Artikels/Articles Nieuwe Europese mobiliteitsstrategie is een grote stap vooruit, maar riskeert opnieuw een biobrandstoffenfiasco
| 
Laurien Spruyt
De Europese Commissie presenteerde op 9 december haar Strategie voor duurzame en slimme mobiliteit. Deze strategie legt de basis voor de manier waarop het Europese vervoerssysteem een ecologische en digitale omslag kan realiseren en veerkrachtiger kan worden voor toekomstige crisissituaties (zoals COVID19). Met deze nieuwe strategie, in lijn met de Europese Green Deal, wil de Commissie haar transportuitstoot met 90 procent reduceren tegen 2050 dankzij een slim, concurrerend, veilig, toegankelijk en betaalbaar vervoerssysteem. En dat is geen dag te vroeg, want in tegenstelling tot de totale Europese uitstoot (die daalt door sterke daling elektriciteitsproductie onder het ETS) blijven de transportemissies van Europa stijgen.
Te veel biobrandstoffen voor lucht- en scheepvaart
Via de strategie stippelt Europa de koers uit voor luchtvaart en scheepvaart om emissievrij uit de coronacrisis te geraken. Dat is uiteraard fantastisch nieuws, maar er zit een addertje onder het gras. Tegen 2030 wil de Commissie dat vliegtuigen en schepen alternatieve brandstoffen gaan gebruiken. Maar ze wil hiervoor vooral inzetten op het gebruik van biobrandstoffen en in mindere mate op brandstoffen op basis van waterstof, zoals ammoniak, of e-kerosine.[1] Dit is in strijd met de waterstofstrategie van Europa en met haar ambitie om de ontbossing een halt toe te roepen. Europa’s laatste biobrandstoffenavontuur was immers een fiasco dat wereldwijd tot ontbossing en schending van mensenrechten leidde. Bovendien tonen studies voor de Europese Commissie dat biodiesel gemiddeld 80% slechter (!) is voor het klimaat dan gewone diesel. Uit een recente studie blijkt nochtans dat het effectief mogelijk is voor Europa om de productie van elektrobrandstoffen zodanig op te schalen dat alle vliegtuigen en schepen tegen 2050 van stroom kunnen worden voorzien, en dat dit bovendien ook nog eens grote industriële kansen biedt.
Grote plannen voor emissievrij wegvervoer, maar nog geen duidelijkheid over wanneer de laatste wagens met verbrandingsmotoren verkocht worden in de EU
Wat het wegvervoer betreft, effent de strategie het pad richting elektrische wagens en vrachtwagens. Europa wil tegen het einde van dit decennium minstens 30 miljoen elektrische voertuigen op haar wegen. Volgens onze Europese koepel, Transport & Environment, is dit in overeenstemming met het plan van de Commissie om de CO2-reductiedoelstelling voor 2030 voor autofabrikanten naar 50% te verhogen (de nieuwe uitstootnormen worden afgeklopt op de Europese Raad van juni 2021). Voor het eerst wil de Commissie ook actie ondernemen om het bedrijfswagenpark emissievrij te maken, wat zou kunnen resulteren in nieuwe regels om de elektrificatie van bedrijfswagens en stadsvloten te versnellen. Het document stelt ook dat de CO2-normen voor 2030 voor vrachtwagenfabrikanten in 2022 zullen herzien worden om het aanbod van elektrische en waterstofvrachtwagens te verhogen.
Ondanks al deze waardevolle engagementen, doet de Commissie nog steeds geen uitspraken over wanneer de laatste wagens met een verbrandingsmotor in Europa zullen verkocht worden. Haar lidstaten tonen hierover meer ambitie: Noorwegen (stop verkoop nieuwe wagens met verbrandingsmotor in 2025), Nederland (2030), Zweden (2030), Denemarken (2030) en Frankrijk (2040). Ook het Verenigd Koninkrijk, Californië en zelfs autofabrikanten zoals Volvo stellen dat 2035 een goede einddatum is voor de verkoop van vervuilende voertuigen. Het is tijd dat ook Europa de autofabrikanten, de consumenten en de burgers duidelijkheid verschaft over de te volgen weg.
We hopen dat Vlaanderen en België volop de kansen grijpen van deze nieuwe richting die Europa inslaat. Dankzij de verhoogde Europese ambitie zal het aanbod aan emissievrije wagens en vrachtwagens nog sneller stijgen de komende jaren. We moeten ervoor zorgen dat onze fiscaliteit duidelijker stuurt naar emissievrije mobiliteitsmodi en veel meer inzetten op laadinfrastructuur voor personen- en vrachtvervoer en bestelbussen, op goederenvervoer via de trein en het emissievrij maken van steden. Ook wordt het hoog tijd dat België net als haar buurlanden een duidelijke uitfaseringsdatum voor de nieuwverkoop van wagens met een verbrandingsmotor voorlegt.
Engagementen en acties in de nieuwe mobiliteitsstrategie
Enkele opvallende engagementen van de nieuwe Europese mobiliteitsstrategie:
- Minstens 30 miljoen emissievrije wagens op de Europese wegen tegen 2030
- 100 klimaatneutrale Europese steden tegen 2030
- dubbel zoveel hogesnelheidstreinverbindingen tegen 2030
- emissievrije zeeschepen marktrijp maken tegen 2030
- emissievrije marktrijpe vliegtuigen tegen 2035
- enkel nog emissievrije auto's, bestelbusjes, bussen en emissievrije nieuwe vrachtwagens in 2050
- dubbel zoveel goederenvervoer via het spoor in 2050
Dit vereist actie op 10 domeinen:
Duurzame mobiliteit
1. Stimuleren van emissievrije voertuigen, schepen en vliegtuigen en de benodigde infrastructuur, bv. door 3 miljoen publieke laadpunten te voorzien tegen 2030
2. Emissievrije havens en luchthavens creëren
3. Inzetten op duurzame en gezonde stedelijke en interstedelijke mobiliteit, bv. door extra fietsinfrastructuur te voorzien
4. Het vergroenen van vrachtvervoer
5. CO2-uitstoot beprijzen en sterke incentives voor gebruikers voorzien
Slimme mobiliteit
6. Geautomatiseerde en multimodale mobiliteit (het zogenaamde ‘Mobility as a Service’) die het mogelijk maakt om tickets voor multimodale reizen te kopen via 1 enkele app.
7. Stimuleren van het gebruik van data en artificial intelligence, het creëren van een ‘European Common Mobility Data Space’.
Veerkrachtige mobiliteit
8. Het trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-V) tegen 2030 voltooien.
9. Inzetten op eerlijkheid en rechtvaardigheid door mobiliteit toegankelijk en betaalbaar te maken (ook voor mensen met beperkte mobiliteit).
10. De veiligheid en beveiliging van het vervoer in alle vervoerswijzen verbeteren - onder meer door te streven naar nul verkeersdoden tegen 2050.
Voetnoot
[1] On the future of aviation fuels, the Commission’s staff working document on the mobility strategy states: “The largest part of renewable and low carbon fuels by 2030 would be provided by liquid biofuels, with e-fuels representing between 0.7% and 2% of the energy use (1% in the MIX scenario).” Staff working document, page 252.
Over de toekomst van vliegtuigbrandstoffen staat in het werkdocument van de mobiliteitsstrategie, opgesteld door de werknemers van de Commissie: "Het grootste deel van de hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen zou tegen 2030 worden geleverd door vloeibare biobrandstoffen, waarbij e-brandstoffen tussen 0,7% en 2% van het energieverbruik vertegenwoordigen (1% in het MIX-scenario)". Werkdocument van de werknemers van de Commissie, blz. 252.
Over de toekomst van scheepsbrandstoffen staat in hetzelfde werkdocument: "Vloeibare biobrandstoffen zouden tegen 2050 39-40% van de brandstofmix vertegenwoordigen, terwijl e-vloeistoffen een extra bijdrage (sic) zouden leveren van 19-20%. Koolstofarme gassen (bio-LNG en e-gas) zullen naar verwachting 20 tot 22% van de brandstofmix vertegenwoordigen en waterstof nog eens 7-8%.
"Het aandeel van mariene dieselolie en zware stookolie zal mettertijd naar verwachting aanzienlijk afnemen. Als gevolg daarvan zal de CO2-intensiteit (uitgedrukt in tonnen CO2 per tonkilometer) tegen 2030 naar verwachting dalen met 13% in het minder ambitieuze MIX-50-scenario (15% in het MIX-scenario) en 21% in ALLBNK ten opzichte van 2015. Tegen 2050 zal de CO2-intensiteit naar verwachting met 89-91% dalen. Werkdocument van de werknemers van de Commissie, pagina 254.
