Tweet

Share

Nu er eindelijk een nieuwe regering is, maakt Greenpeace de balans op. We herinnerden de onderhandelaars de voorbije weken meermaals aan de urgentie om de klimaatcrisis kordaat en inclusief aan te pakken. Mogen we op basis van het regeerakkoord een ambitieus klimaatbeleid verwachten?

Voor het eerst vormen klimaat, milieu en natuur een speerpunt in een Belgisch federaal regeerakkoord. Dat is de verdienste van de honderdduizenden burgers en klimaatjongeren die de afgelopen jaren op straat kwamen en actie voerden voor het klimaat. In heel wat domeinen zal de ambitie verder opgekrikt moeten worden. Maar het akkoord bevat wel belangrijke ankerpunten die een eerlijke transitie en de aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrisis een boost kunnen geven.

Klimaat
De nieuwe regering schaart zich achter de klimaatambities van de Europese Green Deal met 55% minder CO2 tegen 2030 (t.o.v 1990) en koolstofneutraliteit voor 2050 als globaal objectief. Een goed begin, al zal de EU en dus ook ons land nog een tandje moeten bijsteken. De wetenschap is stellig: om het klimaatakkoord van Parijs te respecteren is voor Europa een reductie van 65% tegen 2030, en een koolstofneutrale samenleving in 2040 nodig.

Om zulke hoge ambities waar te maken zijn samenwerking, een duidelijk kader en jaarlijkse doelstellingen nodig. Het regeerakkoord laat de deur open voor een klimaatwet die zo’n kader zou kunnen bieden, in overleg met de regio’s. Iets waarvoor Greenpeace samen met o.a de klimaatjongeren vorig jaar nog de Wetstraat heeft bezet. Dat is goed nieuws.

Eerlijke transitie
Een ambitieus klimaatbeleid vergt grote maatschappelijke veranderingen. De samenstelling van deze regering straalt diversiteit uit. Dat moet zich nu ook vertalen in het beleid dat ze zal voeren. Een eerlijke transitie wordt cruciaal, met aandacht voor álle groepen in de samenleving – mensen in armoede en de middenklasse – en met zorg voor werknemers in sectoren en bedrijven die moeten innoveren of op termijn moeten verdwijnen.

De nieuwe regering wil die dynamiek op gang trekken met een een nationale conferentie over de rechtvaardige transitie. Greenpeace zal binnen de Klimaatcoalitie en met onze partners bij de vakbonden mee aan die kar trekken. Deze regering belooft ook om burgers en het middenveld dichter bij het beleid te betrekken.

Maar er is onvoldoende aandacht in het regeerakkoord voor het verminderen van ongelijkheid en het koppelen van klimaatbeleid aan sociale uitdagingen. Wat de toegang tot energie betreft, voorziet het akkoord wel in een lichte verhoging van het “sociale” tarief, maar zijn er onvoldoende duidelijke maatregelen om kwetsbare personen te beschermen. Ook op vlak van mobiliteit moeten we erover waken dat klimaatvriendelijke alternatieven zoals de fiets, het openbaar vervoer of gedeelde elektrische auto’s voor iedereen betaalbaar en toegankelijk zijn.

Het relanceplan na de coronacrisis zou worden gekoppeld aan andere uitdagingen zoals de transitie naar hernieuwbare energie en klimaatvriendelijke mobiliteit. Jammer genoeg wordt niet gerept over sterke sociale en klimaatvoorwaarden aan bedrijven wanneer zij publieke middelen ontvangen, wat dus nieuwe blanco cheques zoals die voor Brussels Airlines mogelijk maakt.

Energie
De uitstap uit kernenergie tegen 2025 wordt herbevestigd. Dat vinden wij bij Greenpeace fantastisch nieuws. De aanhoudende onduidelijkheid over de kernuitstap bemoeilijkt al jaren de nodige investeringen in de transitie naar hernieuwbare energie. Het regeerakkoord laat een theoretisch achterpoortje open, dat is jammer maar niet meer dan een voetnoot. Een levensduurverlenging van oude kerncentrales kost geld en tijd, en de kans dat de kernuitstap nog wordt teruggedraaid is dus erg klein.

Om de energiebevoorrading te verzekeren en te vermijden dat we ons energiesysteem gaan ophangen aan fossiele gascentrales, wordt nu een samenwerking met de regio’s heel belangrijk. Op dat vlak missen we concrete visie en ambitie in dit akkoord. De regio’s hebben alles in handen om voluit te gaan voor energiebesparing, de uitbouw van zonne-energie en innovatie op vlak van energieopslag en vraagbeheersing. De nieuwe federale regering van haar kant gaat voluit voor windenergie op zee, iets waar we als land in excelleren. Zo kan ervoor gezorgd worden dat gascentrales enkel nog als een soort noodgenerator hoeven draaien. Hoe sneller we hernieuwbare energie ontwikkelen, hoe minder gas er in die centrales moet verbrand worden en hoe minder CO2 er uitgestoten wordt.

Mobiliteit
De nieuwe regering zet ambitieus in het op het spoor als ruggengraat voor een beter openbaar vervoer. Onze oproep voor een duidelijke visie voor het spoor in lijn met het Zwitsers model van geïntegreerde dienstregelingen – die we samen met de burger-experts van de groep Integrato lanceerden – werd opgenomen in het regeerakkoord! De regering mikt ook op dubbel zoveel goederenverkeer via het spoor tegen 2030. En er is ook de ambitie om van Brussel een hub te maken voor internationaal treinverkeer, en voorzichtige ambities om de klimaatimpact van de luchtvaart en bv. korte-afstandsvluchten aan te pakken. De regering wil ook samenwerken met de regio’s aan een multimodale mobiliteit met een belangrijke rol voor de fiets en het openbaar vervoer.

De nieuwe regering wil auto’s op fossiele brandstoffen uitfaseren, maar liet na daar – zoals al vele Europese landen – een einddatum op te plakken. Een gemiste kans. Voor bedrijfswagens is die er wel: geen fossiele bedrijfswagens meer vanaf 2026. Dat is goed nieuws maar moet sneller. Met oog op het klimaat maar ook omwille van de negatieve impact op de duurzaamheid van onze sociale zekerheid, missen we verder vooral de afbouw van fiscale voordelen voor tankkaarten en ‘salariswagens’ – elektrisch of niet – en het keren van de trend naar steeds grotere en krachtigere auto’s.

Biodiversiteit
De bescherming van de biodiversiteit wordt als een prioriteit erkend door de nieuwe regering. Het is positief dat België de ambities van de EU Green Deal en de Europese Biodiversiteitsstrategie onderschrijft. Dit moet natuurlijk geconcretiseerd worden in nauwe samenwerking met de regio’s, bv. op vlak van bos- en landbouwbeleid.

België draagt in belangrijke mate bij tot de wereldwijde ontbossing via de invoer en de consumptie van producten als soja en palmolie. Daarom is het belangrijk dat ons land nieuwe Europese regelgeving voor het voorkomen van wereldwijde ontbossing via geïmporteerde goederen actief ondersteunt.

Deze regering wil zich ook actief inzetten tegen de handel in illegaal hout, al heel lang een strijdpunt voor Greenpeace. Dit moet vertaald worden naar meer controles en sancties op het terrein.

We verwelkomen ook de intentie om milieunormen op te nemen in vrijhandelsakkoorden.

Dit zou bijvoorbeeld moeten leiden tot een Belgisch verzet tegen het nakende handelsakkoord tussen de EU en de Zuid-Amerikaanse Mercosur-landen, vanwege de verwoestende gevolgen ervan voor de ecosystemen (zoals het Amazonewoud) en het klimaat.

Wel is het zorgwekkend dat diepzeemijnbouw geen bijkomende veiligheidschecks krijgt, met zeer grote risico’s voor de onderwaterflora en -fauna.

Landbouw
De coronacrisis toonde ons het belang van lokale en duurzame voedselproductie. We verwelkomen de steun in het akkoord voor kleinschalige landbouw en de overgang naar duurzame voedselsystemen, waar boeren, consumenten en het milieu baat bij hebben.

Onderzoek wijst ook op de toenemende winstgevendheid van duurzame productiesystemen.

Samen met de regio’s wil deze regering ook werk maken van minder pesticiden op onze velden.

Minder goed is dat dit akkoord de deur openzet voor steun aan ggo-technologie. Genetisch gemodificeerde gewassen versterken de controle van grote bedrijven op onze voedselketen en bevorderen industriële landbouw en gebruik van pesticiden. Ggo-gewassen kunnen ook andere gewassen besmetten en aanleiding geven tot het ontstaan van ‘superonkruid’. Deze technologie moet strikt worden gecontroleerd om ons milieu en de boeren te beschermen.

Klimaatregering?
Kunnen we deze nieuwe federale regering dan een klimaatregering noemen? Dat valt nog te bezien. Dit akkoord bevat echt wel belangrijke ankerpunten, en getuigt van meer klimaat- en biodiversiteitsambitie dan vorige regeerakkoorden. Maar gezien de urgentie zullen heel wat zaken in het akkoord nog ambitieuzer en concreter moeten worden.

Omdat er al zoveel tijd verloren is gegaan en deze regering niet veel meer dan drie jaar voor de boeg heeft, wordt een goede start van de nieuwe regering cruciaal. Greenpeace hoopt dat belangrijke speerpunten voor een eerlijke transitie en de bescherming van onze biodiversiteit snel op de sporen worden gezet…