Heleen De Smet

Dat er investeringen nodig zijn om deze maatregel op lange termijn haalbaar en effectief te maken, staat buiten kijf.

In juli 2020 werd een tijdelijke maatregel van kracht waarbij reizigers van de NMBS gratis (in plaats van 4 euro per rit) hun fiets op de trein mochten meenemen. De maatregel was zo populair - in juli tekende men een stijging op van 80% ten opzichte van het jaar voordien - dat bijkomende beperkingen nodig waren. Vanaf januari 2021 werd de maatregel afgeschaft en verdween daarmee een manier om duurzame mobiliteit aantrekkelijker te maken.

De context waarin we leven verschilt niet zo bijzonder veel van deze van een maand geleden. De coronamaatregelen lopen dan ook gewoon door: telewerk is verplicht, hobby’s gaan digitaal (of niet) door, mondmaskers zijn alomtegenwoordig en iedereen moet tijdig thuis zijn voor de avondklok. Maar die ene maatregel waarbij een fiets gratis op de trein mag, die mag blijkbaar niet meespelen in de verlengingen.

Een gemiste kans om de populariteit van het openbaar vervoer te verhogen, veilig pendelen te garanderen, vakantie in eigen land te promoten en te bouwen aan waardige, duurzame alternatieven die moeten opboksen tegen de voordelen van privé vervoer.

Een gemiste kans om de populariteit van het openbaar vervoer te verhogen

Openbaar vervoer anno 2021 = combineren
Dat er investeringen nodig zijn om deze maatregel op lange termijn haalbaar en effectief te maken, staat buiten kijf. Om in drukke periodes een aangename en veilige manier van reizen te kunnen garanderen, zijn extra fietsruimtes nodig en moet er werk gemaakt te worden van de toegankelijkheid van de perrons. Investeringen die andere Europese landen jaren geleden al maakten en die ook echt het verschil kunnen maken: de fiets is het meest energie-efficiënte vervoermiddel voor korte afstanden, de trein het meest energie-efficiënte voor lange. Niet volop inzetten op de combinatie van beiden waarbij de fiets gebruikt wordt voor de eerste en/of de laatste kilometers, zou een enorme gemiste kans zijn. Een strategie om fiets en trein nauwer te laten aansluiten, lijkt nodig om het openbaar vervoer op maat van 2021 te bouwen.

Dat deze crisis kansen biedt voor duurzame gedragsverandering staat immers ook buiten kijf. Een succesvol multimodaal mobiliteitssysteem is sterk afhankelijk van individuele keuzes, maar door de juiste infrastructuur en het aanbod van bepaalde (gratis) diensten kunnen keuzes wel een stuk makkelijker gemaakt worden. Een weldoordachte samenwerking en afstemming tussen verschillende transportmodi biedt een alternatief dat in termen van snelheid, flexibiliteit en comfort niet moet onderdoen voor de auto. Dat deze tijdelijke maatregel niet verlengd wordt - laat staan structureel wordt toegepast - lijkt dan ook een stap achteruit. De bijdrage van 8 euro heen & terug zorgt ervoor dat deze optie zeker niet voor iedereen toegankelijk is.

Verleng de maatregel
Veiligheid en logistieke redenen zouden terechte argumenten zijn om de maatregel niet te verlengen, maar in deze maanden waarin de treinen akelig leeg ogen, blijft de vraag waarom ze niet verlengd wordt. De maatregel kwam tot stand om treingebruik te stimuleren en reizigers de mogelijkheid te geven veilig en vlot te reizen. Dat zijn redenen die vandaag nog steeds geldig lijken te zijn - en die trouwens ook na deze crisis niet aan relevantie zullen inboeten.