabij Aken in Duitsland aanwezig. Bisschop Théas reikt er de hand aan de Duitsers en vraagt: “Laten we de kus van vergiffenis delen die tevens een kus van verzoening is.”

Verzoening, veiligheid, ontwapening en mensenrechten hand in hand

Vooraleer de Tweede Wereldoorlog officieel ten einde is, worden op 6 en 9 augustus 1945 de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki door atoombommen met de grond gelijk gemaakt. Verzoening zal voortaan nog meer moeten verbonden worden met veiligheid en ontwapening en eerbied voor de mensenrechten. Op 24 oktober 1945 treedt een nieuw wereldwijd orgaan in werking, de Verenigde Naties, en op 10 december 1948 wordt ‘de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens’ als handvest van de Verenigde Naties aangenomen. De eerste zin van dit handvest luidt: “Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren.”

Pax Christi ijvert met volgehouden inzet voor een kernwapenvrije wereld, voor verzoening te midden van escalerende en gewapende conflicten en voor de erkenning van de unieke waarde van iedere mens, geïnspireerd door Jezus Christus en zijn evangelie.