Laurien Spruyt

Op 12 december 2020 vieren we de vijfde verjaardag van het klimaatakkoord van Parijs. Eerst het slechte nieuws: de wereld is deze eeuw nog steeds op weg naar een temperatuurstijging van meer dan 3°C. We stoten dus te veel uit. De relanceplannen na de coronapandemie bieden ongelooflijke kansen om daar verandering in te brengen. Dat altijd meer landen zich engageren voor klimaatneutraliteit stemt ook hoopvol.

Goede doelstellingen
Bond Beter Leefmilieu zat op de eerste rij toen in 2015 het historische klimaatakkoord werd afgesloten, met alle landen aan boord en meer ambitie dan verwacht. Voor 2015 streefde de internationale wereldgemeenschap naar een maximale opwarming van 2°C. Via het klimaatakkoord van Parijs engageren de landen zich om de opwarming van de aarde te beperken tot sterk onder de 2°C en te streven naar maximaal 1,5°C. En terecht: want de gevolgen van klimaatverandering zijn veel groter bij 2° opwarming dan bij 1,5° opwarming: koraalriffen verdwijnen volledig, 10 miljoen meer mensen die de impact van de stijgende zeespiegel ondervinden, een groter biodiversiteitsverlies en meer hevige droogtes en regenval.

Negen cruciale jaren
Dankzij het IPCC Special Report on 1.5°C weten we inmiddels ook dat niet alleen hoe sterk we onze uitstoot beperken belangrijk is, maar ook hoe snel we dat doen. De komende tien jaar zijn zeer belangrijk om vooruitgang te boeken als we de ergste gevolgen van de klimaatopwarming willen voorkomen. Niet alleen de plannen voor 2050 zijn dus belangrijk, maar ook die voor 2030.

Plannen leiden naar te grote opwarming
Een echte evaluatie van de uitvoering van het Parijsakkoord kunnen we nog niet maken: het akkoord trad pas in werking vanaf 2020. Wat we wel weten is dat de som van de emissies van de huidige Nationale Energie- en Klimaatplannen 2030 ons nog steeds leiden naar een opwarming van 2,6 tot 3,2 °C.

De meest recente update hierover kregen we van UNEP (het VN-Milieuprogramma) via haar nieuwe Emissions Gap Report 2020. De VN publiceert dit rapport jaarlijks, om weer te geven hoe goed (of slecht) we op weg zijn om onze 2030-klimaatdoelen te halen.

De plus- en minpunten
Wij lijsten de belangrijkste conclusies voor jullie op:

• Ondanks een kortstondige daling van de CO2-uitstoot als gevolg van de COVID19-pandemie, is de wereld deze eeuw nog steeds op weg naar een temperatuurstijging van meer dan 3°C.
• Een groen herstelbeleid (de relanceplannen) kan de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 25% verminderen, ten opzichte van de emissies die we zouden verwachten op basis van het klimaatbeleid dat voor de start van COVID19 werd ingevoerd. In een dergelijk scenario komen de doelstellingen uit het klimaatakkoord van Parijs opnieuw binnen bereik.
• De nieuwe engagementen voor koolstofneutraliteit (China, Japan, Zuid-Korea en EU) zijn positief, maar moeten zo snel mogelijk gepaard gaan met directe actie om onze uitstoot de komende 10 jaar sterk te verminderen
• Lucht- en scheepvaart moeten de komende jaren meer aandacht krijgen, zodat ook deze sectoren een traject naar nuluitstoot starten. Anders dreigt hun groei in emissies de daling van emissies in andere sectoren teniet te doen.

Relanceplannen
Alle ogen zijn dus gericht op de relanceplannen en op de (door Covid-19 uitgestelde) klimaatconferentie in Glasgow volgend jaar, want dan schuiven de landen opnieuw aan tafel om de ambitie van de nationale klimaatplannen te verhogen.

En er is reden tot hoop. Want na jaren slabakken is de internationale klimaatdynamiek weer aangewakkerd. Aangevuurd door de grote klimaatprotesten van de jongeren in 2019, lanceerde Europa zich weer als internationale klimaatkoploper met haar Green Deal. Europa wil niet alleen klimaatneutraal zijn in 2050, maar er ook voor zorgen dat we vandaag al beginnen toewerken naar die langetermijndoelstelling door de heldere 2030-doelstelling van -55%.

Altijd meer landen koolstofneutraal
Japan en Zuid-Korea treden in de voetsporen van Europa en willen koolstofneutraal zijn in 2050. Zelfs China engageert zich voor koolstofneutraliteit in 2060. En na vier jaar ‘climate change is a hoax’-Trump begint het tij aan de andere kant van de oceaan eindelijk ook te keren: ook Biden wil de race naar klimaatneutraliteit vervoegen. Samen zijn deze landen goed voor meer dan 50 procent van de wereldwijde uitstoot.

Die evoluties hebben ook gevolgen voor ons klimaatbeleid in Vlaanderen. In een wereld waar China, Amerika en Europa hun verantwoordelijkheid opnemen om de klimaatdoelen te halen, komt Vlaanderen niet meer weg met een beleid van 'klimaatrealisme', en een vaag klimaatplan dat onze uitstoot de komende tien jaar onvoldoende indijkt. Ook wij moeten volop de kaart van hernieuwbare energie trekken, subsidies voor fossiele brandstoffen uitfaseren en onze uitstoot door transport, gebouwenverwarming en landbouw op een sociaal rechtvaardige manier verminderen.

De kaarten zijn intussen duidelijk geschud: de omslag naar een koolstofneutrale wereld is ingezet en er is geen weg terug. Vlaanderen staat voor de simpele keuze: tevergeefs in het verleden blijven hangen, of de nieuwe toekomst omarmen en de vruchten van een ambitieus klimaatbeleid plukken. Dat zou een no-brainer moeten zijn.