Wanneer we vandaag buiten een frisse neus halen en omringd worden door relatieve rust en fluitende vogels, kunnen we het ons amper voorstellen. Maar wanneer de wereld op volle toeren draait, worden we wel degelijk chronisch blootgesteld aan te veel achtergrondlawaai. En dat heeft een ernstige impact op onze gezondheid.

Te veel mensen leven in lawaai. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Europees Milieuagentschap dat op 5 maart 2020 gepubliceerd werd. Eén op de vijf Europeanen wordt chronisch blootgesteld aan te veel achtergrondgeluid, vooral dan van autoverkeer. Dat zorgt voor heel wat gezondheidsproblemen, van een te hoge bloeddruk over leerachterstand bij kinderen tot vroegtijdige overlijdens. De door Europa verplichte geluidsactieplannen hebben nog niet veel zoden aan de dijk gezet. Tijd voor écht beleid!

Onderschat milieuprobleem

Omgevingslawaai, en met name wegverkeerslawaai, is een groot milieuprobleem in Europa. Minstens twintig procent van de EU-bevolking woont in gebieden waar verkeerslawaai schadelijk is voor de gezondheid. Daarmee is geluidsoverlast, na luchtvervuiling, de belangrijkste vorm van milieuvervuiling voor de gezondheid.

De cijfers uit het rapport zijn veelzeggend: naar schatting veroorzaakt omgevingslawaai in Europa jaarlijks 12.000 vroegtijdige sterfgevallen en 48.000 nieuwe gevallen van ischemische hartziekte, meer dan 6 miljoen mensen hebben slaapstoornissen en zo’n 12.500 schoolkinderen vertonen leerproblemen door te veel lawaai.

De situatie in Vlaanderen

In vergelijking met de rest van Europa worden in Vlaanderen meer mensen elke dag geconfronteerd met te veel achtergrondlawaai. Dat is niet zo verwonderlijk: Vlaanderen heeft door zijn ruimtelijke wanorde een structurele handicap. We hebben een zeer fijnmazig wegennet, gecombineerd met een overmaat aan lintbebouwing en veel verspreide verkavelingen dicht bij drukke wegen. Er liggen gewoon te veel woonzones op te korte afstand van drukke autowegen. Combineer dat met het steeds toenemende autoverkeer en je kent de uitkomst.

De vervuiler betaalt, de vervuilde wordt betaald

Om het lawaaiprobleem aan te pakken, verplicht Europa de lidstaten om geluidskaarten en geluidsactieplannen op te maken. Dankzij die kaarten en plannen hebben we in Vlaanderen alvast een goed zicht op de knelpunten en weten we ook waar er prioritair geïnvesteerd moet worden in fluisterasfalt, geluidsschermen of tunnels. Maar dat zijn stuk voor stuk dure maatregelen, waarvoor er te weinig budget beschikbaar is. Heel wat ingrepen worden daardoor op de lange baan geschoven. BBL stelt daarom al langer voor een deel van de opbrengst van de kilometerheffing voor vrachtwagens te gebruiken voor deze investeringen. Zo betaalt de vervuiler, en wordt ook de vervuilde betaald.