De meting voor 2019 van de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor door de SERV (Sociaal-economische Raad voor Vlaanderen) toont voor de zorg- en welzijnssector opnieuw een daling aan van het aantal werknemers met een werkbare job. De negatieve trend van de voorbije jaren zet zich zo verder. De daling is scherper dan in de rest van de Vlaamse arbeidsmarkt. De studie van de SERV heeft betrekking op 2019, dus nog vóór de coronacrisis de problemen nog scherper stelde.

Vooral de toename van de werkdruk en de emotionele belasting op het werk is hiervoor verantwoordelijk. Het aantal werknemers in de sector dat aankijkt tegen een hoge werkdruk steeg tussen 2013 en 2019 van 29,8% naar 41,7%. Voor emotionele belasting stellen we een toename van de risicogroep van 35,4% naar 44,0% in dezelfde periode.

Vooral in de woonzorgcentra stijgen de cijfers zeer verontrustend. Tussen 2013 en 2019 nam het aantal werknemers in de woonzorgcentra in een hoge werkdruksituatie toe van 39,9% naar 49,4% en de groep met emotioneel belastend werk van 35,4% naar 47,2%. Met een werkbaarheidsgraad van 41,5% zitten de woonzorgcentra ruim beneden de referentiecijfers voor de zorg- en welzijnssector en voor de Vlaamse arbeidsmarkt. Dit is geen houdbare situatie.

In de ziekenhuissector steeg het aantal werknemers met een hoge werkdruk naar van 36,96% in 2016 naar 50,7% in 2019. In de gehandicaptenzorg, de jeugdbijstand en het welzijnswerk steeg het aandeel werknemers met emotioneel belastend werk naar 60,8% terwijl het cijfer in 2013 al op 49,6% lag.
Het werkbaarheidsrapporten 2019 van de ziekenhuizen (werkbaarheidsgraad: 51,4%), de gehandicaptenzorg en jeugdbijstand (werkbaarheidsgraad: 56,4%) en voor de gezins- en bejaardenhulp (werkbaarheidsgraad: 54,1%) ogen volgens de SERV minder dramatisch. Maar ook hier tonen de meetresultaten 2013-2019 een sterke toename van werkstress, hoge werkdruk en emotionele en psychologische belasting. Dat heeft ook in deze deelsectoren een negatieve impact op de werkbaarheidsgraad. Te hoge werkdruk en belasting van het personeel heeft onvermijdelijk een gevolg voor de kwaliteit van de zorg. Het is dus meer dan tijd voor structurele oplossingen.

• Een job om fier op te zijn verdient degelijke, leefbare en aantrekkelijke werkvoorwaarden. Daarom dringen ACV Puls en ACV Openbare diensten aan op een pact voor de zorg en welzijnssector met investeringen in opleidingen, betere lonen en meer personeel:
• Om het tekort op de arbeidsmarkt op te vangen zijn er vanaf september 2020 (veel) meer beschikbare plaatsen nodig voor “zij-instromers”. Dat zijn werknemers uit andere sectoren die met behoud van (een deel) van hun loon een opleiding volgen tot zorgkundige of verpleegkundige. Vlaanderen draagt hier tot op heden nauwelijks financieel aan bij. Dat moet veranderen en daarover hebben de vakbonden een voorstel ingediend bij minister Beke.
• Meer personeel in de zorg is een van de belangrijkste oplossingen. Daarvoor moet de overheid meer middelen investeren voor bijkomende aanwervingen en de personeelsnormen moderniseren en verhogen naar de huidige behoeften in zorg en welzijn.
• Het preventiebeleid in de instellingen, voorzieningen en organisaties verdient versterking via sectorale en plaatselijke actieplannen.
• Wij willen een correcte verloning voor alle werknemers in de sector, geen lagere lonen meer dan het gemiddelde (o.a. door nieuwe loonbarema’s, een 13e maand en betere verloning van belastende arbeidstijden).
  In het kader van de COVID-19 pandemie moet het personeel beter beschermd worden tijdens een eventuele nieuwe uitbraak van COVID-19.
• Wij vragen daarom dat een dubbele voorraad persoonlijk beschermingsmateriaal aangelegd wordt: één centrale voorraad bij de overheden en één per zorginstelling (via richtlijnen opgelegd).

Wij vragen aan de Vlaamse regering om in de komende weken de onderhandelingen voor een nieuw sociaal pact voor de zorg- en welzijnssectoren (VIA 6) op te starten zodat de eerste maatregelen snel effect kunnen hebben.
ACV Puls en ACV Openbare diensten voeren op donderdag 18 juni een nationale actiedag in alle sectoren van de zorg- en welzijnssector. Daarover werd vandaag een ander persbericht verstuurd.