Benjamin Clarysse

Hernieuwe energie is de toekomst, niet de stokoude kerncentrales.

Dertien academici slaakten een noodkreet over de kernuitstap (DS 24 november). Kernenergie is volgens hen nodig om het klimaatprobleem aan te pakken, nieuwe nucleaire wonderen gloren aan de horizon. Volgens de Bond Beter Leefmilieu is de sluiting van de stokoude kerncentrales een goede zaak. Na zeventien jaar schenkt de nieuwe federale regering eindelijk klare wijn over de kernuitstap. Investeerders in hernieuwbare energie krijgen zo de zekerheid waarnaar ze al lang snakken. Binnenkort kunnen niet alleen bedrijven, maar ook burgers volop profiteren van de voordelen van de energietransitie.

Door alle heisa over de kernuitstap dreigen we te vergeten wat de echte uitdaging is: tegen 2050 maakt Europa de omslag naar een 100 procent hernieuwbare en circulaire economie. We moeten alle gebouwen renoveren en isoleren, de auto’s op diesel en benzine vervangen door elektrische wagens en de industrie transformeren. Een verschuiving naar meer plantaardige voeding doet de vee­stapel en bijbehorende uitstoot fors krimpen.

Het pad naar 100 procent hernieuwbare elektriciteit is duidelijk en niet eens zo moeilijk. We gaan van een centraal systeem op basis van kerncentrales en grote gascentrales naar hoofdzakelijk hernieuwbare bronnen, zoals zon en wind, in combinatie met energieopslag, vraagsturing en connectie met onze buurlanden.

Nieuwe gascentrales?
Door jarenlang mist te spuien over de kernuitstap, hebben de vorige regeringen een moeilijke kalender doorgegeven aan minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen). Het is toe te juichen dat ze de handen uit de mouwen steekt en een eind maakt aan de impasse in het Belgische energiebeleid. De richting die ze uitzet, is duidelijk en haalbaar. Zo rekende de onderzoeksinstelling Energyville uit dat onder impuls van de Europese Green Deal, in België tegen 2030 al tot 66 procent van de elektriciteitsproductie uit hernieuwbare energie kan komen.

Energieproductie en industrie vallen onder een geleidelijk dalend Europees emissieplafond. Komt er in België een gascentrale bij, dan moet er ergens anders een andere productie-eenheid uit. Dat zullen de minst efficiënte zijn, de steen- en bruinkoolcentrales in Duitsland en Polen, bijvoorbeeld. Zo zal de uitstoot op Europees niveau niet stijgen door de Belgische kerncentrales te sluiten. Het is gek dat de voorstanders van de nucleaire verlenging deze Europese spel­regels steeds negeren. Alsof je midden in de Champions League plots de regels van tafelvoetbal wil volgen. Wie de klimaatimpact van de energie­productie wil doen dalen, pleit het best voor een sneller dalend Europees emissieplafond.

Gek dat voorstanders van de verlenging de Europese spelregels negeren – alsof je in de Champions League plots de regels van tafelvoetbal wil volgen

Moeten er vanwege de kernuitstap dan maar volop nieuwe gascentrales bijkomen? Uiteraard niet. Toekomstgerichte oplossingen moeten voorrang krijgen. Denk aan vraagsturing, waarbij bedrijven en gezinnen hun gebruik­ maximaal afstemmen op de productie van hernieuwbare energie, een verhoogde connectie met de buurlanden en de versnelde uitbouw van zonne- en windenergie. Europa wijst er ons op dat de strategische reser­ve (energiecentrales die nu uit dienst zijn, maar in geval van nood kunnen bijspringen) ook een trapje hoger staat dan steun voor nieuwe centrales om de bevoorrading te verzekeren. Als er dan toch nieuwe gascentrales nodig zouden zijn, is het aan de overheid om te garanderen dat die uitstootvrij worden: door duurzame biomethaan met CO2-afvang te gebruiken, of door te kiezen voor centrales die kunnen draaien op waterstof.

Nieuwe nucleaire centrales?
Hernieuwbare energie zou in de meeste gevallen nu al de meest interessante en voordelige oplossing kunnen zijn, maar botst nog te vaak op fiscale drempels en beperkende regels. Zo verhinderen regionale luchthavens op veel locaties de plaatsing van windmolens, en loont het voorlopig niet om je dak vol zonnepanelen te leggen. Aan de gewesten om die hinderpalen snel weg te werken.

Gelukkig zit de wind mee. De gloednieuwe Europese regelgeving rond energiegemeenschappen biedt ongeziene kansen. Gezinnen kunnen binnenkort zelf hun energie produceren, verhandelen en opslaan. Energiecoöperaties zoals Ecopower of Beauvent maken productie van hernieuwbare energie democratisch en bieden burgers ook de financiële voordelen.

En die nieuwe nucleaire centrales? Die komen te laat om het klimaat te redden.