Erik Grietens

Krijgen we in ons land proper water om in te zwemmen, genoeg water voor de natuur en klimaatrobuuste rivieren? Dat is wat er op het spel staat de komende zes maanden, tijdens het openbaar onderzoek voor de stroomgebiedbeheerplannen van de Schelde en de Maas voor de periode 2022-2027. Het zijn de plannen van de laatste kans. En om ze te doen slagen hebben we jullie steun nodig.

Europese doelstellingen
De basis voor het Vlaams waterbeleid is de Europese Kaderrichtlijn Water. Die Europese richtlijn bevat zowel doelstellingen voor de waterkwaliteit als de waterkwantiteit, en dat zowel voor het water van beken en rivieren als voor het grondwater. Zo legt de richtlijn minimale normen op waaraan drinkwater, zwemwater of viswater moet voldoen. Of is vastgelegd wat maximale normen zijn voor afvalwaterlozingen. De bedoeling is om ten laatste tegen 2027 de vervuiling zodanig terug te dringen dat een goede waterkwaliteit een feit is. Dat geldt zowel voor beken en rivieren als voor water in zee. Tussen haakjes: dat engagement was Vlaanderen al aangegaan in het jaar 2000.

Hoewel de afgelopen tien jaar veel vooruitgang werd geboekt, hebben we in Vlaanderen nog een hele weg af te leggen. Vandaag haalt geen enkele Vlaamse waterloop de Europese lat. De grootste problemen blijven overbemesting en een lage rioleringsgraad, waardoor bij één op de zeven woningen het afvalwater gewoon in de beek geloosd wordt.

Ook voor de hoeveelheid water legt de Europese Kaderrichtlijn doelstellingen vast. Kort samengevat: in droge periodes watertekorten voorkomen en in natte periodes overstromingen vermijden. Zoals de afgelopen droge zomer nog maar eens duidelijk maakte, moet Vlaanderen ook op dit vlak extra inspanningen leveren. Verder legt de richtlijn sterk de nadruk op het belang van water voor de natuur en op natuurlijke rivierbeddingen. Ook op dat vlak kan het in Vlaanderen veel beter: vaak zijn waterlopen opgesloten in een betonnen harnas.

Stroomgebieden Schelde en Maas
Omdat rivieren landsgrenzen overschrijden en al het water uiteindelijk in zee terecht komt, werd binnen de Europese Unie afgesproken om gezamenlijk de milieuproblemen van zeeën en rivieren aan te pakken. Daarom moet elke lidstaat voor haar stroomgebieden plannen maken om een goede toestand voor het watersysteem te bereiken. Een stroomgebied bevat ook alle beken en rivieren die uitkomen in de stroom, maar ook meren en vijvers, het grondwater, riolering en waterzuivering in het gebied komt mee aan bod.

In Vlaanderen zijn er twee stroomgebieden, die van de Schelde en de Maas.
De stroomgebiedbeheerplannen omvatten zowel een Vlaams beheerplan, maatregelen voor deelbekkens, maatregelen voor het grondwater, zoneringsplannen voor riolering en waterzuivering als een overkoepelend maatregelenprogramma. Een hele boterham dus, honderden bladzijden dik.

Maar laat je daardoor niet afschrikken. De volgende zes maanden zetten we elke maand één waterthema in de kijker. Dat doen we telkens samen met een milieu- of natuurvereniging die rond dit thema werkt. Zo proberen we het ingewikkelde geheel van de stroomgebiedbeheerplannen voor iedereen behapbaar te maken.

Jullie hulp is nodig
Elke maand zullen we een ontwerp-inspraakreactie voor dat thema online zetten. Zo kan iedereen eenvoudig mee bezwaar indienen om de ambitie van de plannen hoger te leggen en vol te gaan voor propere waterlopen in 2027. Het zal nodig zijn ook. Zo wordt er nu al van uitgegaan dat niet voor alle waterlopen de goede toestand bereikt zal worden in 2027. “Geen achteruitgang” wordt dan als alternatieve doelstelling gebruikt. Voor de milieu- en natuurbeweging is dat niet voldoende: wij willen een vooruitgang zien voor onze waterlopen.

Hou de volgende maanden deze nieuwsbrief dus in de gaten en trek mee aan de kar voor proper water in Vlaanderen.